कैलाली । नेकपा एमाले फुटको संघारमा छ । पहिलो तहका नेताहरूबीच ‘शीतयुद्ध’ चलिरहेको छ । तर, दोस्रो तहका नेताहरू भने विभाजन रोक्न निरन्तर वार्ता र संवादमा छन् । उनीहरुबीच भइरहेको संवादले एकताको आकार लिइसकेको छैन ।
नेकपा एमालेमा अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री ओली र वरिष्ठ नेता माधव कुमार नेपालबीच ठोस सहमति नभई एमाले एक हुने सम्भावना कम रहेका नेपाल पक्षका अधिकांश नेता बताउँछन् । तर, एमाले एक भए पनि माधव नेपाल लगायतका केही नेता एमालेमा नरहन सक्ने संकेत एमाले नेता कर्ण थापाले दिएका छन् ।
नयाँ पार्टी गठन गर्ने योजनामा रहेको बताउँदै थापाले पार्टीको नीति र विधि नमान्नेहरूलाई एमालेमा ठाउँ नरहेको समेत बताए ।
एमालेका सुदूरपश्चिम अध्यक्ष थापासँग नेपालप्रेसकर्मी भानुभक्त आचार्यले एमालेको पछिल्लो घटनाक्रमबारे गरेको कुराकानी प्रस्तुत छ, नेपाल टकमा ।
पछिल्लो पटक मन्त्रिमण्डल बिस्तारमा नपरेपछि तपाइ पनि असन्तुष्ट हुनुभएको हो ?
होइन । त्यसमा म असन्तुष्ट हुनुपर्ने कुरा नै छैन । शुभचिन्तकहरूले चर्चा गर्नुभएको होला तर मैले पहिलेदेखिनै प्रतिनिधिसभाको अवधिभरि मेरो कुनै पनि माग छैन भन्दै आइरहेकै छु । मैले त्यस्तो माग गरेको पनि छैन चाहना पनि थिएन ।
फेरी मन्त्रीपरिषद् गठनको विषय माग गरेको हुने कुरा पनि होइन। यो प्रधानमन्त्रीको स्वविवेक अधिकार हो । उहाँले जे गर्नुहुन्छ त्यो नै सबै भन्दा उचित मान्नु पर्छ ।
अब एमालेको पछिल्लो घटनाक्रमतर्फ केन्द्रित बनौं । दोस्रो तहका नेताहरू छलफलमा जुट्न थालेपछि फेरि एमाले एक बन्ने दिशामा गएको हो ?
नेकपा एमालेमा रहनको लागि र एमालेलाई बलियो बनाएर लैजानको लागि कसैलाई बाधा अवरोध पनि छैन। एमालेमा रहन चाहने मान्छेहरू एमालेमा रहनु हुन्छ । केही मान्छेहरूमा नेकपा एमालेको नाममा एमालेलाई समाप्त पार्न चाहनेहरूको एउटा चिन्तन र प्रवृत्ति छ ।
तिनीहरूको बारेमा बहस जति गरे पनि छलफल जति गरे पनि कोसिस जति गरे पनि त्यो धेरै काम लाग्छ भन्ने मलाई लागेको छैन ।
नेतृत्व नमान्ने, नीति नमान्ने, विचार नमान्ने, निर्णय नमान्ने र आफूलाई केन्द्र बिन्दुमा राखेर आफ्नो स्वार्थ पूरा हुँदा समर्थन गर्ने र आफ्नो स्वार्थ पूरा नहुँदा पार्टी, नीति, विधि, निर्णय नमान्ने भएपछि हरेक व्यक्तिका सबै स्वार्थ त पार्टीले पुरा गर्न सक्दैन ।
त्यस कारणले जो जो मान्नेहरू बसेर जति छलफल गरे पनि सकारात्मक परिणाम निस्कन्छ भन्ने मलाई लाग्दैन ।
नीति विधि निर्णय नमान्ने भनेर कसलाई भन्न खोज्नु भएको हो ?
मैले कुनै व्यक्तिलाई भनेको होइन प्रवृत्तिको कुरा हो । एमाले र माओवादीकोबीचमा एकता भयो । त्यो एकता त त्यत्तिकै भएको होइन नि । त्यो धेरै ठूलो उपलब्धिको कुरा थियो । त्यसलाई टुटाउने र जुनसुकै अवस्थामा पनि पार्टी अध्यक्ष तथा प्रधानमन्त्री केपी ओलीलाई समाप्त पार्ने कसम खाएर हिँडेका मान्छेहरू देख्नु नै भएको छ नि।
केपी ओली त जनताबाट निर्वाचित हुनुहुन्छ । संविधानले ,कानूनले जनताको मतले प्रधानमन्त्रीमा निर्वाचित व्यक्तिलाई उल्टाउन रात दिन प्रयास गर्नेहरु को को थिए भन्ने कुरा त देश दुनियालाई थाहा छ नि । त्यहाँबाट उत्पत्ति भएको विषय हो यो । अनि यहाँ के अनेकता छन् र ? केपी ओली हटाउने मोर्चाबन्दीमा रहेकाहरूले त्यो मोर्चाबन्दी छोडे भइहाल्छ नि । त्यसपछि एकता त स्वतः भइहाल्छ नि ।
अहिले जेठ २ मै एमालेको मिलन र बिछोडको भविष्य देखिएको छ । एमाले जेठ २ मा फकिन्छ त ?
यी सबै प्राविधिक कुरा हुन् । त्यस सम्बन्धमा अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले पार्टी एकताको लागि जतिसुकै बेइमानी गरे पनि माफ गर्छौं । एमालेमा आएर आफ्नो जिम्मेवारी लिएर काम गर्नुस् भनेर सबैलाई भन्नुभएकै छ ।
मुख्य कुरा भनेको पार्टीलाई मान्ने हो । पार्टी मान्ने भनेको पार्टीका निर्णयहरू मान्नु पर्यो । नेतृत्वलाई मान्नु पर्यो । जसले मानेको छैन तिनले मान्न सुरु गरेपछि त पार्टी एकता भइहाल्छ नि त ।
त्यसो गर्दा त पार्टीमा विवाद हुँदैन । पार्टी विभाजनको कुरै हुँदैन। वैधानिक रुपमा भन्ने हो भने केन्द्रीय कमिटीको ४० प्रतिशत र संसद्को ४० प्रतिशत लिएर छुट्टै नहुँदा सम्म त पार्टी विभाजन त हुँदैन नि ।
अहिले एमाले फुट्न पनि सकेको छैन । जुट्न पनि सकेको छैन । यस्तै अवस्थामा रहन्छ त एमाले ? एमालेको भविष्य यहि हो ?
जसलाई फुट्न परेको छ । फुट परस्त गतिविधि गरेका छन् र एमालेलाई समाप्त पार्नको लागि सम्पूर्ण शक्ति लगाएका छन् । तिनले त्यो छोड्नासाथ यहाँ फुटको त केहि सम्भावना नै छैन ।
पटक पटक तपाई फुटाउन चाहनेहरू भन्दै हुनुहुन्छ । को हुन् त एमालेलाई फुटाउन चाहनेहरु ?
फुटाउन चाहनेहरु त देखिएकै छन् त माधव नेपाल,भीम रावल लगायतका मान्छेहरू । अहिले पनि शेरबहादुर देउवालाई प्रधानमन्त्री बनाउन समर्थन गर्नेहरू । आफ्नै पार्टीविरुद्ध अविश्वासको प्रस्ताव राख्नेहरू । छुट्टै समूहको बैठक राखेर केपी ओली, हामी लगायतलाई कारबाही गरेर पार्टीको साधारण सदस्यबाट समेत निकाल्नेहरू । यी नै त हुन् नि फुट परस्त भनेका ।
एमालेले पहिलो चरणमा १२ जनालाई कारबाही गरे पनि त्यसपछि कारबाहीको शृङ्खला रोकेको छ । यता दोस्रो तहका नेताहरू पनि घनिभूत छलफलमा छन् । पछिल्लो गतिविधिले त एमाले एक हुन्छ कि भन्ने पनि छन् । त्यो सम्भव छ ?
प्रवृत्तिमा परिवर्तन आउनु पर्यो मुख्य कुरा । केपी ओलीले मान्नु भएन भन्ने कतिपय आरोप छन् । हामीलाई पेल्नुभयो,कारबाही गर्नुभयो भन्ने गरिएको थियो ।
कारबाही के सामान्य अवस्थामा गरिन्छ ? पार्टीको विरुद्धमा दुस्मनीपूर्ण व्यवहार गरेपछि कारबाही हुन्छ । नत्र विधानमा व्यवस्था किन राखेको त ? अनुशासनहीन काम गर्नेहरूलाई कारबाही गर्ने कुरा त विधानमा राखिएकै त छ । जसले अपराधपूर्ण काम गर्यो, विधान विपरीतको काम गर्यो, निर्णय मानेन त्यसपछि कारबाही त हुन्छ ।
अहिले पार्टीलाई एकताबद्ध बनाउन मुख्य नेता भएको हुनाले केपी ओलीले ६ बुँदे प्रस्ताव अगाडि त सार्नुभएको छ । त्यसमा पनि निहुँ खोज्नुको त केहि पनि अर्थ छैन । मैले भनेको जस्तो भए पार्टीमा बस्छु नत्र फुट हुन्छ, विभाजन हुन्छ भनेर कसैले भन्छ भने त्यो मानेर हुने एकता नामको षडयन्त्रले आन्दोलनलाई नोक्सान गर्छ ।
पछिल्लो केहि छलफलले एकताको बाटो फराकिलो बनाउँदै लगेको पनि भनिन्छ नि ?
छलफल भइरहेको छ । केहि सकारात्मकतर्फ नै छलफल भइरहेको छ भन्ने मेरो अनुमान छ । त्यसमा भित्र भयङ्करै केही भइरहेको छ भन्ने मलाई लाग्दैन । त्यहाँ ठूलो सकस छ भन्ने पनि मलाई लाग्दैन ।
मैले भनिसके नि सरल कुरा छ । जसले प्रधानमन्त्री तथा पार्टी अध्यक्ष केपी ओलीलाई कुनै पनि हालतमा समाप्त पार्ने भन्ने कसम खाएका छन् नि त्यो व्यवहार छोडे भइहाल्छ नि । अरू यहाँ रस्साकस्सी गर्नुपर्ने कुनै कुरै छैन ।
ढिलो चाँडो जेठ २ फर्किने कुरा लगभग तय भयो । अब माओवादीबाट एमाले आएका नेताहरूको त बिचल्ली हुने भयो है ?
त्यो सम्भव नै छैन । एमाले र माओवादीको एकता पछि भएको नेकपा, त्यसपछिको एमाले र केपी ओलीको नेतृत्वको निरन्तरतामा हिँडेका मान्छेहरू कसैको कुनै प्रकारको मागले त्यहाँ अन्यथा हुन सक्दैन ।
त्यही नेकपा एमालेको हो । कसैको पनि त्यहाँ भविष्य अन्धकार हुन सक्दैन । किनकि पार्टी एकता भयो त्यही एकता पक्षमै उभिएका हिजो माओवादी केन्द्रको नेताका रुपमा रहेका मान्छेहरू कसरी अलपत्र पर्छन् ? त्यो हुनै सक्दैन, हुँदै हुँदैन ।
अब अरू सच्चिनु पर्छ । एमालेको ढोका बन्द भएको छैन ।
दुवै पक्षबाट हुने आरोप प्रत्यारोप कम हुँदा एकताको मिलन बिन्दु नजिक भएको बुझ्न सकिन्छ ?
जुनसुकै अवस्थामा,जसले केपी ओलीलाई समाप्त पार्ने र उहाँलाई गलहत्याउने षडयन्त्र गरेका थिए । तिनले हामीले हिजो गल्ती गर्यौं, अब हामी नेकपा एमालेमै आउँदै काम गर्छौ भन्ने बित्तिकै स्वतः एकता हुन्छ ।
त्यो सम्भावना कति जगाएको छ पछिल्लो राजनैतिक घटनाक्रमले ?
एकदम त्यही दिशातर्फ अगाडी बढिरहेको छ । किनकि २ वर्ष अगाडिको घटनाक्रम सम्झनुस् न,त्यो बेला आज बेलुकी केपी ओलीलाई हटाउने बिहानै केपी ओलीलाई अटाउने योजना सुन्ने गरिएको थियो । अहिले त्यस्तो योजना त सुन्नमा आएको छैन । अब हामीलाई त्यहाँ भित्र स्पेस चाहियो भनेका छन् ।
इमानदारितापूर्वक लागेका सबैले यहाँ भित्र त ठाउँ त पाइहाल्छन् नि । शेरबहादुर तामाङ केहि दिन अघि कस्तो हुनुहुुन्थ्यो, अहिले हेर्नुहोस् त मन्त्री हुनु भएको छ । गणेश पहाडी अहिले मन्त्री हुनु भएको छ । पार्टीको पक्षमा उभिएकाहरूलाई त जिम्मा त दिने रहेछ नि पार्टीले ।
हिजो लेखराज भट्टले, रामबहादुर थापा बादल, टोपबहादुर रायमाझीले के को आधारमा जिम्मेवारी पाउनु भयो त ? पार्टीको पक्षमा उभिएका मान्छेहरूले जिम्मेवारी पाउँछन् ।
अब एमाले एकता भएमा त्यसको स्वरूप कस्तो हुन्छ ? हुबहु जेठ २ गतेको जस्तो ? वा केहि थपिने वा केहि घट्ने ?
केही मान्छेहरू जो हिजो नेकपा एमालेको विभिन्न समयमा विभिन्न तहका नेतहरू थिए ती सबै मान्छे नेकपा एमालेमा रहन्छन् भन्ने कुरामा मलाई विश्वास छैन ।
को को रहँदैनन् त अब एमालेमा ?
हिजैदेखि फुट परस्त आत्मकेन्द्रित सोच भएका बहुमतको आधारमा पार्टी भित्र हालीमुहाली गरी आएका त्यो सम्भावना यहाँभित्र नदेखेपछि एउटा सानो पार्टी बनाएपछि त्यहाँको संस्थापन हुन पाइने भो नि त । त्यो सोच भएकाहरू यो पार्टीमा नरहन सक्छन् ।
नेपाल समूहभित्र पनि त एकता जोगाउनुपर्छ, एमाले बनाउनुपर्छ भन्नेहरू पनि त छ नि। सबै फुट बादी त होइनन् होला नि ?
हो । हिजो माधव नेपालको गुटमा रहेर केहि समयसम्म उहाँको पछि लागेका तमाम मान्छेहरूले पनि अर्काे पार्टी बनाउन सकिँदैन भनिरहेका छन् । अर्काे पार्टी बनाउँदा जनताले मान्दैनन् कार्यकर्ताले मान्दैनन् एमाले भित्रै रहेर बरु सैद्धान्तिक वैचारिक संघर्ष गरौं र केपी ओलीकै नेतृत्वमा हामी अघि बढ्नु पर्छ भन्नेहरूको संख्या अहिले एकदमै बढेर गएको छ ।
अर्काे कुरा केपी ओली ले त सबै कुरा मिलाउँछु भन्नु भएकै छ नि बाँकी के कुरा रह्यो र ? यति धेरै लचिलो ढंगले अगाडि बढ्दा पनि नमान्ने भएपछि जो फुटमा जान्छ त्यो फुटको पक्षमा हामी जाँदैनौँ भन्नेहरू बढेका छन् ।
त्यसैले पार्टीमै रहनेहरूको संख्या अधिकतम हुन्छ । पार्टी फोडेर जानेको संख्या अत्यधिक सानो हुन्छ । त्यो संख्या पनि भोलि विलीन भएर जान्छ । समाप्त भएर जान्छ । त्यसको कुनै पनि भविश्य देखिँदैन ।
तपाईंको निश्कर्षमा जे भएपनि एमाले पार्टी फुट्छ भन्ने नै हो ?
मैले त्यो प्रवृत्ति पनि देख्छु । त्यस्ता पात्र पनि देख्छु । त्यस्ता पात्र र प्रवृत्तिमा कुनै परिवर्तन नआएको हुनाले त्यो पात्र र प्रवृत्तिको लागि नेकपा एमालेका खासै स्थान पनि छैन ।
पार्टी फुटाउने अवस्थामा त संसदीय दल र पार्टीमा ४० प्रतिशत पुग्छ त ?
आफूले प्राप्त गरेको पद जोगाउनको लागि पो ४० प्रतिशत चाहिने हो । एउटा छुट्टै पार्टी बनाउनको लागि ४० प्रतिशत चाहिँदैन । तर त्यो गर्न सक्ने आँट पनि त छैन नि ।
त्यो गर्न सक्ने आँट नभएको हुँदा उहाँहरूले नेकपा एमाले भित्र कुनै घटनाहरू घटाएर, बबन्डर गरेर, मुद्दा बनाएर मान्छेलाई यहाँभित्र तिक्तता सृजना गर्ने त्यो हुँदा केहि मान्छे पक्षधर हुने उहाँहरूको बुझाइ छ ।
तिनै मान्छेहरूलाई लगेर हामी माथि अन्याय भयो भनेर केही समयमा लागि केही सजिलो हुन्छ भन्ने यहाँबाट मान्छे टुटाउन फुटाउन भन्ने ध्याउन्नमा हुनुहुन्छ उहाँहरू ।
तर, यसो गर्दा पनि उहाँहरूको पछाडि रहेका ८०/८५ प्रतिशत मान्छेहरू माधव नेपालसँग रहँदैनन् । भीम रावलहरु केही रहनसक्छन् ।
