Tag: डढेलो

काभ्रे । नमोबुद्ध नगरपालिका-७ काँक्रेस्थित जंगलमा शनिबार भएको आगलागी नियन्त्रण बाहिर रहेको छ । काँक्रेको पौवाडाँडामा शनिबार बिहान १० बजेबाट सुरु भएको आगलागी घोरेटो भिर, सीताघारी हुँदै अहिले ल्याँसे जंगलतर्फ गइरहेको छ ।

आगलागी नियन्त्रण गर्न शनिबार राति १२ बजेसम्म नगरको दमकल, स्थानीयवासी, जनप्रतिनिधि, प्रहरी र भकुण्डेस्थित २६ बाहिनीका नेपाली सेना प्रयासरत रहेको वडाध्यक्ष धर्म लामाले बताए। ‘आगलागी नियन्त्रण बाहिर गइसेकको छ, अब पुनः सबै मिलेर नियन्त्रणमा लाग्ने तयारीमा गर्दैछौं,’ उनले भने । वडाध्यक्ष लामाका अनुसार अहिले ल्याँसे जंगलमा ठूलाठूला आगो र धुँवाको मुस्लो देखिएको छ ।

आगलागी भएको जंगल छेउछाउ मानव बस्ती नभए पनि बारी र दुई/चार संख्यामा गोठ रहेको लामाले बताए । आगलागी फैलिएर मानव बस्तीतिर आउसक्ने देखिए जिल्लास्थित विपद्–उद्धार समितिमार्फत् थप उपकरणसहित सहयोगी जनशक्ति ल्याइने उनले बताए ।

दुई महिनामा ३३ वनमा डढेलो

काँक्रेको आगलागीसमेत गरी दुई महिनाको अवधिमा काभ्रेका ३३ सामुदायिक तथा राष्ट्रिय वन क्षेत्रमा डढेलो लागेको छ । जिल्ला वन कार्यालय धुलिखेलका अनुसार फागुन महिनाको पहिलो सातादेखि चैतको अन्तिम सातासम्म ३२ वन क्षेत्रको ६ सय ५० हेक्टरमा डढेलो लागेको हो । काँक्रेबाहेक सबै आगलागी नियन्त्रणमा आइसकेको कार्यालयले जनाएको छ । कार्यालयका सहायक वन अधिकृत न्हुच्छेमान श्रेष्ठका अनुसार फागुन पहिलो साता भुम्लु गाउँपालिका-४ स्थित लाँकुर भलभुले, चापानी, धारापानी र लाम्राङ आहालडाँडा सामुदायिक वनमा आगलागी भएको थियो ।

त्यसलगत्तै भुम्लुकै वडा नं ५ स्थित छेकर्पा र फागरखोला सामुदायिक वन तथा वडा नं ९ को घट्टेखोला सामुदायिक वन, चौँरीदेउराली गाउँपालिका-१ स्थित साँगास्वती, वडा नं ७ को मादन सल्लेरी सामुदायिक वनमा आगलागी भएको थियो । खानीखोला गाउँपालिका-५ को फर्लेक धारपानी र गोल्मे सामुदायिक वन, पनौती नपा–५ चौकोटस्थित गैह्रीगाउँ, नमोबुद्ध नपा-३ को चरुवा सामुदायिक वन, मण्डनदेउपुर नपा-११ स्थित जैसिथोक सामुदायिक वन, वडा नं ९ को जुकेपानी, घ्याम्पेपानी र पौवा सामुदायिक वनमा डढेलो लागेको कार्यालयले जनाएको छ ।

यसैगरी बेथानचोक गाउँपालिका-५ र ६ वडास्थित राष्ट्रिय वन क्षेत्र तथा ५ नं वडाको दक्षिण भारत, चिसापानी सामुदायिक वन, ३ नं वडास्थित नारायणस्थान र गोरखनाथ सामुदायिक वन, २ नं वडाको जनजागृति, महाँकाल, पाट्नेखोला, खहरे, डुकुल्चे र अमिलचौर सामुदायिक वन क्षेत्रमा डढेलो लागेको सहायक वन अधिकृत श्रेष्ठले जानकारी दिए । उनका अनुसार पाँचखाल नपा-९ को सिम्ले लामीडाँडा र भान्छेपोखरी सामुदायिक वन, महाभारत गाउँपालिका-४ स्थित सार्दुङमुलेङ्ख सामुदायिक वन तथा ५ नं वडास्थित दुङ्गरीपाखा सामुदायिक वनमा डढेलो लागेको थियो ।

नौ स्थानीय तहका जंगलमा आगलागी

काभ्रेपलाञ्चोकको नौ स्थानीय तहका जंगलमा आगलागी भएको कार्यालयको तथ्यांकले देखाएको छ । तथ्यांकमा सबैभन्दा बढी बेथानचोक गाउँपालिकाको २९ हेक्टर, भुम्लुको १ सय ४५ हेक्टर, खानीखोलाको ९० हेक्टर, चौँरीदेउरालीको ७८ हेक्टर, महाभारतको ३३ हेक्टर जंगलमा डढेलो लागेको उल्लेख गरिएको छ । साथै पनौती नगरको २५ हेक्टर, मण्डनदेउपुर नगरको २२ हेक्टर, नमोबुद्ध नगरको पाँच र पाँचखाल नगरको तीन हेक्टर जंगलमा आगलागी भएको थियो ।

डढेलोबाट विशेषगरी जंगलमा रहेका साना बोट-बिरुवाका साथै वन्यजन्तु विस्थापनमा परेको कार्यालयले जनाएको छ । आगलागी भएका केही जंगलमा स्थानीयबासी तथा सुरक्षाकर्मीको सहकार्यमा नियन्त्रणमा ल्याइएको थियो भने कतिपय जंगलको डढेलो आफैं नियन्त्रणमा आएको जनाइएको छ ।

विगतका वर्षको तुलनामा यस वर्ष लामो खडेरी परेका कारण पनि अधिकांश सामुदायिक वनमा डढेलो लागेको हुनसक्ने अनुमान गरिएको छ ।

पाँच वर्षअघि यही समयमा काभ्रेका विभिन्न सामुदायिक वनको डढेलोले करिब एक हजार ३ सय हेक्टर क्षेत्र नष्ट भएको जिल्ला वन कार्यालयको तथ्यांकमा उल्लेख छ । कार्यालयका अनुसार विसं २०७२ को फागुनदेखि वैशाखसम्मको डढेलोले जिल्लाको दक्षिणी महाभारत पहाड शृङ्खलामा बढी क्षति पुर्‍याएको थियो ।

त्यसबेला महाभारत क्षेत्रको २ सय ५० हेक्टर, जनागाल क्षेत्रको ५५ हेक्टर, नारायणस्थान क्षेत्रमा ६० हेक्टर, खोपासी क्षेत्रमा ३३९ हेक्टर र चौबासमा ७० हेक्टर सामुदायिक वनमा डढेलो लागेको थियो ।

वन कर्मचारीप्रति बदलाको भावना, जंगलमा घाँस पलाउने धारणा, वनमा रहेका बोटबिरुवामा राम्रो फल फल्ने आशा, चोरी शिकारीले जंगलीजन्तुको शिकार गर्न सहज बनाउने उद्देश्यले जिल्लाका सामुदायिक वनमा डढेलो लगाउने गरेको बताइन्छ ।

त्यसयता सामुदायिक वनमा डढेलो लाग्न नदिन कार्यालयले जिल्लाका विभिन्न स्थानमा चेतनामूलक होडिङ बोर्ड राख्नुको साथै डढेलोबाट हुने बेफाइदा, हानी-नोक्सानी र कानूनी व्यवस्थाका बारेमा माइकिङसमेत गर्दै आएको छ ।

रासस

काठमाडौ । शुक्रबार एकै दिन १८ जिल्लाका २८ जंगलमा डढेलो लागेको छ । सोही डढेलोको असरले आज काठमाडौंको वायूमण्डलमा उच्च प्रदुषण फैलियो । राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनिकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणका अनुसार खोटाङ र भोजपुरका तीन-तीन, सुनसरी, मकवानपुर, कपिलवस्तु, तेह्रथुम र सल्यानका दुइ-दुइ ठाउँमा डढेलो लागेको हो । गोरखा, धनकुटा, मोरङ, तेह्रथुम, बाग्लुङ, दाङ, नवलपरासी, कैलाली, कञ्चनपुर, काठमाडौं, गुल्मी र बैतडीका एक-एक जंगलमा पनि डढेलो लागेको छ ।

गोरखाको आरुघाट गाउँपालिका सात सादोबाटोस्थित सालघारी जंगल, सुनसरीको रामधुनी नगरपालिका २ कालिझोडा सामुदायिक वन र रामधुनी सामुदायिक वन, खोटाङको केपिलासगढी गाउँपालिका तीन बासपानीस्थित सल्लेरी सामुदायिक वन, खोटाङकै बराहपोखरी गाउँपालिका एक डानसिङस्थित रक्तमाला सामुदायिक जंगल र खोटाङकै खोटेहाङ गाउँपालिका ६ बालडाडास्थित बाजगरा सामुदायिक वनमा आगलागी भएको हो ।

धनकुटाको चौबिसे गाउँपालिका ३ स्थित भोटे पौवा चिसापानी सामुदायिक वन, मोरङको लेटाङ नगरापालिका २ बुधबारे वन, भोजपुरको पौवादुङबा गाउँपालिका ५ चौकीबारीस्थित सिन्द्राङ सामुदायिक वन, भोजपुरकै हतुवागढी गाउँपालिका ८ बारीगाउँस्थित मालढुंगा सामुदायिक वन, गाउँपालिकाकै खाम्चीमा राष्ट्रिय वनमा डढेलो लागेको छ ।

तेह्रथुमको छथर गाउँपालिका ३ पञ्चकन्यास्थित धामी सामुदायिक वन, मकवानपुरको कैलाश गाउँपालिका ७ स्थित बाल्पाङ वन, जिल्लाकै मनहरी गाउँपालिका १ चकरी घैया डाँडास्थित हरियाली सामुदायिक वन, बाग्लुङको बरेङ गाउँपालिका ३ चाँजास्थित चाँदा सामुदायिक वन, कपिलवस्तुको बुद्धभुमी नगरपालिका ३ बक्तापुरस्थित जागृती सामुदायिक वन, जिल्लाकै शिवराज नगरापालिका ३ मदवास्थित साझेदारी सामुदायिक वनमा डढेलो लागेको हो ।

यस्तै, दाङको लमही नगरपालिका १ सितलापुरस्थित देवस्थान सामुदायिक वन, नवलपरासी पश्चिमको बर्दघाट नगरापालिका १० संसारकोटस्थित हरियाली सामुदायिक वन, कैलालीको धनगढी उपमहानगरपालिका १५ उर्मिस्थित कालिका सामुदायिक वन, कञ्चनपुरको शुक्लाफाटा नगरपालिकास्थित जनज्योती सामुदायिक वन, तेह्रथुमको लालिगुँरास नगरपालिका ६ सल्लेरी सालघारी सामुदायिक वनमा पनि डढेलो लागेको छ ।

काठमाडौंको दक्षिणकाली नगरपालिका ५ को डल्लु सामुदायिक वन र चुनीखानी पाखोस्थित जंगल, गुल्मीको मुसिकोट नगरापालिका ५ खर्बाङस्थित जंगल, सल्यानको सारदा नगरपालिका १३ स्थानिखालस्थित चौतारी सामुदायिक वन र बिन्केश्वरी सामुदायिक वन, बैतडीको सिगार गाउँपालिका ८ स्थित मधुवन जंगलमा डढेलो लागेको हो ।

     शुक्रबार कहाँ लागेको डढेलोले कति क्षती पुयार्यो ?

शुक्रबार गोरखाको आरुघाट गाउँपालिका वडा नम्बर सातको सातदोबाटोस्थित सालघारी जंगलमा लागेको डढेलो निभाउने क्रममा ७२ वर्षका एक जना जेष्ठ नागरिकको मृत्यु पनि भएको छ । यस्तै १८ जिल्लाका २८ जंगलमा लागेको डढेलोबाट ११ लाख ८५ हजार रुपैयाँ बरावरको क्षती भएको राष्ट्रिय विपद् जोखिम न्यूनिकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणले जनाएको छ ।

खोटाङ । सामुदायिक वनमा लागेको डढेलो गाउँमा पसेपछि खोटाङमा चार घर र एउटा बाख्रा फार्म जलेर नष्ट भएको छ ।

दिक्तेल रुपाकोट मझुवागढी नगरपालिका-१५ विजयखर्कस्थित सामुदायिक वनमा लागेको डढेलो बुधबार गाउँमा पस्दा बसेरीका तेजविनोद ढकाल, हेमसागर ढकाल, खेमराज ढकाल र बडहरेका दुर्गाबहादुर भुजेलको घर जलेर नष्ट भएको हो ।

स्थानीय जुरेथुम्का र साँघुरी सामुदायिक वनमा लागेको डढेलो हावाहुरीसँगै गाउँमा पसेपछि उनीहरूको घर जलेर नष्ट भएको स्थानीयवासी सागर खनालले बताए । खनालका अनुसार आठ वर्षअघि जंगलमा लागेको डढेलो गाउँ पस्दा ढकाल परिवारले  घर गुमाएका थिए । पुनः निर्माण गरेका घर यस वर्ष  पनि सामुदायिक वनबाट गाउँ पसेको डढेलोले जलेर नष्ट बनाएको हो ।

सामुदायिक वनमा लागेको डढेलो अनियन्त्रित भई गाउँ पस्दा सहकारी संस्थाबाट रु एक लाख ७० हजार अनुदान लिएर बनाएको आगलागी पीडित भुजेलको बाख्रा फार्मसमेत खरानी भएको जनाइएको छ । आगलागी पीडित भुजेलको घरमा भने वर्षायाममा मात्र बस्ने गरिएको थियो ।

डढेलो नियन्त्रणका लागि दिक्तेलबाट नेपाली सेना, नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरी बलको टोली डढेलो प्रभावित क्षेत्रमा पठाइएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी एवं जिल्ला प्राकृतिक प्रकोप समितिका अध्यक्ष मित्रलाल शर्माले जानकारी दिए । साँझपख घटनास्थल पुगेका सुरक्षाकर्मी र स्थानीयवासीले अहिले पनि डढेलो निभाउने प्रयास गरिरहेका छन् ।

डढेलो निभाउन चम्पावती माविका कक्षा ९ र १० का छात्रछात्रा र शिक्षकसमेत खटिएका स्थानीयवासी किसन भुजेलले जानकारी दिए । डढेलोले तीन घर जलेको जानकारी आए पनि क्षतिको विस्तृत विवरण आउन बाँकी छ । हलेसी तुवाचुङ नगरपालिका-११ राजापानीतिरबाट तीन दिनअघि शुरु भएको डढेलो विजयखर्कको साँघुरी सामुदायिक वन हुँदै अन्य वनमा प्रवेश गरेको बताइएको छ ।

डढेलोबाट घर जोगाउन कतिपय स्थानीय बासिन्दाले आ-आफ्नो घरको छानामा पानी छ्यापेर बसिरहेका छन् ।

आगोबाट घर जोगाउन छानामा पानी छ्याप्ने क्रममा लडेर स्थानीय मोहन विश्वकर्मा घाइतेसमेत भएको वडाध्यक्ष वीरेन्द्र ढकालले बताए । विश्वकर्माको देब्रे हात भाँचिएको र एम्बुलेन्समा राखेर उपचारका लागि स्वास्थ्य संस्था पठाइएको वडाध्यक्ष ढकालले जानकारी दिए ।

डढेलोले जुरेथुम्का सामुदायिक वनको पूर्व र पश्चिम मोहडा, साँघुरी सामुदायिक वन र भुन्टेम्मा सामुदायिक वनको अधिकांश भाग जलिसकेको स्थानीय बासिन्दाले बताएका छन् । सामुदायिक वनमा डढेलो लाग्नुको कारण पत्ता लागेको छैन ।

सुक्खाग्रस्त क्षेत्रमा पर्ने विजयखर्क र राजापानीका सामुदायिक वनमा बर्सेनि आगलागी हुँदै आएको छ । सामुदायिक वनमा लाग्ने डढेलो कतिपय स्थानीय बासिन्दाले जानाजान लगाउने गरेको पाइएको स्रोतले जनाएको छ ।

विराटनगर । ओखलढुंगाको चिशंखुगढी गाउँपालिका-४ स्थित सालबोटै चुनिबोटेको वन क्षेत्रमा सल्केको आगो नियन्त्रणबाहिर जाँदा आसपासको बस्ति जोखिममा परेका छन् । मंगलबार राती १० बजेदेखि लागेको डढेलो २० घण्टा बितिसकेपनि नियन्त्रणमा आउन सकेको छैन ।

आगो फैलिने क्रम भईरहेकाले जंगल आसपासका शेर्मा, राजमाटे लगायतका बस्ति आगलागीका जोखिममा परेका हुन् । आगो नियन्त्रणका लागि विहानैदेखि नेपाल प्रहरी, सशस्त्र प्रहरी र नेपाली सेनाका ६० जना परिचालन गरिएको छ ।

टोली रातीको समयमा पनि त्यहीँ बसेर ओगो नियन्त्रणका लागि परिचालन हुने ओखलढुंगाका प्रहरी प्रमुख प्रहरी नायव उपरिक्षक गोविन्दराज काफ्ले जानकारी दिए । आगो नियन्त्रणका लागि स्थानीय पनि उनीहरुसँगै जुटेका छन् ।

‘जङ्गलभित्र चारै तर्फबाट आगो सल्किएको छ,’ डिएसपी काफ्लेले भने, ‘आगो नियन्त्रणका लागि प्रयास जारी छ । तर अहिलेसम्म प्रयास सफल हुन सकेको छन ।’

दुर्गम भेग भएकोले कठिनाइ भइरहेको डिएपी काफ्लेले बताए । आगोका कारण १ हजारभन्दा बढी हेक्टरको जगल जलेर नष्ट भएको छ । काफ्लेलेका अनुसार फायरलाइन बनाएर आगो नियन्त्रणको प्रयास भए पनि हावा चलेकाले आगो फैलिने क्रम रोकिन सकेको छैन ।

पहाडी क्षेत्र भएकाले जंगलमा पानीको समस्या एवं दलकल पनि जान नसक्ने भएकाले आगो नियन्त्रणमा थप चुनौति थपिएको डिएसपी काफ्लेले जानकारी दिए ।

चिशंखुगढी गाउँपालिका अध्यक्ष निशान्त शर्माले स्थानीयस्तरमा डढेलो नियन्त्रणबाहिर जाँदा डढेलो चुनिबोटे बस्तीसम्म आइपुग्ने खतरा रहेको बताए ।
‘आगलागीलाई बस्तीतिर फैलन नदिने प्रयास भइरहेको छ । तर, आगो नियन्त्रण गर्न सकिएको छैन,’ नेपाल प्रेससंग अध्यक्ष शर्माले भने ।

मनाङ । गत मङ्सिर ११ गतेदेखि लागेको आगो निभ्न नपाउँदै नासो गाउँपालिका रहेका जङ्गलमा आगो बलिरहेको छ । मनाङको ताचैमा लागेको आगो दुई दिनदेखि लगातार प्रयास गर्दा पनि नियन्त्रणमा आउन सकेको छैन । रातदिन नभनी भोकभोकै यहाँका स्थानीय आगो निभाउन खटिइरेका छन् ।

‘जिल्लामा उपलब्ध सबै स्रोतसाधनको प्रयोग भइसक्यो तर आगो नियन्त्रणमा भएन’, नासो गाउँपालिका–८ ताचैका वडाध्यक्ष हुपजङ्ग गुरुङले भने । चारैतिर अग्ला डाँडाकाँडा अनि बीचमा रहेको बस्ती ताचै हो । यहाँ जम्मा ६३ घरधुरी छन् ।

तिल्चेबाट आगोले बाटो परिवर्तन गरी अचम्म लाग्ने गरी खोला नाघेर गाउँको इलाका प्रवेश गरेको स्थानीय युवा यज्ञ घलेले बताए । तीव्र वेगमा हावा चलेकाले आगो नियन्त्रणमा लिन कठिन भएको उनको भनाइ छ । उनले जिल्लास्थित सबै सुरक्षा निकाय तथा स्थानीय बूढाबूढी, केटाकेटी सबै मिलेर अग्नि रेखा बनाउन सफल भएको बताउँदै भने, ‘पाइपको व्यवस्था गरेर बाल्टीमा पानी भरी आगो निभाउने प्रयासमा छौँ ।’

रात परेकाले घर जाने कि वनमै बस्ने केही निर्णय गर्न नसकेको उनको भनाइ छ । ‘घर जाऊँ आगोले बस्ती नै सिध्याउला भन्ने डर, नजाऔँ दुई दिनदेखिको भोक प्यासले हैरान पार्यो’, घलेले आफूहरुका बाध्यता सुनाए । ‘गाउँ कुइरीमण्डल छ, सास फेर्न गाह्रो भइरहेको छ’, उनले भने ।

ताचै संरक्षण क्षेत्र व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष याद घलेले आगो निभाउने प्रयास भैरहेको बताए । अर्का स्थानीय रोशन गुरुङले आगो नियन्त्रणमा अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्र (एक्याप)ले चासो नदिएको गुनासो गरे ।

आगोले एक्याप क्षेत्रको दुई हजार हेक्टर जङ्गल सखाप पारेको छ । जङ्गल जलेपछि घोरल मृग दौडिएको स्थानीयले बताएका छन् । अहिले आगो मनास्लु पदमार्गतर्फ गोवा भन्ने ठाउँमा बलिरहेकोे वडा ७ तिल्चेका अध्यक्ष धनबहादुर गुरुङले जानकारी दिए ।

मनाङका प्रमुख जिल्ला अधिकारी विष्णु लामिछानेले आगो लगाउने व्यक्तिको खोजी गरी कारवाही गरिने बताए ।