Tag: लकडाउन

रुपन्देही । कोरोना भाइरस संक्रमण बढ्न थालेपछि नेपालगञ्‍ज उपमहानगर क्षेत्रमा १ साताको लकडाउन घोषणा गरिएको छ ।

जिल्ला कोभिड संकट व्यवस्थापन समितिले बाँके जिल्लामा लकडाउनको सिफारिस गरेपनि जिल्ला प्रशासन कार्यालयले भने नेपालगन्ज उपमहानगर क्षेत्रमा मात्र लागुहुने गरि १ साताका लागि ‘लकडाउन’ को घोषणा गरेको हो ।

आज राति १२ बजेबाट वैशाख १५ गते राति १२ बजेसम्म अत्यावश्यक बाहेकका सेवा बन्द गरिएको प्रमुख जिल्ला अधिकार शिवराम गेलालद्वारा जारी आदेशमा जनाइएको छ ।

उपमहानगर क्षेत्रमा मात्र ३७५ बढी सक्रिय संक्रमित रहेको, अस्पतालहरूका कोभिड वार्डहरु सबै भरिभराउ भएको, नयाँ थपिने क्रम नरोकिएको भन्दै कोरोनाको संक्रमण रोक्नका लागि लकडाउन गरिएको आदेशमा उल्लेख छ ।

अत्यावश्यक कामबाहेकका हिंडडुलमा समेत प्रतिबन्ध लगाइएको र निषेध गरिएका कार्य गर्नेलाई संक्रामक ऐन २०२० तथा स्थानीय प्रशासन ऐन २०२८ अनुसार कारवाही हुने बताइएको छ ।

रूपन्देही । कोरोना संक्रमण दिनहुँ बढेपछि बाँकेको जिल्ला कोभिड १९ संकट व्यवस्थापन समिति लकडाउन गर्ने निश्कर्षमा पुगेको छ ।

डीसीसीएमसीको आज बसेको बैठकले जिल्लामा कोरोना संक्रमणको महामारी रोकथामको निम्ति बैशाख ९ गतेबाट जिल्लामा ‘लकडाउन’ गर्न सिफारिस गर्ने निर्णय गरेको छ ।

गत एक हप्ताबाट हरेक दिन सयौंको संख्यामा कोरोना संक्रमित थपिंदै गएपछि डीसीसीएमसीले लकडाउनको सिफारिस गरेको बाँकेका प्रमुख जिल्ला अधिकारी शिवराम गेलालले जानकारी दिए ।

कोरोना संक्रमणको दर र त्यसबाट मृत्युदर समेत उच्च भएपछि सरोकारवालाहरुले बाँकेमा लकडाउन आवश्यक रहेको बताउन थालेका थिए ।

ठूलो संख्यामा संक्रमित थपिने र त्यसमा पनि गम्भिर प्रकृतिको संक्रमितको संख्या उच्च भएपछि यतिबेला बाँकेका सबै कोरोना विशेष वार्डहरु भरिभराउ भएका छन् ।

यस्तै मंगलबार भेरी अञ्चल अस्पतालमा १९३ जनाको पिसिआर परीक्षण गर्दा १८९ जनामा पोजेटिभ देखिएको छ ।

काठमाडौं । कोरोनाको नयाँ प्रजातिको जोखिम कम गर्न जनस्वास्थ्यका मापदण्ड कडाइका साथ पालना गर्नुपर्ने विज्ञले बताएका छन् । अन्यथा कम्तिमा चारसाता लकडाउनमा जानुपर्ने उनको भनाइ छ ।  

नेपाल प्रेससँग कुरा गर्दै शुक्रराज अस्पताल तथा सरुवा रोगका निर्देशक डा. सागर राजभण्डारीले काठमाडौंको परिवारसम्मै भाइरसको नयाँ भेरिएन्ट फैलिएको उल्लेख गरे । उपत्यकाका ३ जनामध्ये १ जनामा भाइरस पाेजेटिभ देखिएको  उनले बताए ।

उनीहरुले मानवीय क्षति कम गर्न र संक्रमणको चक्रलाई रोक्न लकडाउन अहिले सहि समय भएको बताए । सरकारले किटान गरेका १४ वटा प्रभावित ठाउँमा लकडाउन गर्नु जरुरी रहेको उनको भनाई छ ।

 अहिल्यै लकडाउन गर्न सकिए संक्रमण फैलावटलाई धेरै हदसम्म रोक्न सकिने बताए ।

लकडाउन गर्नु अगाडि नागरिकका अन्य समस्यालाई सम्बोधन गर्न डा. राजभण्डारीको सुझाव छ । 

भाइरसको नयाँ प्रकारको कारण युवा र बालबालिका सबैभन्दा बढी प्रभावित बनेको बताउँदै उनले जनस्वास्थ्यका मापदण्डलाई कडाइका साथ पालना गर्न आग्रह गरे । उनले केही समयका लागि तत्काल विद्यालयसहित भीडभाड हुने थलो बन्द गर्न पनि सुझाव दिए ।

टेकु अस्पतालमा कोभिडबाहेकका रोगको उपचार सेवा बन्द गरिएको जानकारी दिँदै राजभण्डारीले गैर-कोभिड बिरामीलाई अन्य अस्पतालमा रिफर गरिएको जनाए ।

काठमाडौं । गत आइतबार स्वास्थ्य मन्त्रालयले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै कोरोना भाइरस संक्रमण नियन्त्रणका लागि पुनः सावधानीहरु अपनाउन आग्रह गर्‍याे । यसले जनमानसमा चिन्ता र कौतुहलता सृजना भयो, कतै फेरि सरकारले लकडाउन गर्ने त होइन ?

केही दिनअघि उपत्यकाका तीन जिल्लाका सीडीओहरुले कोरोनाविरुद्ध सतर्कता अपनाउन भन्दै सूचना जारी गरेका छन् । उनीहरुले जात्रा–महोत्सवहरु नगर्न तथा होली घरभित्रै मनाउन आग्रह गरेका छन् । ललितपुर जिप्रकाले त रात्रिकालीन व्यवसायमा नै रोक लगाएको छ ।

कोरोनालाई देखाएर विहीबार प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली बिराटनगर जाने कार्यक्रम स्थगित गरियो । काठमाडौंमा पत्रकारहरुसँग कुरा गर्दै ओलीले स्थिति फेरि नकारात्मकतातिर जान खोजेको भन्दै यसलाई भयावह बन्न दिनु नहुने बताएका छन् ।

कोरोनाले लामो समयसम्म अस्तव्यस्त तुल्याएको देशको जनजीवन बल्लतल्ल पुरानै अवस्थामा फर्केको बेला पछिल्लो चहलपहलले फेरि त्रास फैलन थालेको छ । वास्तविकभन्दा भयावह अवस्था देखाएर चालिने कदमहरु देशका लागि प्रत्यूत्पादक हुन सक्ने विज्ञहरु बताउँछन् ।

भारतमा कोरोनाको नयाँ लहर आउँदा सीमा क्षेत्रमा थप सतर्कता आवश्यक भए पनि देशभित्रका आर्थिक गतिविधि रोक्नु प्रत्यूत्पादक हुन सक्ने उनीहरुको भनाइ छ ।

लकडाउनको अनुभव

सरकारले कोभिड–१९ फैलन नदिन गत वर्ष चैत ११ गतेदेखि लकडाउन गरेको थियो । तर, कडा लकडाउनका बाबजुद कोरोनाको महामारी रोकिएन । अर्कोतर्फ आर्थिक गतिविधि ठप्प हुँदा त्यसले देशको अर्थतन्त्र धराशयी तुल्यायो ।
गत वर्ष लकडाउन गर्दा देशैभर त्रासको वातावरण थियो । एकतर्फ रोगको डर, अर्कोतर्फ पेटको चिन्ता । खासगरी निम्नवर्गीय मानिसहरु दोहोरो चपेटामा परेका थिए । रोजगारी गुमाएपछि काठमाडौंबाट मानिसहरु हिँड्दै गाउँ फर्किए । सीमा बन्द गरिए पनि भारतबाट नेपालमा लुकीछिपी प्रवेश गर्ने क्रम राकिएन । उनीहरु क्वारेन्टाइनमा पनि नबस्दा कोरोना झनै फैलियो ।

संक्रमण बढ्दै जाँदा सरकारले पनि लकडाउन थप्दै लग्यो । झण्डै ९ महिना सरकारले विभिन्न रुपमा देशको जनजीवन ठप्प पर्दा मजदुरदेखि उद्योगी–व्यवसायीसम्म आहत बने । संक्रमण नियन्त्रण गर्न सरकारले लकडाउनभन्दा अर्को उपाय देखेन ।

नेपालले लकडाउन सही समयमा गरे पनि यसलाई अनावश्यकरुपमा लम्ब्याउँदा नकारात्मक प्र्रभाव बढी देखिएको विज्ञहरु बताउँछन् । कोरोना नियन्त्रणका लागि लकडाउन नै ब्रह्माश्त्र होइन भन्ने विश्वव्यापीरुपमै प्रमाणित भइसकेको उनीहरुको भनाइ छ ।

जनस्वास्थ्यविद् समीरमणि दिक्षित भन्छन्, ‘लकडाउन जुन किसिमले सुरु गरियो, त्यो एकदमै उपयोगी पनि हो र उपयुक्त समयमै गरेको हो नेपाल सरकारले । तर, योे चाहिने भन्दा बढी समय लम्बियो । दैनिक मजदुरीबाट जीवन धान्नुपर्ने मानिसहरुलाई निकै सकस भयो ।’

प्रारम्भिक चरणमा लकडाउनले राम्रो काम गरेको डा. दीक्षित बताउँछन् । उनले भने, ‘एक महिना मात्रै गरेको भए हुन्थ्यो । त्यो एकदम राम्रो अवसर थियो । तर लकडाउन लामो हुँदै गएपछि मान्छेले विरोध गरे ।’

सर्वसाधरण लुकीलुकी घरबाट निस्कन थालेपछि संक्रमण फैलनबाट रोक्न नसकिएको उनको बुझाइ छ ।

‘अस्पताल पनि जान नपाएपछि मान्छेलाई अन्य रोगले सताउन थाल्यो । यी सबै कुराले गर्दा नेपालमा लकडाउन पछिल्लो चरण प्रभावहीन भयो,’ उनले भने ।
सरकारले चरणवद्धरुपमा लकडाउन खोल्न नजान्दा उल्टै लकडाउनले कोरोना संक्रमणलाई बढवा दिएको उनको निश्कर्ष छ । उनले अगाडी थपे, ‘मास्क लगाउन कडाई गरेको भए, दूरी कायम गरेको भए, केही सुविधा खोलेर केही बन्द गर्न सकिन्थ्यो । सबै झापझुप्प बन्द गरियो ।’

नाइट क्लव बन्द गर्नु ठीक भए पनि जनतालाई अत्यावश्यक वस्तुको खरिद गर्न समेत असुविधा हुनुले समस्या निम्त्याएको दिक्षितको बुझाई छ । युरोप–अमेरिका लगायतका देशले लकडाउन गरिराखेको भए पनि अत्यावश्यक वस्तुको खरिद गर्न भने छुट दिइएको उनले बताए ।

लकडाउन ओखती होइन

लकडाउनले नेपालमा कोरोना संक्रमण नियन्त्रण गर्न सहयोग नगरेको डा. दिक्षितको निश्कर्ष छ । फेरि पनि लकडाउनको चर्चा भइरहेका बेला किन यो मोडल उपयुक्त होइन भन्नेबारे उनको भनाइ यस्तो छः

‘कोरोना रोक्न कडा लकडाउनमा जाने कुरा विकसित देशहरुका लागि ठीक हो, तर हाम्रा जस्तो विकासोन्मुख देशहरुमा यसले धेरै समस्या सृजना गर्छ । हाम्रोमा लकडाउनले सकारात्मकभन्दा नकारात्मक प्रभाव पारेको अनुभवबाटै प्रमाणित भइसकेको छ । एकातर्फ लकडाउनले संक्रमण रोक्न सकेन भने अर्कोतर्फ त्यसबाट अरु बिरामीहरुले धेरै दुख झेल्नुपर्यो । क्यान्सरका विरामीले उपचार पाएनन् । विरामी मानिसहरु अस्पताल जान सकेनन् । अस्पताल गएकाहरुले सहज उपचार पाएनन् । गर्भवती महिलाहरुले समयमा चेकजाँच गर्न सकेनन् ।

लकडाउनले अन्य समस्या पनि थपिदै गयो । मानसिक समस्या बढेर मानिसहरुले आत्महत्या गर्न थाले । घरेलु हिंसा बढ्न थाल्यो । अब नयाँ प्रजातीको भाइरस नेपालमा देखिए पनि लकडाउनमा जानु हुँदैन । पहिलो कारण, जोखिम वर्गहरुलाई पहिलो मात्रा खोप दिएको पनि एक महिना भइसक्यो । अहिले सर्वसाधरणले लगाएको खोपले तेस्रो हप्तादेखि तेस्रो महिनासम्म मज्जाले मान्छेलाई कडा संक्रमणबाट बचाउँछ । लकडाउन भनेको जोखिम वर्गलाई बचाउन हो । अब खोपले नै जोखिम समूहलाई बचाइदिन्छ । अझ अरु खोप पनि आउँदैछन् ।

नेपालमा दुई लाखभन्दा बढी मानिस संक्रमणबाट निको भइसकेका छन् । उनीहरुलाई पनि खोप लगाएसरह हो । एकचोटी कोरोना लागेर निको भइसकेकाहरु दोस्रो चोटी त्यहीरुपले कडा लाग्दैन । नयाँ भाइरसले छुन सक्दैन । नयाँ वा पुरानो जुनसुकै प्रजातिसँग पनि सामना गर्न सक्छ । केही प्रतिशत यताउता होला तर समग्रमा प्रभावकारीता देखिन्छ । यी कारणले गर्दा पहिलेजस्तो अवस्थामा हामी रहेनौं । मास्क मात्र लगाइदिने र दुरी कायम गर्यो भने संक्रमण सर्दैन भन्ने हामीलाई थाहा भयो । हवाइजहाजबाट सर्दैन रहेछ भन्ने पनि थाहा पाइसक्यौ । त्यसले गर्दा अब लकडाउन जरुरी छैन ।’

डा. पुन भन्छन्– लकडाउनले मात्रै महामारी रोकिन्न

टेकु अस्पतालका चिकित्सक एवं भाइरोलोजिष्ट डा शेरबहादुर पुनको भनाइ पनि लगभग यही नै छ । संक्रमण एकदमै अनियन्त्रित भएर अरु सबै उपाय सकिएपछि केही समय मानिसलाई जहाँको त्यहीँ राख्नलाई मात्रै लकडाउन जरुरी हुने उनी बताउँछन् ।

पुनले भने, ‘पहिला हामीले महिनांै बन्द गर्दा पनि कोरोना रोकिएन । कोरोना एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा सर्ने हो । त्यो चेन ब्रेक गर्नलाई लकडाउन उपयुक्त हुन्छ । तर त्यसो भन्दैमा लकडाउनले निमिट्यान्न हुँदैन । ’

उनले अगाडी थपे, ‘हामीले जथाभावी गर्ने हो भने त फेरि पनि यसले दुख दिन्छ । हामीले एक वर्षमा त देख्यौं नि । लकडाउन गरियो तर अन्तमा त्यत्रो मान्छे संक्रमित बने । त्यसैले लकडाउनलाई नै सबैकुरा ठान्नु हुँदैन ।’

पाठ सिकिसकेका छाैं- स्वास्थ्य मन्त्रालय

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले भने गत वर्ष गरेको लकडाउनले पाठ सिकेको बताएको छ । लकडाउनकै समयमा स्वास्थ्यकर्मी परिचालनदेखि अस्पतालहरुको तयारी गरेको तर अहिले त्यो गर्नु नपर्ने भएकाले लकडाउनमा हतारो नगर्ने मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा. समिरकुमार अधिकारीले बताए ।

उनले भने, ‘गत वर्ष कोभिड–१९ को सुरुवाती चरणमा नेपाल सरकारले गरेको लकडाउनमा स्वास्थ्यकर्मीलाई परिचालन गर्ने, त्यहीअनुसार अस्पताल तयार गर्ने र जनतालाई सु–सुचित गर्ने विषयहरुमा केन्द्रित भएर लकडाउन गरियो । अब त्यस्तो हुँदैन ।’

उनले अहिले फेरि सरकारले लकडाउन गर्नपर्ने अवस्था भइनसकेको बताए । ‘पहिले हामी सबै नयाँ थियौ । त्यही बीचमा तयारी गर्नुपर्ने थियो । अहिले धेरै हिसाबले तयार नै छौं । सर्वसाधारण पनि सचेत भइसकेका छन्,’ उनले थपे, ‘संक्रमण बढ्दै गयो र अरु उपाय आएन भने विज्ञसँग आवश्यक छलफल गरेर त्यही अनुसार निर्णय लिइनेछ ।’

काठमाडौं । सरकारले संक्रमित संख्या उच्च भएमा परिस्थितीअनुसार लकडाउनको निर्णय लिने जनाएको छ । बुधबारको नियमित प्रेस ब्रिफिङमा स्वास्थ्य मन्त्रालयका सह–प्रवक्ता डा. समीर अधिकारीले उक्त कुरा बताएका हुन् ।

‘संक्रमणको अवस्था बिग्रिएमा सरकारले जनस्वास्थ्यका मापदण्ड कार्यान्यवनमा कडाइ गर्नेछ’ अधिकारीले भने, ‘संक्रमित संख्या बढ्दै गए परिस्थितीअनुसार लकडाउनको निर्णय हुनसक्छ ।’

चैत १५ र १६ गते मनाइने फागू पर्व (होली)लाई घरमै रहेर मनाउन र जनस्वास्थ्यका मापदण्ड कडाइका साथ पालना गर्न पनि उनले आग्रह गरे । बैशाख १ गते मनाइने सुदुरपश्चिमको विसु पर्वलाई पनि सतर्कताका साथ मनाउन उनले आग्रह गरे ।

भारत र नेपाल सीमावर्ती नाकामा हेल्थ डेस्कको व्यवस्था गर्न र आवश्यक सुरक्षा पनि सरकारले गर्ने उनले जनाए ।

मन्त्रालयका अनुसार मुलुकमा २४ घन्टामा १४५ संक्रमित थपिएका छन् । ३,९६३ पीसीआर परिक्षण हुँदा १ जनाको मृत्यु भएको छ । कूल संक्रमित संख्या २ लाख ७६ हजार ३८९ पुगेको छ भने मृतक संख्या ३०२० पुगेको छ । अहिले नेपालमा ११८३ सक्रिय संक्रमित छन् ।

काठमाडौं । देशमा कोरोनाका त्रास घटेर जनजीवन सामान्य हुँदै गएका बेला आइतबार स्वास्थ्य मन्त्रालयले विज्ञप्ति निकाल्दै संक्रमणलाई लिएर सचेतता अपनाउन आग्रह गर्‍याे । यसले फेरि जनमानसमा चर्चा सुरु भएको छ, कतै लकडाउन हुने त होइन ?

मन्त्रालयले विज्ञप्तिमा देशभर भीडभाड हुने कुनै गतिविधि नगर्न, सामाजिक र भौतिक दूरी कायम राख्न, मास्कको अनिवार्य प्रयोग तथा साबुनपानीले हात धुन तथा सेनिटाइजर प्रयोग गर्न अनुरोध गरेको छ । जनताले बिर्सँदै गएका यी सचेतताका कुराहरु अहिले मन्त्रालयले किन सम्झायो त ? यसको कारण हो भारतमा सुरु भएको कोरोनाको नयाँ लहर ।

पछिल्लो समय छिमेकी देश भारतमा कोरोना संक्रमण दर ह्वात्तै बढेको छ र धेरै शहरहरु पहिलेजस्तै लकडाउनमा जाने तयारीमा छन् । भारतमा आइतबार २४ घण्टाको अवधिमा ४६ हजार ९ सय ५१ नयाँ संक्रमित फेला परेका थिए । सन् २०२१ सुरु भएपछि एकैदिनमा देखिएको सबैभन्दा उच्च संख्या हो ।

खुल्ला सिमाना भएको निकट छिमेकी देशमा यसरी कोरोना फैलिएपछि नेपालमा असर देखिने नै भयो । नेपालमा गत पुसदेखि घट्न थालेको कोरोना संक्रमण चैत सुरु भएदेखि क्रमशः बढिरहेको छ ।

पछिल्लो एक हप्ताको तथ्याङ्क हेर्ने हो भने परीक्षण कमै भए पनि कोरोना संक्रमण दर भने बढेको छ । दैनिक २ हजारदेखि ३५ सयसम्म परीक्षण हुँदा कोरोना १ सयको हाराहारीमा नयाँ विरामी भेटिन थालेका छन् । गत पुसमा यो संख्या ५० भन्दा पनि तल झरेको थियो ।

फागुन २९ गते ६० जनामा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको थियो । त्यसपछि क्रमशः चैत १ गते ५३ जना, २ गते ७९, ३ गते ११४, ४ गते ९४, ५ गते १०६, ६ गते १२५, ७ गते ७९, ८ गते ७७ र १०५ जनामा कोरोना पुष्टि भएको छ । यो एक हप्ताको तथ्थाङकले पनि कोरोना संक्रमण बढ्दै गइरहेको देखाउँछ ।

टेकु अस्पतालका चिकित्सक डा. अनुप बास्तोला पछिल्लो समय युरोपेली देश मात्र होइन, छिमेकी देश भारतमा पनि कोरोना संक्रमणको नयाँ अध्याय शुरु भएकोले त्यसको असर नेपालमा पनि पर्न सक्ने बताउँछन् । उनले नेपालमा कोरोना संक्रमणको डरलाग्दो संकेत गरे ।

‘झट्ट सुन्दा र हेर्दा धेरैलाई यो फेरि बन्देज किन लगाउनुपर्ने भन्ने लाग्दो हो । अहिले कोरोना भाइरस संक्रमणको जोखिमलाई बेवास्ता गर्दै हामी जसरी फुक्काफाल हिँडिरहेका छौं र जोखिम कम हुँदै गएको महसुस गरेका छौं, यस्तो बेला फेरि किन सावधानी अपनाउनु भन्ने लाग्नु स्वभाविक हो । तर, यसको कारण छ,’ उनले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका छन् ।

उनले भर्खरैको एउटा घटना सामाजिक सञ्जालमा उल्लेख गरेका छन् ।

‘हालै मेरो जानकारीमा आएको एउटा घटनाले झस्काएको छ । गत फागुन ७ गते एउटा होटलमा ५० जना जतिको जमघट भयो । जमघट ५ घण्टासम्म चल्यो । त्यसको एक सातापछि त्यही भेटघाटमा पुग्नु भएका एक व्यक्ति ज्वरो, खोकी र सास फेर्न समस्या भएपछि टेकू अस्पतालमा भर्ना हुनुभयो ।

उहाँमा कोरोना भाइरस पोजिटिभ देखिनुका साथै निमोनिया भइसकेको थियो । पाँच दिनको उपचारपछि ती व्यक्ति निको भएर घर फर्किनु भयो । तर, अत्याउने किसिमको तथ्यांक त यो आयो कि, त्यो जमघटमा पुगेपछि पीसीआर गरेका ४० मध्ये १९ जनामा कोरोना भाइरसको संक्रमण देखियो । जसमध्ये ७ जना अस्पताल भर्ना हुनुभयो ।

त्यो जमघटमा पुग्नुभएका मेरै एकजना आफन्त पनि निमोनिया देखिएपछि टेकू अस्पतालमै ४ दिन उपचार गराएपछि निको हुनु भयो । उहाँलाई एक दिन मात्र ९९ डिग्री फरेनहाइड ज्वरो आयो, खोकी पटक्कै थिएन तर १२ दिनपछि निमोनिया देखियो ।’

५ घण्टा एउटा जमघटमा भेला भएका ५० मध्ये १९ जना संक्रमित हुनु र ७ जना अस्पतालमा भर्ना हुनु सामान्य कुरा नभएको उनी बताउँछन् । कोरोना भाइरसको संक्रमण फरक ढंगले हुँदैछ कि भन्ने आशंका बढाएको डा. बास्तोलाको भनाइ छ ।

सीमा नाका ह्वाङ्गै

भारतको महाराष्ट्र, गुजरात, उत्तरप्रदेश लगायतका शहरमा काम गर्न पुगेका नेपालीहरु कोरोना भाइरसको संक्रमण बढ्न थालेपछि धमाधम नेपाल फर्कन थालेका छन् । यी शहरमा कतै लकडाउन त कतै नाइट कर्फ्यूहरु भइराखेको छ । नेपाल भारतको सीमा नाका अहिले मूलतः खुल्लै छ ।

महेन्द्रनगरको गड्डाचाैकी, कैलालीको गौरीफन्टा, बाँकेको जमुना नाका, कपिलबस्तुको कृष्णनगर, भैरहवाको बेलिहिया नाकाबाट सयौं नेपाली भारतको कोरोना फैलिएको शहरबाट नेपाल फर्कने गरेका छन् । आइतबार विभिन्न नाकाबाट १८ सय जना नेपाल प्रवेश गरेका छन् भने शनिबार १२ सय जना आएका छन् ।

भारतबाट नेपाल आइपुगेका एक व्यक्तिमा कोरोना भाइरस पुष्टि भएको छ । यद्यपि यो भाइरस भेरियन्ट (नयाँ प्रजातिको भाइरस) भए नभएको पुष्टि भएको छैन । ती व्यक्तिमा सामान्य ज्वरो मात्रै थियो । अस्पतालमै राखेर उपचार गर्नुपर्ने अवस्था नभएकाले ती व्यक्ति अस्पतालको समन्वयमा आइसोलेनमा छन् ।

नेपालीहरु फर्केर आउन सक्ने नाकाहरुमा जोखिम बढ्न सक्ने भएकाले इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाले सीमामा १४ वटा हेल्थ डेक्सहरु सञ्चालन शुरु गरेको छ । इपिडिमियोलोजीले विभिन्न नाका भएर आउने यात्रुहरुको स्क्रिनिङ गर्ने र आवश्यक परेको ठाउँमा एन्टिजेन परीक्षण पनि शुरु गरिसकेको छ । कन्ट्रयाक्ट हिस्ट्री राखेर त्यहाँबाट आउनेहरुलाई क्वारेन्टाइनको नियम बुझाएर घर पठाउने काम भइराखेको छ ।

भेरियन्ट प्रमाणित भएका बेलायत, जर्मनी, ब्राजिल लगायतका देशबाट विमानस्थल हुँदै नेपाल आएकाहरुको हकमा भने छुट्टै नियम बनाइएको छ । इपिडिमियोलोजीले यसपटक भने कोरोना पोजेटिभ भएका सबैलाई अस्पताल भर्ना नगर्ने निर्णय गरेको छ । लक्षण हेरेर मात्रै अस्पताल भर्ना गर्न सकिनेछ । महाशाखाले स्थापना गरेको विभिन्न नाकाको हेल्थ डेक्समा स्क्रिनिङलाई चुस्त बनाउन थालेको महाशाखाको दाबी छ ।

हेल्थ डेक्स रहेका नजिकका अस्पतालहरुलाई पत्रचार गरिसकेको इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा (इडिसिडी)का प्रमुख डा. कृष्ण पौडेलले बताए ।

तयारी धेरै बाँकी छ

नेपालमा कोरोना भाइरसको दोस्रो लहर आउन नदिन नाकामा आन्तरिक तयारीहरु धेरै गर्नुपर्ने महाशाखाका प्रमुख डा पौडेल बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘अहिले कोरोना धेरै फैलिएको ठाउँबाट नेपालीहरु फर्केर आउन सक्छन् भनेर हामीले हेल्थ डेक्सहरु सञ्चालन गरिरहेका छौं । तर अझै धेरै कामहरु गर्नुपर्ने छ ।’

स्थानीय पालिकाहरुसँग समन्वयमा समुदायमा टेस्टिङको दायरा बढाउने, क्वारेन्टाइनको व्यवस्था मिलाउने, अस्पतालहरुलाई तयारी अवस्थामा राख्नुपर्ने लगायत अभिभारा रहेको डा. पाण्डे बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘सबै मिलेर समाना गर्ने हो भने पक्कै पनि महामारीलाई जित्न सकिन्छ । त्यही हिसाबले हामी तयारी गरिरहेका छौ ।’

भारतले नयाँ भेरियन्ट भनेर घोषणा गरिनसकेकाले सीमानाका बन्द गर्न तत्काल नगरिने डा. पाण्डे बताउँछन् ।

‘अहिले सीमानाकामा निगरानी बढाउने हो, बन्द गरिहाल्ने अवस्था छैन । तर परिस्थितिलाई हेरे नयाँ रणनीति लिनुपर्ने हुन सक्छ,’ उनले भने ।

सीमा नाकाबारे निर्णय आवश्यकताअनुसार माथिल्लो निकायले गर्ने भएकाले इडीसीडीले भने त्यहाँबाट आउनेहरुको परीक्षण, स्क्रिनिङ गर्ने काम नै मुख्य रहेको उनको भनाइ छ ।

इडीसीडीले विमानस्थलबाट आउनेको लागि नेगेटिभ रिपोर्ट अनिवार्य गरेको छ । बिमानस्थलबाट आएका व्यक्तिलाई भेरियन्ट पुष्टि भए छुट्टै नियम बनाइएको छ । १० दिन कडा क्वारेन्टाइनपछि मात्रै हेल्थ डेक्सबाट रिलिज गराइन्छ ।

जनस्वास्थ्य मापदण्ड निर्विकल्पः भाइरोलोजिस्ट

जनस्वास्थ्यविद्हरु नयाँ प्रजातिको भाइरसविरुद्ध लड्ने निर्विकल्प उपाय भनेको जनस्वास्थ्य मापदण्ड पालना नै भएको बताउँछन् । टेकु अस्पतालका चिकित्सक एवं भाइरोलोजिस्ट शेरबहादुर पुनले नयाँ भेरियन्ट देखिए पनि जनस्वास्थ्य मापदण्ड निरन्तर र फरक नहुने बताए ।

‘भेरियन्ट नामक कोरोना भाइरसको चेन ब्रेक गर्नको लागि सामाजिक दुरी, मास्क र हात धुने कुराहरु नै मुख्य छन्,’ उनले भने ।

नयाँ प्रजातिको भाइरस दु्रत गतिमा फैलन सक्ने उनी बताउँछन् । कोरोनालाई जित्न निर्विकल्प भनेको भ्याक्सिन नै रहेको उनको भनाइ छ ।

‘भ्याक्सिन धेरैभन्दा धेरै समुदायमा पुर्‍याउन सकियो भने मात्र अलिकति नियन्त्रणमा आउने सम्भावना हुन्छ,’ उनले भने ।

डा. पुन लकडाउन गरेर कोरोना भाइरस नियन्त्रण नहुने बताउँछन् ।

‘अब लकडाउन बन्दाबन्दी भनेको चाहिँ एकदमै अनियन्त्रित भएर अब नियन्त्रण गर्न नसक्ने अवस्था आयो भने हो,’ उनले भने, ‘त्यो चेन ब्रेक गर्नलाई उपयुक्त हुन्छ । तर त्यो भन्दैमा निमिट्यान्नै हुँदैन । यसले केही हदसम्म सहज बनाउँछ ।’

स्वास्थ्य मन्त्रालय भन्छः मापदण्ड पालना गरौं

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले नेपालमा कोरोना संक्रमण फेरि बढ्न थालेकाले जनस्वास्थ्य मापदण्ड पालना गर्न जोड दिएको छ । मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा. समीर अधिकारीले छिमेकी मुलुकमा बढेपछि नेपालमा बढ्नु स्वभाविक नै भएको बताए ।

उनले भने, ‘हामीसँग हुने भनेकै जनस्वास्थ्यको मापदण्ड हो । एक-अर्काबीचको दुरी कायम गर्ने परम्परागत विधि नै हो । त्यसैको पालना नै महत्वपूर्ण हुन्छ । अहिलेको र योभन्दा नयाँ प्रकारका भाइरस आउँदा पनि हाम्रो हातमा हुने यही हो ।’

राज्यको तर्फबाट गराउने भनेको निगरानी बढाउने, उपचारको व्यवस्थापन गर्ने टेस्टिङ, औषधि व्यवस्थाको प्रवन्ध गर्ने आदि रहेको उनी बताउँछन् ।

उनले थपे, ‘धेरै किसिमका भ्याक्सिनहरु बनेका छन् । कोहीले कुनैमा काम गर्ने छ, कुनैमा काम नगर्ने छ । त्यसैले मापदण्ड त पालना गर्नैपर्छ ।’

सहप्रवक्ता अधिकारीले लकडाउन गर्ने कुनै तयारी नरहेकोसमेत बताए ।