काठमाडौं । ‘मेरो सबै संसार सकियो’ निधारमा हात लगाउँदै आशा परियार रुँदै बर्बराइरहेकी थिइन् । उनको वरिपरि बाक्लै भीड थियो । वरपरका मानिस उनलाई सम्झाउँदै भनिरहेका थिए, ‘नरुनुस् । जे हुनु भै’गयो । सांसदले पनि सहयोग गर्छु भनेका छन् । मन बुझाउनुस् ।’
तर, आशाको मन निराशाको कुहिरोले ढाकेको थियो । धुवाँ पुतपुताइरहेको घरतर्फ हेर्दै उनी भनिरहेकी थिइन्, ‘अब कहाँ बस्ने, के खाने, के गर्ने केही टुंगो छैन ।’
बिहान ११ बजे घर अगाडि गाडामा चट्पटे बेचिरहेकी थिइन्, आशा । घरको भुइँ तलामा नाति खेलिरहेको थियो । अचानक घरमा केही पड्केको जस्तो आवाज आयो । के भयो, उनले चालै पाइनन् ।
‘ए दिदी माथि धुवाँ उडिरहेको छ, के भयो घरमा ?’ छिमेकी अस्मिता तामाङ अत्तालिंदै आशाको घर अगाडि आइन् । ‘पछि हेर्दा त जलिसकेछ । म त अचेत भएछु, धन्न नातिलाई बोकेर भाग्न भ्याएछु’ आशा सोमबार घटेको दुःखान्त घटना सुनाउँछिन् ।
वरिपरिका छिमेकीले थाहा पाएपछि सबै जनाले पानी खन्याउन थाले । तर, आगो झन्झन् दन्कियो । ‘केही समयपछि दमकल आयो । प्रहरीहरू आए । आगो निभाउन सहज भयो’ छिमेकी अस्मिता भन्छिन् । आगो नियन्त्रणका लागि काठमाडौं, ललितपुर महानगरसहितका पाँच वटा दमकल प्रयोग गरिएका थिए ।
आगो त निभ्यो तर आशाको मन भने झन् जलिरहेको थियो । ३५ हजार नगद पैसा केही दिन अघि दराजमा राखेकी थिइन् । पाँच तोला सुन, पाँच तोला चाँदी दराजमै थियो । घरभरि सामान अटाई नअटाई थियो । ‘सबै जल्यो । अब त अहिले लगाएको कपडा बाहेक केही बाँकी रहेन’ आशा पुनः सुँकसुकाउँछिन् ।
आशाका पति दलबहादुर ज्यामी काम गर्छन् । उनी बिहानै काममा निस्केका थिए । ‘उहाँलाई त अहिलेसम्म थाहै छैन । फोन गर्न मोबाइल पनि छैन’ आशा सुनाउँछिन् ।
आशाका दुई भाइ छोरा र बुहारी पनि घरमा थिएनन् । यसपालि एसईई दिएको सानो छोरा भने बाहिरतिर निस्केको थियो ।
एक महीना नबित्दै आशाको परिवारमा दुईवटा ठूला घटना घटे । नाति बितेको एक महीना पनि पुगेको छैन । ‘नातिलाई निमोनिया भएको थियो । एक महीना अस्पताल बस्दा डेढ लाख भन्दा बढी खर्च भयो । नाति बाँच्ला भन्ने आश थियो, बचाउन सकिएन’ आशा सुनाउँछिन् ।
आशाको परिवार सर्लाहीबाट काठमाडौं आएको १० वर्ष भयो । ‘यही सानो घर पनि पाँच वर्षअघि दुःख पाएरै बनाएका थियौं । अब त त्यो पनि रहेन’ आशा सुस्केरा हाल्छिन् ।
काठमाडौंको बानेश्वरस्थित शान्तिनगरमा रहेको सुकुम्बासी बस्तीमा सोमबार अचानक आगलागी हुँदा एउटा घर जलेर नष्ट भएको छ । ग्याँस लिक भएर शुरू भएको आगोले अन्य घर तथा झुपडीमा पनि क्षति पुगेको प्रहरीले जनाएको छ । दमकलको सहायताले आगो करीब एक घण्टापछि नियन्त्रणमा लिइएको थियो ।
काठमाडौं । उपत्यकामा आज यस वर्षकै बढी चिसो महसुुस गरिएको छ । जल तथा मौसम विज्ञान विभागका अनुसार आज काठमाडौँको न्यूनतम तापक्रम यस वर्षकै कम ४.० डिग्री सेल्सियस मापन गरिएको छ ।
यसअघि आइतबार काठमाडौंको न्यूनतम तापक्रम ४.५ डिग्री सेल्सियस थियो । मौसमविद् निराजन सापकोटाका अनुसार अब देशभर तापक्रम निरन्तर घट्ने क्रममा रहेको छ । ‘डम्म बादल लाग्यो भने बादलले ब्ल्यांकेटको काम गर्छ र अधिकतम तापक्रम घट्छ, बादल लागेन भने न्यूनतम तापक्रम घट्छ र चिसो हुन्छ,’ मौसमविद् सापकोटाले भने। यस वर्ष काठमाडौंको तापक्रम सूनय डिग्रीसम्म पुग्ने मौसमविद्को अनुमान छ ।
मौसमविद्का अनुसार अब केही दिन मौसम सफा हुने भएको छ । दिनभर घाम लागे पनि बिहानबेलुका बढी चिसो महसुस हुने बताइएको छ । हाल देशका पहाडी भूभागमा आंशिक बदली रहेको छ ।
अपराह्न प्रदेश नं १ लगायत देशका पहाडी भागमा आंशिक बदली रही बाँकी भेगमा मौसम सामान्यतया सफा रहने बताइएको छ ।
महाशाखाको पछिल्लो विवरणअनुसार आज काठमाडौं उपत्यकाको न्यूनतम तापक्रम ४.० डिग्री र अधिकतम तापक्रम २१.६ डिग्री सेल्सियस रहेको छ ।
त्यस्तै आज सबैभन्दा कम जुम्लाको न्यूनतम तापक्रम माइनस ६.५ डिग्री र सबैभन्दा धेरै विराटनगरको न्यूनतम तापक्रम १३.५ डिग्री सेल्सियस छ ।
नेपाल प्रहरीको भावी नेतृत्वमा समेत पुग्ने गरी सरकारले थप एक एआईजीको पद सिर्जना गरेर डीआईजी विश्वराज पोखरेललाई बढुवा गरेपछि प्रतिनिधि सभाको राज्यव्यवस्था तथा सुशासन समितिले चासो देखायो । समितिको २४ मंसिरमा बसेको बैठकले सो दरबन्दी नथप्न निर्देशन दियो । तर, संसदीय समितिको निर्देशनको अटेर गर्दै भोलिपल्टै मन्त्रिपरिषद् बैठकले गृहमन्त्रालयको प्रस्तावमा पोखरेललाई एआईजीमा बढुवाको निर्णय गर्यो।
एआईजीको एक र डीआईजीको पाँच दरबन्दी थप्ने प्रस्ताव सीधै मन्त्रिपरिषद्मा आएको थियो। यद्यपि राज्यव्यवस्था समिति बैठकमा थापाले विधि र आवश्यता अनुसारै सरकारले निर्णय गरेको जवाफ दिएका थिए ।
राज्यव्यवस्था समितिमा पूर्वमाओवादी र माधव नेपाल समूहको बाहुल्य छ। सभापति शशी श्रेष्ठ मात्रै होइन समितिमा अर्का कार्यकारी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’, जनार्दन शर्मा, पम्फा भुसाललगायतका प्रभावशाली नेताहरू सदस्य भएकाले त्यहाँ आफू अनुकूलको निर्णय लिने सुविधा प्रचण्ड-माधव नेपाल समूहलाई छ। र, भयो पनि त्यस्तै। तर, संगठन संरचना कस्तो बनाउने निर्णय आफ्नो क्षेत्राधिकार भएको भन्दै सरकारले निर्णयमा पुनर्विचार गरेन।
दृष्टान्त : २
कानुन, न्याय तथा संसदीय मामिला मन्त्रालयले नेपालको नामाकरण सम्बन्धमा २८ असोजमा मातहतका निकायमा अब उप्रान्त ‘संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल’ को सट्टा ‘नेपाल’ मात्रै लेख्नू भनी पत्राचार गर्यो। २४ कात्तिकमा बसेको संसदको राज्यव्यवस्था समितिको बैठकले ‘नेपाल’मात्रै लेख्ने निर्णय कार्यान्वयन नगर्नू भन्ने निर्देशन दियो।
समिति बैठकमा नेकपाकै सांसदहरू पार्टीभित्रको समीकरणअनुसार विभाजित भएर प्रस्तुत भए । सरकारको निर्णयको पक्षमा प्रधानमन्त्री ओली पक्षधर सांसदहरू उभिए भने विपक्षमा प्रचण्ड-नेपाल पक्षका सांसदहरू देखिए। प्रचण्डनिकट सांसद पम्फा भुसालले बैठकमा प्रधानमन्त्रीले प्रदेश सरकारलाई संघको प्रशासनिक इकाइ भन्नु र संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र हटाउनु सँगसँगैजसो भएको भन्दै टिप्पणी गरिन्। अर्की सांसद यशोदा सुवेदीले पनि गणतन्त्रविरोधी सल्बलाइरहेको समयमा यस्तो निर्णय गर्नुले ‘कुखुरा हराउने र स्याल कराउने’ जस्तो अनुभूति भइरहेको आलोचना गरिन्।
सांसद विजय सुब्बाले भने ‘शंकाले लंका जलाउने’ भन्दै धेरै शंका नगर्न आग्रह गर्दे सरकारको बचाउ गरे । प्रचण्ड-नेपाल पक्ष र विपक्षी दलका सांसद एक भएपछि सरकारको निर्णयविरुद्ध समितिले निर्देशन दियो ।
दृष्टान्त : ३
पछिल्लो समय बाक्लिएको छिमेकी देशका अधिकारीको भ्रमणबारे छलफल गर्न प्रतिनिधि सभाको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध समितिले १९ मंसिरमा बैठक बोलायो। समिति बैठकमा परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवाली र नेकपा सांसद भीम रावलबीच सवाल-जवाफ चल्यो ।
नेपाल-भारत संयुक्त आयोग बैठकमा कालापानी भारतले खाली गराउने विषयमा छलफल गर्नुपर्ने, माथिल्लो कर्णालीमा भइरहेको ढिलाइ, कोशी उच्च बाँधमा भारतले फेरि दबाब दिन थालेको, भारतीय गुप्तचर प्रमुखलाई प्रधानमन्त्रीले भेटेको, चिनियाँ रक्षामन्त्री र नेपालका प्रधान सेनापतिबीच भएको प्रतिनिधिमण्डल स्तरीय वार्तामा प्रोटोकल नमिलेकोलगायतका विषयमा नेता रावलले परराष्ट्रमन्त्रीलाई र्याखर्याख्ती पारे।
ज्ञवाली र रावलबीचको यो सवाल जवाफ पहिलो भने होइन। यसअघि एमसीसी, कालापानीसहितको नक्सा सार्वजनिक गर्न ढिलाइ भएको विषयमा पनि यस्तै सवाल-जवाफ चलेको थियो । भूमिसुधारमन्त्री पद्मा अर्यालले पनि यसअघि रावलको प्रश्नको सामना गरेकी थिइनु। समितिमा नेता माधव नेपाल पनि भएकाले यहाँ ओली पक्षको प्रभाव भने कमजोर रहेको बताइन्छ।
संसदीय समितिले दिएका निर्देशन कार्यान्वयन नहुने शृंखलाका ताजा उदाहरण हुन्, यी विषय। संघीय संसदअन्तर्गतका १० समितिले विभिन्न सरोकारमा सरकारलाई थुप्रै निर्देशन दिएका छन् । तर, तीनको कार्यान्वयन पक्ष भने फितलो छ।
विगतमा संसदीय समितिका बहस छलफल र निर्देशनहरू पार्टीको दायरभन्दा माथि रहेर हुने गर्थे । तर, पछिल्लो समय समितिहरुमा नेकपाको पनि गुटका आधारमा छलफल हुन थालेका छन् । समितिका निर्देशन पनि गुटगत आधारमा हुन थालेपछि समितिको गरिमा गुम्ने खतरा बढेको सांसदहरु बताउँछन् ।
संसदका सबै समितिमा सत्तारुढ नेकपाको बहुमत छ । सामान्यतः सत्तापक्षका सांसदहरुले सरकारको बचाउ गर्नु स्वभाविक हो । तर प्रचण्ड-माधव नेपाल पक्षका सभापति भएका समितिबाट सरकारलाई एकपछि अर्को अप्ठेरो पार्ने खालका निर्णय हुन थालेपछि सरकारले बेवास्ता गरिरहेको छ । यसले कालान्तरमा समितिको निर्देशनहरूको औचित्यमाथिनै प्रश्न खडा गर्नेछ ।
निर्देशन कार्यान्वयनमा समस्या
संसद सचिवालयका पूर्वसचिव सोमबहादुर थापा संसदीय समिति र सरकार दुवैले ढंग नपुर्याउँदा यस्तो अवस्था आएको बताउँछन् ।
एआईजीको दरबन्दी थप्ने सरकारको निर्णय र राज्यव्यवस्था समितिको निर्देशनप्रति टिप्पणी गर्दै उनी भन्छन्, “यो विषय गृहमन्त्रीभन्दा माथि गइसकेकोले राज्यव्यवस्था समितिले प्रधानमन्त्रीलाई नै बोलाएर सोध्नुपर्थ्यो। समितिले पनि त्यो थप गरिएको दरबन्दी अत्यावश्यक हो कि होइन भन्ने कुरा व्यवहारिक रूपमा हेरिदिनुपर्छ ।”
“सरकारले व्यक्ति विशेषलाई ल्यायो भन्ने समितिको धारणा छ । तर, त्यसमा पनि हामीले निष्पक्ष भएर कुरा गनुपर्ने हुन्छ । फलानालाई नदेऊ, यसलाई रोक भन्ने हिसाबले पनि समिति जानु हुँदैन”, उनले भने, “सरकारले पनि समितिका निर्णयहरू कार्यान्वयन गर्न अटेरी गर्नु गलत भएको थापा बताउँछन्। सरकारले समितिका निर्णय कार्यान्वयन गर्न सक्दैन भने हामीले यी कारणले सकेनौं। भनेर औपचारिकरूपमा भन्न सक्नुपर्छ।”
संसदीय समितिका पूर्वसचिव सुदर्शन कुइँकेल समितिले गम्भीर विषयमा समय लिएर परिपक्व निर्णय गर्नुभन्दा पनि निर्णय लिन हतारो गर्ने गरेको बताउँछन्। “अहिलेका समितिले निर्देशन दिँदा पनि सोचेर निर्देशन नदिने, अर्को समितिले यही निर्देशन देला भनेर हानथाप जस्तो गर्न थाले,” कुइँकेल भन्छन्, “आफूले गरेका निर्णय कार्यान्वयनमा आउने हिसाबले निर्णय गर्दा राम्रो हुन्थ्यो ।”
नेकपाका प्रमुख सचेत देव गुरुङ संसदीय समितिमा पार्टीको आन्तरिक विवादको छायाँ परेको जानकारी आफूलाई नभएको बताउँछन्। “पार्टीमा भएको विवादको प्रभाव संसदीय समितिमा पनि देखिए जस्तो मलाई लाग्दैन,’ गुरुङ भन्छन्, “के भएको रहेछ म बुझ्छु । पार्टीभित्रको विवाद संसदमै पुग्नु राम्रो चाहीँ होइन।”
नेकपा सांसद नारदमुनी राना पार्टीभित्रको विवादको छायाँ संसदमा पनि परेको स्वीकार गर्छन्। राना भन्छन्, “समिति छलफलमा हाम्रै पार्टीका केही साथीहरु त्यसरी गुटगटरूपमा प्रस्तुत भएपछि हामीलाई त्यसको बचाउमा बोल्नु पर्ने बाध्यता आइलाग्छ । यस्तो बहसमा हामी आफैं उत्रिदा संसदको गरिमा भने रहँदैन । यसमा सबै सजग हुनैपर्छ।”
पहिलेको अनुभव
विगतमा पार्टीका कुरा सुसुप्त रूपमा आए पनि गुटगत प्रभाव भने संसदीय समितिमा नदेखिएको थापाको अनुभव छ । “विगतमा यस्ता कुरा सशक्त ढंगले आउँदैन थियो”, उनी भन्छन्, “निकै सुसुप्त र अनौपचारिकरूपमा मात्रै यस्ता कुराको अनुभव हुन्थ्यो। म समिति सचिव हुँदा लगभग ७० प्रतिशत माननीयजीहरूको धारणा हामी पार्टीभन्दा पनि माथि उठ्नुपर्छ भन्ने हुन्थ्यो । अहिले त पार्टी मात्रै होइन गुटको पनि धारणा प्रकट हुन थाल्यो ।”
कुइँकेल पनि आफूले यस्तो अनुभव गर्नु नपरेको बताउँछन् । “एउटै पार्टीका फरक-फरक धारणा आएको मलाई अनुभव छैन्,” उनी सुनाउँछन्, “फरक पार्टीकाले चाहीँ कुनै-कुनै विषयमा फरक मत राखिहाल्थे। अहिलको जस्तो संसदीय समितिमा गुटगट धारणा छताछुल्ल हुँदैन थियो।’
पहिलेका समितिले हत्तपत्त निर्णय नदिने र निर्देशन दिइसकेपछि त्यसको कार्यन्वयन भए/नभएको फलोअप गर्ने गरेको उनले बताए।
काठमाडौं । वाग्मती प्रदेश सरकारले ऊर्जा किफायती विद्युतीय बस व्यवस्थित र प्रभावकारीरुपमा सञ्चालन गर्नका लागि प्रदेश यातायात सञ्चालन तथा व्यवस्थापन बोर्डको कार्यालय स्थापना गरेको छ ।
प्रदेश सरकारले स्थापना गरेको बोर्ड कार्यालयको हेटौँडामा सोमबार वाग्मती प्रदेशका भौतिक पूर्वाधार विकासमन्त्री रामेश्वर फुयाँलले उद्घाटन गर्दै प्रदेश सरकारले विसं २०८५ वैशाखसम्म खनिज इन्धनजन्य यातायातका सवारीसाधन विस्थापन गरी प्रदूषणरहित तथा नवीकरणीय ऊर्जामा आधारित यातायात सेवा सञ्चालनमा ल्याउने योजना अघि बढाएको जानकारी दिए ।
उनले सबै स्थानीय तहसँग सहकार्य गरी आवश्यक स्थानमा पुनर्भरण केन्द्र (चार्जिङ स्टेसन), रिफ्रेस सेन्टर र व्यवस्थित बसपार्क स्थापना गरी विद्युतीय र नवीकरणीय ऊर्जाबाट सञ्चालन हुने बसको उचित व्यस्थापन गरिने पनि बताए।
उनका अनुसार पहिलो चरणमा काठमाडौंको चक्रपथका साथै काठमाडौं–मकवानपुर सडकखण्डलाई प्राथमिकतामा राखी विद्युतीय बस सेवा सञ्चालनको योजना अघि बढाइने छ ।
सोही अवसरमा भौतिक विकास मन्त्रालयका सचिव एवं प्रदेश यातायात सञ्चालन तथा व्यवस्थापन बोर्ड सञ्चालन समितिका अध्यक्ष सञ्जीव बरालले यातायात क्षेत्रलाई अब प्रदेश सरकारमार्फत सञ्चालन गर्ने अवधारणानुरुप बोर्ड गठन गरिएको बताए।
उनले हाल सञ्चालन भइरहेको यातायात प्रणालीलाई व्यवस्थापन गर्न नसकिएको अवस्थामा बोर्डले त्यसको सहज व्यवस्थापन गर्ने जानकारी दिनुभयो ।
बोर्डका नवनियुक्त निमित्त कार्यकारी निर्देशक डा सहदेवबहादुर भण्डारीले निश्चित समयभित्र खनिज इन्धनबाट चल्ने सवारीसाधनलाई विस्थापन गर्दै विद्युतीय सवारीलाई प्राथमिकता दिने प्रदेश सरकारको दीर्घकालीन लक्ष्य क्रमशः कार्यान्वयन गर्दै सफल बनाउन बोर्डले भूमिका खेल्ने बताए।
बोर्डमा विभिन्न तहमा गरी १७ जना जनशक्ति परिचालन हुने बताइएको छ । प्रदेश सरकारले प्रदेशभरी विभिन्न सडक मार्गमा ३० भन्दा बढी विद्युतीय बस सञ्चालन गर्ने योजना अघि बढाएको छ ।
फिल्म हलहरु आगामी पुस १० गतेदेखि खुल्ने भएका छन् । फिल्म हल संचालकको छाता संस्था नेपाल चलचित्र संघले आइतबार पत्रकार सम्मेलन आयोजना गर्दै एकपक्षीय रूपमा हल खोल्ने निर्णय गरेको हो ।
कोभिड–१९ संक्रमणबाट जोगिन स्वास्थ्य मापदण्ड पालना गर्दै हल खोल्न लागिएको संघका अध्यक्ष मधुसुधन प्रधानले बताए । सरकारले संक्रमण रोकथामका लागि चैत ११ गते लकडाउन घोषणा गरेयता सबै १ सय ९३ फिल्म हल बन्द थिए ।
‘सरकारले हाम्रो मागको सुनुवाइ नगरेपछि बाध्य भएर यस्तो निर्णय लिनुपरेको हो’ प्रधानले भने, ‘यदि खोलेपछि सरकारले हस्तक्षेप गर्यो भने हामी प्रतिकार गर्न तयार छौं ।’ चलचित्रकर्मी अशोक शर्माले पनि फिल्म हलबाट संक्रमणको जोखिम कम हुने तर्क गरे ।
हल सञ्चालकहरूले सामाजिक दूरी कायम गर्नुपर्ने भएकाले ५० प्रतिशत अकुपेन्सी, अनलाइन टिकेटिङ, हलभित्र अनिवार्य मास्क, स्यानिटाइजर एवं डिसइन्फेक्सन गर्नेलगायतका मापदण्ड अनिवार्य पालनाको निर्णय गरेका छन्।
‘सबै हल नखोलेपनि सुरुमा केही मात्र खोलेर माहौल सिर्जना गर्न लागेका छौं’ प्रधानले भने, ‘दर्शकको संख्या बढ्न थाल्यो भने विस्तारै हलको संख्यामा पनि वृद्धि हुनेछ । ढुक्क साथ दर्शकले फिल्म हेर्न सक्नुहुन्छ ।’ गोपिकृष्ण हल व्यवस्थापक प्रदीप दाहालले सुरुमा एउटा अडिटोरियम मात्र खुलाइने बताए ।
फिल्म कसरी रिलिज हुनेछन् ? पुस १० गते हल खोलेपछि कुन फिल्म रिलिज गर्ने भन्ने टुंगो लागिसकेको छैन । यद्यपी, वितरकसँगको सल्लाह बमोजिम फिल्म प्रदर्शन गरिने जानकारी पनि चलचित्र संघले दिएको छ ।
क्यूएफएक्स प्रमुख नकिम उद्दिनका अनुसार हलिउडका ठूला तीन फिल्म टेनेट, मुलान र वन्डर वुमनको दोस्रो सिरिज प्रदर्शनको प्राथमिकतामा छन् । मुलान लकडाउनकै कारण रोकिएको थियो । ‘नेपाली फिल्मको टुंगो वितरकको सल्लाह बमोजिम हुनेछ’ अध्यक्ष प्रधानले नेपालप्रेससँग भने ।
तत्कालै बिग बजेटका फिल्म चाहिँ रिलिज हुनेछैनन् । ‘हाम्रो प्राथमिकतामा केही हिट फिल्मलाई पुनः रिलिज गर्न सकिनेछ’ अशोक शर्माले भने, ‘तत्कालको उद्देश्य पैसा कमाउने भन्दा पनि माहौल सिर्जना गर्ने हो ।’ नेपाली फिल्मले सरकारलाई ठूलै रकम कर तिर्ने भएपनि सरकारले मागलाई नजरअन्दाज गरिरहेको उनको आरोप थियो ।
सरकारसामु संघका ९ बुँदे माग चलचित्र संघले सरकारसँग नौ बुँदे माग राख्दै चरणबद्ध आन्दोलनको घोषणा गरेको छ । जसमा फिल्मलाई अति प्रभावित क्षेत्रको रुपमा सम्बोधन हुनुपर्ने र फिल्म हल संचालन नभएको अवधिको विद्युत महसुलको डिमान्ड चार्ज पूर्णरुपमा मिनाहा हुनुपर्ने माग छ ।
चलचित्र क्षेत्रमा मौद्रिक नीतिको अनिवार्य कार्यान्वयन हुनुपर्ने, फिल्मले उद्योगको मान्यता पाउनुपर्ने, मनोरञ्जन कर खारेज हुनुपर्ने, दुईवर्षसम्म नेपाली चलचित्रमा मूल्य अभिवृद्धि कर मिनाहा हुनुपर्ने, चलचित्र विकास शुल्क खारेज हुनुपर्ने माग राखिएको छ ।
साथै, फिल्म घरको लागि आवश्यक उपकरण तथा सामाग्रीहरुमा भन्सार महसुल छुट हुनुपर्ने माग छ । बाँकी बक्यौतामा कर तथा शुल्कहरु २०७८ असार मसान्तसम्म बुझाएमा सम्पूर्ण जरिवाना मिनाहा हुनुपर्ने समेत माग राखिएको छ ।
जनकपुर । प्रदेश नम्बर २ लाई नेपाली संघीयताको ‘जननी’ भन्दा फरक पर्दैन । एकात्मक शासन व्यवस्थाको अन्त्य र संघीयताको स्थापनाका लागि प्रदेश २ कै भूमिबाट पटक–पटक आन्दोलन गरिए । सयौं सहिद बने । मुलुकमा संघीयता कार्यान्वयन भएको ५ वर्ष बितेपनि संघीयताको ‘जननी’ मानिने प्रदेशको ‘न्वारान’ समेत हुन सकेको छैन ।
नेपालका ७ मध्ये हालसम्म ५ वटा प्रदेशले नाम टुंग्याइसकेका छन् । प्रदेश १ र २ मात्रै नामको टुंगो लाग्न बाँकी प्रदेश हुन् । तत्कालीन ३,४,५,६ र ७ नम्बर प्रदेशको नाम क्रमशः बागमती, गण्डकी, लुम्बिनी, कर्णाली र सुदुरपश्चिम राखिएको छ । प्रदेश नम्बर २ अन्तर्गत आठ जिल्ला पर्दछन् । सो प्रदेशको न्वारानका लागि ४ थरी नाम प्रस्ताव भएपनि निधो हुन सकेको छैन ।
२०७४ साल मंसिरमा सम्पन्न प्रदेशसभा निर्वाचनको जनादेश अनुसार प्रदेश २ मा अहिले गठबन्धन सरकार छ । तत्कालीन राष्ट्रिय जनता पार्टी र संघीय समाजवादी फोरम मिलेर बनेको सरकारले पहिलो आठ महिना त प्रदेशको नामाकरण र स्थायी राजधानी सम्बन्धि छलफल समेत थालेन । तीव्र आलोचनापश्चात प्रदेश सरकारले २०७४ साल कात्तिक ११ गते डा.हरिवंश झाको संयोजकत्वमा ३ सदस्यीय आयोग गठन गर्यो ।
आयोगलाई प्रदेशभर सुझाव संकलन गरेर नाम र राजधानीबारे उपयुक्त सुझाव दिन कार्यादेश थियो । ४५ दिनको म्याद पाएको आयोगले ६ महिना ढिला गरी प्रतिवेदन बुझायो । त्यसले पनि विषय टुंगो लाग्न सकेन । प्रतिवेदन दिनकै लागि आयोगले १८ लाख रुपैयाँ खर्च गर्यो ।
प्रदेशसभाको तत्काल कायम रहेको सदस्य संख्याको दुईतिहाइ बहुमतबाट प्रदेशको नामाकरण र स्थायी राजधानी तोक्न सकिने संवैधानिक प्रावधान रहेको छ । प्रदेशको नाम र राजधानी तोक्ने विषयमा २०७६ भदौ ५ गते प्रदेशसभामा रहेका दलहरुले दलगत रुपमा प्रस्ताव दर्ता गराएका थिए । नामको सवालमा सत्तारुढ सत्तारुढ तत्कालिन समाजवादी–राजपाले मधेश, नेकपाले जानकी, नेपाली कांग्रेसले मिथिला–भोजपुरा र कांग्रेसकै केही सांसदले मध्य मधेश राख्नुपर्ने प्रस्ताव दर्ता गराएका थिए ।
नामको विषयमा सबै दलको फरक मत रहेपनि जनकपुरधामलाई नै स्थायी राजधानी तोक्ने सहमति जुटिसकेको थियो । तर प्रतिपक्षी दल काँग्रेस र नेकपाले सत्तारुढले प्रस्ताव गरेको प्रदेशको नाम मधेस राख्न सहमत नभएपछि स्थायी राजधानी पनि टुङ्गो लागेन । वर्तमान जसपा (तत्कालिन फोरम र राजपा)ले प्रदेशको नाम ‘मधेस’ नभएसम्म जनकपुरधामलाई स्थायी राजधानी नतोक्ने अडान कायम राख्यो । त्यसैले ५ चैत, २०७६ मा प्रदेशसभामा मतदान भएपनि नाम र राजधानी टुङ्गो लाग्न सकेन । सबै दलको सबै प्रस्ताव फेल भयो । त्यसयता हालसम्म प्रक्रिया थालिएको छैन ।
प्रतिपक्षी भन्छन्– दोष सत्तारुढ दलकै हो
प्रमुख प्रतिपक्षी नेकपा संसदीय दलका नेता सत्यनारायण मण्डलले प्रदेश सरकार बनेको साढे तीन वर्ष वित्न लाग्दा पनि स्थायी राजधानी र प्रदेशको नाम टुङ्गो लाग्न नसक्नुमा सत्तारुढ दल दोषी रहेको बताए ।
उनी भन्छन्, ‘वास्तवमा नामको विषयमा सहमति भएको छैन । स्थायी राजधानी राख्ने विषयमा नेकपा, काँग्रेस र सत्तारुढ दलबीच सहमती बनेको थियो । तर सदनमा पहिले प्रदेश नामको विषयमा भोटिङ गरायो । सत्तारुढ दलको प्रस्ताव मधेस प्रदेश नाम फेल भयो । अनी उनीहरु स्थायी राजधानी जनकपुरधामलाई तोक्ने प्रस्तावमा भोटिङ गरेनन् । र अहिलेसम्म न स्थायी राजधानी न नामको टुङ्गो लाग्यो ।’
‘प्रदेशको नाम हामीले जानकी प्रस्ताव गरेका छौं । तर जानकी नै हुनुपर्छ भन्ने अडान छैन । जनक वा मिथिला राख्दा पनि हुन्छ’, उनले भने, ‘मधेस कहाँबाट आयो थाहा छैन । कसरी स्वीकार्ने ? सत्तारुढ दलले आफ्नो अडान छोड्नुपर्छ ।’
यस्तै नेपाली काँग्रेस पनि सत्तारुढ दलकै घमण्डका कारण प्रदेशको स्थायी राजधानी र नामाकरण टुङ्गो लाग्न नसकेको दावी गर्छ । कांग्रेस सांसद नरेश यादव भन्छन्, ‘हाम्रो पहिचान मधेस होइन्, मिथिला हो । त्यसैले मिथिला–भोजपुरा प्रदेशको नामाकरण गर्नुपर्छ ।’
उनले स्थायी राजधानी जनकपुरधामलाई तोक्ने कुरामा सहमति भएपनि सत्तारुढ दलको बेइमानी गरेको आरोप लगाए । उनले भने, ‘अहिले जताततै यो प्रदेशलाई दुई नम्बरी भनेर ब्यङ्ग्य गर्ने गरेको छ । यस्तो सुन्दा दुःख लाग्छ । तर प्रदेश सरकारलाई कुनै मतलव नै छैन ।’
‘मधेश’ नै नाम राख्ने प्रयास जारी छ: मुख्यमन्त्री राउत
नाम र स्थायी राजधानी तोक्न निश्चित रुपमा दुईतिहाई बहुमत चाहिन्छ । हामीसँग सामान्य बहुमत मात्र छ । त्यसैले काँग्रेस र नेकपाको सहयोग चाहिन्छ । तर काँग्रेसलाई ‘मिथिला–भोजपुरा’ प्रदेश चाहियो । नेकपालाई भने ‘जानकी’ प्रदेश चाहियो । अब भन्नुस् के मिथिला भोजपुरा र जानकी प्रदेशले मधेस आन्दोलनको एड्रेस गर्छ त ? के मधेसको उत्पीडन, मधेसको त्याग, मधेसको सहादतलाई एड्रेस गर्छ ? के छ भने उहाँहरुले सहयोग गर्नुपर्छ । प्रदेशका सबै माननीयहरुले बुझ्नुपर्छ ।
स्थानीय तह पनि एउटा सरकार भएको छ । यो मधेस आन्दोलनको देन हो । हामीले प्रस्ताव लगेर भोटिङमा त गएकै हो नी । यसबाट हटेका छैनौं । उहाँहरुलाई आग्रह गरेकै छौं । काँग्रेस र नेकपाका धेरै साँसदले पनि सहयोग गर्न चाहन्थे । तर केन्द्रीय नेतृत्वले दबाब र ह्वीप लगाएका कारण सहयोग गरेनन् । तर अझै विश्वास छ– उहाँहरु मधेस प्रदेशको पक्षमा आउनुहुन्छ । मधेसको भावना, बलिदान र त्याग तपस्यालाई मुल्यांकन गर्नुहुन्छ । अब पुनः प्रक्रिया सुुरु हुन्छ । हामीले यसबाट भागेका छैन ।
सबै क्षेत्रमा असर
स्थायी राजधानी नतोकिदा प्रदेश सरकार सञ्चालनका लागि स्थायी भौतिक पूर्वाधार खडा गर्न दोधार भइरहेको छ । संसद भवन, मुख्यमन्त्री कार्यालय, अन्य मन्त्रालय, विभागहरु कहाँ रहने कहाँ बन्ने ठेगान छैन । राजधानी नै अन्यत्र सर्ने हो कि भन्ने शंका भइरहन्छ । लगानीकर्ताहरुले ढुक्कसंग लगानी गर्न सकिरहेका छैनन् । ठूल्ठूला व्यापारिक प्रतिष्ठान निर्माण गर्न दोधार भइरहेको छ ।
संघीयताले पनि स्थायीत्व प्राप्त गर्न सकेको छैन । जनतामा विश्वासको कमी भइरहेको छ । संघीयताका लागि लड्नेहरुले प्रदेशको नामाकरण र स्थायी राजधानी तोक्न नसक्नुमा राजनीतिक इमान्दारिता, आत्मविश्वास र इच्छाशक्तिको कमी देखिन्छ । प्रदेशको नामाकरण र स्थायी राजधानी तोक्न नसक्दा विवादको भुमरी कायम रहने नै भयो । निजी क्षेत्रले पनि निर्धक्क भएर लगानी गर्ने वातावरण रहेन । जसको प्रत्यक्ष मार जनकपुरबासीले खेप्नुपरेको छ ।
काठमाडौं । नौ महिनासम्म भक्तजनका लागि पशुपतिनाथ मन्दिर बन्द गर्नुपर्दा क्षमा माग्न मंगलबार बिहान क्षमा पूजा हुने भएको छ ।
प्राचीनकालदेखि नियमित रुपमा हुँदै आएको भक्तजनको प्रवेश विश्वव्यापी रुपमा फैलिएको कोरोना भाइरसको संक्रमणबाट बच्न बन्द गर्न बाध्य भएपछि क्षमा माग्न पूजा गर्न लागिएको हो ।
पशुपतिनाथ मन्दिर स्वास्थ्य सुरक्षाका विधि अपनाएर पुस १ गते बुधबारदेखि खोल्न लागिएको पशुपति क्षेत्र विकास कोषका सदस्य सचिव डा. प्रदीप ढकालले जानकारी दिए ।
पहिलो चरणमा पुस १ गतेदेखि मन्दिरको पश्चिम ढोकाबाट भक्तजन प्रवेश गराई दर्शन गराएर सोही ढोकाबाट नै बाहिर निस्कने व्यवस्था गरिएको छ ।
मन्दिर प्रवेश गर्ने भक्तजनले अनिवार्य रुपमा मास्क लगाउनुपर्ने छ । मन्दिर बुधबारदेखि खुलेपनि मन्दिरभित्र हुने विशेष पूजा, भजनलगायत क्रियाकलाप भने तत्काल शुरु हुनेछैन ।
‘महामारीको संकटकाबीच विभिन्न विषयमा बाँधिएर काम गर्न बाध्य भयौँ, बुधबारदेखि मन्दिर खुलेपछि स्वास्थ्य सुरक्षाको विधि अपनाएर बन्दरहेको विशेष पूजा, भजनलगायत गतिविधि पनि क्रमशः सञ्चालनमा ल्याउने छौं’,उनले भने । नौ महिनादेखि मन्दिर बन्द हुँदा दर्शन गर्न नपाएको भन्दै विश्व हिन्दू महासङ्घको नेतृत्वमा विभिन्न धार्मिक संस्थाले पशुपति क्षेत्रमा साङ्केतिक रुपमा बिरोध प्रदर्शन गर्दै आएका थिए । मन्दिर खोल्नुपर्ने माग गर्दै आएका संस्थाले पनि मंगलबार पशुपति प्राङ्गनमा विशेष पूजा आराधना गर्ने तयारी गरेका छन् ।
लामो समयपछि मन्दिर खोल्न लागिएको र कोरोनाको त्रास कायमै रहेकाले पशुपति क्षेत्रमा विशेष सुरक्षा सतर्कता अपनाउन लागिएको पनि कोषले जनाएको छ ।
यसका लागि सबै सुरक्षा निकायलाई राखेर बैठक गरिएको कोषका कोषाध्यक्ष डा. मिलनकुमार थापाले जानकारी दिए । चैतदेखि नै पशुपति क्षेत्रमा धार्मिक पर्यटक समेत आएका छैनन् ।
मन्दिर नखुल्दा फूल प्रसाद बेच्न राखिएका पसलपनि नौ महिनादेखि बन्द छ जसबाट कोषलाई करिब रु ७० करोड घाटा लागेको कोषका कार्यकारी निर्देशक डा घनश्याम खतिवडाले बताए ।
नौ महिनासम्म पनि पशुपति क्षेत्रमा नित्य पूजा, आरती, भोग एवं घाट सेवाका काम भने पूर्ववत् सञ्चालन भएको थियो ।
महामारी लगायत कारण यति लामो समय पशुपतिनाथ मन्दिर बन्द रहेको इतिहास वंशावली लगायत ग्रन्थमा नपाइएको पशुपति क्षेत्रकै विषयमा विद्यावारिधि शोध गर्नुभएका कोषका पूर्व सदस्य सचिव डा. गोविन्द टण्डनले बताए।
काठमाडौं। संघीय संसदको हिउँदे अधिवेशन सञ्चालन लागि तयारी पूरा भएको छ ।
संघीय संसद सचिवालयका प्रवक्ता रोजनाथ पाण्डेले बैठक सञ्चालन गर्न सबै तयारी पूरा भइसकेको बताए। “हामीले भौतिकरूपमा सबै तयारी गरिसकेका छौं”, पाण्डे भन्छन्, “अहिलेसम्म स्वाथ्य मन्त्रालयले दिएका निर्देशनहरू पालना गरेर सदन संचालन गर्ने गरि व्यवस्थापन गरिसकिएको छ।”
संविधान: १८ पुसभित्र संसद बैठक बोलाउनु पर्ने बाध्यता छ । सरकारले निर्णय गरेर राष्ट्रपतिसमक्ष सिफारिस गरेपछि राष्ट्रपतिले अधिवेशन आव्हान गर्नै संवैधानिक व्यवस्था छ।
संसद कहिले आव्हान हुन्छ भन्ने यकिन त भइसकेको छैन। संवैधानिक व्यवस्थाअनुसार समय नगुज्रने गरी बैठक बोलाउने तयारी सरकारको छ।
गत १८ असारमा संसदको बजेट अधिवेशन अन्त्य भएको थियो । संविधानमा एउटा अधिवेशन अन्त्य भएको ६ महिनाभित्र अर्को अधिवेशन बोलाउनुपर्ने व्यवस्था छ ।
तयारी
कोरोना भाइरस संक्रमणको जोखिम कायमै रहेका बेला बैठक सुरक्षित रूपमा कसरी संचालन होला भन्नेतर्फ धेरैको चासो छ।
स्वास्थ्य सुरक्षा मापदण्डसम्बन्धी स्वाथ्य मन्त्रालयको दिएका निर्देशनहरू पालना गर्ने गरी बैठक सञ्चालन गर्ने तयारी गरेको बताउँदै प्रवक्ता पाण्डे भन्छन्, “दूरी कायम गर्ने गरी कुर्सी-टेबुलको व्यवस्थापन गरेका छौँ। सेन्सरजडित तापक्रम नाप्ने मेसिन राखेका छौँ। सेन्सरबाटै आउने सेनिटाइजर र मास्क अनिवार्य गरिएको छ।”
चुनौती
लामो समयपछि सञ्चालन हुन लागेको संसदमा विपक्षी दलहरूले सरकारविरुद्ध आवाज बुलन्द पार्ने बताइरहेका छन्।
एकातिर सरकारले संसदमा विपक्षी दलको समाना गर्नुपर्ने छ भने अर्कातिर साभामुखलाई पनि थाती रहेका मह्वपूर्ण विधेयकलाई टुंगोमा पुर्याउने चुनौती छ । सभामुख अग्नि सापकोटाले पनि त्यस्ता चुनौतीतर्फ संकेत गर्दै संसदको सुधारका योजनाहरु सार्वजनिक गर्ने बताएका छन् ।
१४ औं संघीय संसद सेवा दिवसका अवसरमा आइतबार आयोजना गरिएको कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उनले भने, ‘गुणस्तरीय कानुन बनेन भने त्यहीँबाट बिडम्बना सुरु हुन्छ, त्यहीँबाट बिग्रन सुरू हुन्छ ।’
निकै विवादित बन्न पुगेको एमसीसी सम्झौताको चुनौतीसँगै नेपाल नागरिकता ऐन, संघीय निजामती सेवाको गठन, सञ्चालन र सेवाका शर्त सम्बन्धमा व्यवस्था गर्न बनेको विधेयक थाती छन्।
काठमाडौं। नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) का दिवंगत नेता कमानसिंह लामासँगको आर्थिक लेनदनको भिडियो बाहिरीएपछि विवादमा तानिएकी सुसन कर्माचार्यको परिवारले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँग भेट गरेको छ ।
याम्बालिङ हाइड्रोपावर प्रोजेक्टकी अध्यक्षसमेत रहेकी कर्मचार्य र लामाबीचको आर्थिक लेनदेनको विवादमा नेकपा प्रवक्ता नाराणकाजी श्रेष्ठ समेत मुछिएका छन्। बाहिरिएको भिडियो क्लिपमा श्रेष्ठले दुईजनाबीचको लेनदेन विवादमा मध्यस्थता गरेको जस्तो देखिन्छ । कमानसिंहले भने आफ्नो मृत्युअघि फेसबुक स्टाटसमा नारायणकाजीलाई समेत दोषी देखाएका छन्।
श्रेष्ठकी मुख्य सहयोगी समेत रहेकी कर्मचार्यका कारण नारायणकाजी समेत विवादमा तानिएपछि उनको परिवारले आइतबार बालुवाटारमा गएर प्रधानमन्त्रीसँग भेटघाट गरेको हो ।
कर्मचार्यका श्रीमान् लक्ष्मणकृष्ण राजभण्डारीले करिब डेढ घण्टाको भेटघाटमा प्रधानमन्त्रीले आफ्नो कुरा ध्यानपूवर्क सुनेको र नानाथरिको लाञ्छनाका पछाडि नलाग्न आग्रह गरेको बताएका छन् ।
‘म, मेरो श्रीमती (सुसन) र छोरी स-परिवार सम्माननीय प्रधानमन्त्रीलाई भेटेर सबै यथार्थ राख्यौँ,’ उनले फेसवुकमा लेखेका छन्, ‘प्रधानमन्त्री ज्यूले १ घण्टा ३० मिनेट समय दिनुभयो र हाम्रो सबै कुरा ध्यानपूर्वक सुन्नुभयो। उहाँले श्री कमानसिंह लामाले यस बारेमा आफूसँग पनि कुरा गरेको तर यो आपसी बिषय भएकोले मिलेर सल्टाउन र क.प्रचण्डले केही सहयोग गर्न सक्नुहुन्छ भने त्यता कुरा गर्न सुझाव दिनुभएको पनि जानकारी दिनुभयो। देशमा राष्ट्रपती जस्तो सम्माननीय व्यक्तिलाई पनि नानाथरिको लाञ्छना लगाइन्छ, त्यसैले यसको पछाडि लाग्नु हुन्न भनेर सम्झाउनुभयो।’
राजभण्डारीले समय र साथका लागि प्रधानमन्त्रीलाई धन्यवाद ज्ञापन गरेका छन् । साथै उनले कुनै प्रमाण विना सत्य तथ्य नबुझी अरुको चरित्र हत्या गर्न खोज्ने काम गर्न पनि सबैमा अनुरोध गरेका छन् ।
सुर्खेत । संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रमा प्रवेश गरेसँगै मुलुकमा केन्द्र, प्रदेश र स्थानीय सरकार छन्। स्थानीय तहको निर्वाचनसँगै अब ‘जनताको घर-आँगनमै सिंहदरबारको सेवा’ भनेर खुवै चर्चा परिचर्चा गरियो।
यो चर्चासँगै काठमाडौंसम्म धाउनुपर्ने जनताको पीडा भुल्याउन संघीयताको मल्हमले कति काम गर्यो त्यसको समीक्षा त हुँदै जाला। तर, देशकै पिछडिएको क्षेत्र कर्णालीका नेता तथा कार्यकर्ताहरूलाई काठमाडौं नै प्यारो छ।
सार्वजनिक अभिव्यक्ति दिँदा कर्णालीको विकासमा लागि संघीयताको आवश्यकताको रटान दिन नथाक्ने यहाँका अगुवा भनिएकाहरूले त्यही कर्णालीवासीको नाममा सिंहदरबारको चौ घेराबाट फाइदा लिइरहेका छन्।
कर्णालीका दूरदराजमा काठमाडौंको सिंहदारसम्मको पहुँच अझै छैन। प्रदेश संरचना बनेपछि कर्णालीका ७९ वटै तहमा रहेका प्रत्येक वडामा प्रदेश सरकार पुग्दा सीमित व्यक्ति त खुसी नै छन्। तर, नेता-कार्यकर्ता भने संघीय राजधानी काठमाडौंकै रमझममा रमाएका छन्।
काठमाडौंमा प्रमुख दलका नेता र पहुँचवाला कार्यकर्ताहरूका गगनचुम्बी घर ठडिएका छन्। आफ्नो सहरमा सुविधाभोगी जीवन जिउने उनीहरूले कर्णालीका बासिन्दालाई भोट बैंकको रूपमा प्रयोग गरेको टिप्पणी हुन थालेको छ।
मध्यपश्चिमाञ्चल विश्वविद्यालयका पूर्वडिन पिताम्बर ढकाल यही तरिकाले संघीयताको अभ्यास गरिए नेपालमा संघीयता खतरामा पर्ने बताउँछन्। उनका अनुसार संघीयता लागू भएपनि कार्यान्वयन गति भने सुस्त छ।
“अहिले पनि हरेक राजनीतिक दलका नेता तथा कार्यकर्तामा केन्द्रप्रति नै माया बढेको छ। संविधानले प्रष्टरूपमा अधिकारको किटान गरेपनि कार्यान्वयन गर्नेहरू नै अहिले केन्द्रीय नेताप्रति बफादार देखिन्छन्”, ढकाल भन्छन्, “उनीहरुलाई यहाँको संरचनाको चिन्ता नभएको मैले महसुस गरेको छु।”
प्रतिनिधि सभा, राष्ट्रिय सभा सदस्यहरूबाहेक अन्यले संघीयताको अभ्यास प्रदेशबाटै गर्नुपर्नेमा काठमाडौंमा नै भरिने प्रचलन ठिक नभएको नेकपाका नेता टेकेन्द्रकुमार बस्नेत बताउँछन्।
“नेताहरूलाई संघीयता कार्यान्वयन भएको यति वर्ष भइसक्दा पनि काठमाडौं मोहले नछोडनु संघीयतको मर्मविपरीत हो जस्तो लाग्छ “, “उनी भन्छन्, “आफ्नै प्रदेश बनाउने हो भने यहिँ घर निर्माण गर्ने, यहाँको विकास निर्माणबारे बहस गर्ने, जनताको काममा साथ दिने काम गर्नुपर्छ। आम नागरिकले संघीयता भन्दै नाक फुल्याउने तर नेता कार्यकर्ता भने काठमाडौंमा नै घर किन्न पाए पुग्ने आचरणका भइदिनाले संघीयता नेताहरूबाटै खतरामा पर्ने भय मैले देखेको छु।”
पूर्वमन्त्री एवम् नेपाली कांग्रेसका केन्द्रीय सदस्य हृदयराम थानी काठमाडौं जानै नहुने भन्ने होइन, जाने तर काम सकिएपछि कार्यक्षेत्रमा फर्कनुपर्ने हो त्यसो नभई विभिन्न बहानामा काठमाडौंमा नै बसिरहने मानसिकता हावी भएको टिप्पणी गर्छन्।
उनी भन्छन्, “यसरी संघीयतालाई काठमाडौंबाटै चलाउँदा आम नागरिकमा नेताहरूप्रति नकारात्मक धारणाको विकास हुन्छ। काठमाडौंबाटै पालिका चलाउने वा प्रदेश चलाउने काम राम्रो भएन।
उनले अहिलेको दुइ तिहाईको सरकारले भ्रष्टाचार नियन्त्रण गर्न नसकेको आलोचना गर्दै थानीले भने, “अहिले जनतामा ठूला माछा छाड्ने र साना माछा मात्र समातिन्छन् भन्ने सन्देश गएको छ। यसबाट सरकारले पाठ सिक्नुपर्छ।”
काठमाडौं । दुरबिन प्रविधिबाट १ सय ३६ किलो तौल भएकी एक महिलाको एकैसाथ दुई जटिल शल्यक्रिया सम्भव भएको छ । थापाथलीस्थित नर्भिक अन्तर्राष्ट्रिय अस्पतालमा आज ती महिलाको महिलाको दुरबिन प्रविधिको प्रयोग गरी पाठेघर र पित्तथैलीको एकैपटक शल्यक्रिया गरिएको हो ।
नर्भिक अस्पतालमा वरिष्ठ स्त्री रोग विशेषज्ञ एवम् ल्याप्रोस्कोपिक सर्जन डा. नुतन शर्मा, वरिष्ठ सर्जन डा. सञ्जय पौडेल, वरिष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ डा. जेपी जैसवाल र डा. सुरेश लामिछानेसहितको टोलीले करीब साढे २ घण्टा लगाएर ललितपुर पाटनकी ३८ वर्षीया रत्ना महर्जनको शल्यक्रिया गरेको हो ।
सामान्यत: १ सय ३६ किलो तौल भएका बिरामीको दुरबिन प्रविधिबाट पाठेघर र पित्त थैलीको एकै पटक शल्यक्रिया गर्नु एकदमै कठिन कार्य हो । तर, गुणस्तरीय सुविधाले सहज रूपमा बिरामीको शल्यक्रिया सम्भव भएको डा. शर्माले बताइन् ।
“पाठेघरमा अधिक मासु पलाएको र पित्त थैलीको समस्याका कारण बिरामी सामान्य हिँडडुल नै गर्न नसक्ने अवस्थामामा हुनुहुन्थ्यो,” ल्याप्रोस्कोपिक सर्जन डा. शर्माले भनिन्, “शल्यक्रियाको दुई दिनमा उहाँ राम्रोसँग हिँड्ने अवस्थामा हुनुहुन्छ, शल्यक्रियापछि तीन दिन आराम गराएर भोलि हामी उहाँलाई डिस्चार्ज गर्दैछौँ ।”
दुरबिनबाट शल्यक्रिया गरेका कारण अवको एक हप्तापछि उनले नियमित काम गर्न सक्ने डा. शर्माले बताइन् । शरीरको बढी तौल र मुटुको समस्यासमेत भएकी बिरामीको सहज शल्यक्रिया सम्भव भएकोमा खुशी व्यक्त गरिन् ।
बढी तौल भएकाहरूको पेट चिरेर शल्यक्रिया गर्दा रगत धेरै बग्ने, घाँउ निको हुन समय लाग्ने र घाउ पाक्ने जस्ता समस्या आउने भएकाले बिरामीलाई आवश्यक हुने जति आराम र सुविधा दिन दुरबिन प्रविधि निकै लाभदायक हुने चिकित्कहरूको भनाई छ ।
आधुनिक प्रविधि र सुविधा भए उच्च जोखिममा रहेका बढी तौल भएका बिरामीको शल्यक्रिया पनि सहज रुपमा गर्न सकिने डा. शर्माले बताइन् । टेष्ट ट्युव बेबी विशेषज्ञ समेत रहेकी डा. शर्माले गत असारमा नर्भिक अस्पतालमै १ सय ६८ किलो तौल भएकी महिलाको शल्यक्रिया मार्फत सफल प्रसुती गराएकी थिइन् ।
इरानी फिल्म ‘द सिलहुट्स’ काठमाडौं अन्तराष्ट्रिय पर्वतीय फिल्म फेस्टिभल (किम्फ)को अन्तराष्ट्रिय विधातर्फ सर्वोत्कृष्ट भएको छ । साना सलेरी निर्देशित ८० मिनेट लामो फिल्मले जितसँगै दुईलाख रुपैयाँ प्राप्त गर्यो ।
सन् १९८२ मा तत्कालिन सोभियत युनियनले अफगानिस्तानमा हमला गरेपछि शरणार्थी हुन बाध्य लाखौं अफगानीको कथा यसले पेश गर्छ । एक शरणार्थी युवाले द्धन्द्धको पृष्ठभूमिमा आफ्नो पहिचान खोज्न गरेको संघर्ष ‘द सिलहुट’को कथा हो ।
अन्तराष्ट्रिय विधातर्फ टीना म्याडिसन निर्देशित फिनल्यान्डको फिल्म द बिलभ्ड डटर दोस्रो भयो । एउटा बाउले सामाजिक दबाबको बाबजुद आफ्नो छोरीका लागि ज्वाइँ खोज्न गरेको कथावस्तु यसले चित्रण गर्छ । दोस्रो भएसँगै फिल्मले डेढलाख रुपैयाँ जित्यो ।
८२ मिनेट लामो अमेरिकी फिल्म ‘बाटो’ले तेस्रो हुँदै एकलाख रुपैयाँ पुरस्कार जित्यो । लुकास मिलर्ड र केट स्ट्राइकर निर्देशित फिल्मले कच्ची बाटो हुँदै एउटा परिवारले गरेको सिजनल बसाइसराइको कथा यसले भन्छ । यसलाई नेपाल प्रिमियर गरिएको हो ।
नेपाल पानोरमातर्फ सोनाम चोकी लामा निर्देशित डोल्पाली वृत्तचित्र ‘द स्नो लियोपार्ड कलिङ’ले सर्वोत्कृष्ट डकुमेन्ट्री प्राइज जित्यो । यो डकुमेन्ट्रीले जितसँगै ७५ हजार रुपैयाँ प्राप्त गर्यो । हिउँचितुवालाई पछ्याउँदै तीन डोल्पाली महिलाले गरेको यात्रा यसको कथा हो ।
अंकित पौडेल निर्देशित छोटो फिल्म ‘सङ्स अफ क्लाउड्स’ले नेपाल पानोरमातर्फ उत्कृष्ट फिक्सन अवार्ड उचाल्दै एकलाख रुपैयाँ जित्यो । यस विधातर्फ जुरी अवार्ड भने सिकुमा राईको ‘कम ओभर फर अ ड्रिंक कान्छी’ले जित्यो ।
चार दिनसम्म नेपाल चलचित्र विकास बोर्डमा चलेको फेस्टिभलमा यसपटक फिल्मलाई सेमी–भर्चुअलरुपमा प्रदर्शन गरियो । विजयी फिल्मका निर्देशकले भिडियो सन्देशमार्फत खुशि साटे । कोभिड–१९ को कारण यसपटक किम्फ भर्चुअल भएको हो ।
फेस्टिभलको शुभारम्भ चाहिँ खिन्से नोर्बु निर्देशित फिचर फिल्म ‘डाकिनी’को विश्व प्रिमियरसँगै भएको थियो । यसपटक नेपाली लेखक नयनराज पाण्डे, सनडान्सकी डकुमेन्ट्री फिल्ममेकर जुली ब्रिघम र स्वीटजरल्यान्डकी पत्रकार लिसा रुस्ली निर्णायकमा थिए ।
सुर्खेत। मुसाले कुराउनी खायो, बिल्ला (विरालो) कि थाहा पाई।
मुसा त संसारै देख्याँ यसा मुसा काई नाई ।।
यो भनाइ नेपाली कांग्रेसका पूर्व जिल्ला सभापति एवम् पूर्व संचार राज्यमन्त्री तप्तबहादुर विष्टको हो ।
सोमबार सरकारविरुद्ध नेपाली कांग्रेसले वीरेन्द्रनगर-६ मा रहेको पिपल चौतारामा आयोजना गरिएको विरोध सभालाई सम्बोधन गर्दै उनले यस्तो बताएका हुन् ।
देउडा गीतबाटै उनले नेपालका कम्युनिष्ट पार्टीलाई मुसासँग तुलना गरेर आलोचना गरे।
कांग्रेसले चुनाव मात्र हारेको बताउँदै उनले देश नहारोस भन्ने चाहेको बताए ।
कांग्रेस लोकतन्त्रको पहरेदार भएको बताउँदै उनले लोकतन्त्रलाई जोगाई राख्न जीवन रहुञ्जेल शीरमा कफन बाँध्न र जनताको पक्षमा लडन आफू पछि नपर्ने बताए ।
केन्द्रीय सदस्य एवम पूर्व मन्त्री शीवराज जोशीले सरकारले भ्रष्टाचार बढाएको आरोप लगाए । ‘एकपछि अर्को काण्ड सार्वजनिक भए,’उनले भने, ‘नेकपाका उच्चस्तरीय नेताहरुनै भ्रष्टाचारका काण्डमा मुछिए ।’
दुई तिहाई सरकारले एक पूलको समेत उदघाटन् गर्न नदिएर प्रतिपक्षीलाई देख्न नचाहेको उनको आरोप थियो।
फिल्म शुरू हुनुअघिको कि–नोट स्पिचमा निर्देशक खिन्से नोर्बु भन्छन्, “अहिले मानिसहरू विज्ञान र तर्कतिर निकै आकर्षित भैरहेका छन् । जेमा पनि प्रमाण खोजिरहेका हुन्छन् । मलाई लाग्छ सधैं तर्क र कारणको दास हुनु ठीक होइन । म यो कुरा बुझाउन, पढाउन चाहन्छु ।”
बौद्ध धर्मका यी ठूला गुरुको वाक्यमा फिल्म ‘डाकिनी’को बटमलाइन लुकेको छ । डाकिनी अर्थात् अंग्रेजी नाम ‘लुकिङ फर अ लेडी विथ फ्याग्स एन्ड मुस्टाच’ । बौद्ध ग्रन्थमा बज्रयोगिनी, तारादेवी जस्ता देवी (डाकिनी)हरूका मिथक र कथा निहित छन् । फिल्मले बौद्ध दर्शनको यही मिथकको कथा पेश गर्छ । समीक्षकसँग सँगै फिल्म हेरेकी आनी छोइङ डोल्माकै भनाइमा ‘बुझ्नेलाई कुरा गहिरो छ ।’
काठमाडौंमा क्याफे चलाएर बसिरहेको एक युवालाई सपनामा केही संकेत मिल्छ । एकदिन उसको साथीले सपनाको अर्थ खुलाइदिन्छ र भन्छ– तिमी अब जम्मा ७ दिन बाँच्छौं । तर, जब उसले यो संकट डाकिनीले हटाउन सक्ने थाहा पाउँछ अनि शुरू हुन्छ जुँगा र दाह्रा भएकी डाकिनीको खोजी । उसले डाकिनी कहाँ फेला पार्छ ? उसको जीवन बच्छ कि बच्दैन ? यसकै वरपर फिल्मको कथा बगेको छ ।
फिल्मको मुख्य द्वन्द्व चाहिं विश्वास, अन्धविश्वास, चमत्कार र मिथक हुन् । बौद्ध ज्ञान पढाउने माध्यमका रूपमा ‘डाकिनी’ एउटा क्लासरुम फिल्म पनि बन्न सक्छ । एक साताभित्रै मर्नुपर्ने बाध्यता आइलागेपछि मुख्य पात्रको जीवन, सोच र दर्शनमा कसरी बाध्यात्मक रूपान्तरण आइलाग्छ भन्ने दृश्यभाषालाई रोचक रूपमा भनिएको छ । जब कुनै उपाय हुँदैन, तब बुद्धले परिभाषित गरेजस्तो विकारलाई आत्मसात् गर्न बाध्य हुने मानवीय चरित्र ‘डाकिनी’ को मर्म हो । लियिनर स्टाइलको न्यारेसनमा रिम्पोछेले कथा वाचन गरेका छन् ।
बौद्ध मिथक प्राग्ऐतिहासिक भनिए पनि फिल्मले नेपाली समाजको आधुनिक डाकिनीलाई चित्रण गर्छ । ती मोर्डन डाकिनी जोसँग स्टाइलिस आवरण छ र लुकेको दैवी शक्तिरूपी आत्मा पनि । झट्ट हेर्दा नचिनिने यी डाकिनीलाई चिन्न चाहिने त्याग र तपस्याबारे फिल्मको सन्देश शक्तिशाली महसूस हुन्छ । पाटन र पनौतीको सेटिङ एवं भूकम्प पछाडिको सामाजिक मनोविज्ञानमा लुकेको सुषुप्ततालाई फिल्मले चित्रण गर्छ । दर्शन, समाज र राजनीतिलाई मिश्रित गरेर बनाइएको सरल फिल्म हो ‘डाकिनी’ ।
तिब्बती मूलका भुटानी निर्देशक रिम्पोछेले एउटा महत्वपूर्ण दार्शनिक सवाल खडा गरेका छन् । त्यो हो : ओरिएन्टेल भर्सेस अक्सिडेन्टल । भन्नुको अर्थ कुनै चीजलाई हेर्ने पूर्वीय र पश्चिमा मान्यताबीचको लडाइँ । तर्क र प्रमाण खोज्ने पश्चिमा मूल्य र आध्यात्मिक चमत्कारमा विश्वास गर्ने पूर्वीय समाज । घुमाउरो ढंगले पूर्वीय दार्शनिक मूल्यको जित चित्रण गर्छ फिल्म ‘डाकिनी’ले । सपना र चमत्कारमा विश्वास नगर्ने प्रोटागोनिस्ट तेन्जिङ क्रमशः यी मिथकलाई स्वीकार्ने पूर्वीय मान्यतातर्फ अघि बढ्नुलाई महत्वपूर्ण बिम्बको रूपमा लिन सकिन्छ ।
निर्देशकले फिल्ममार्फत गर्न सक्ने एउटा ठूलो राजनीति हो यो । एउटा व्यक्ति एकैसाथ कसरी बुद्धिस्ट र राजनीतिक हुनसक्छ भन्ने पुष्टि हो यो । धर्ममा राजनीतिक तत्व मिसाएर बनाइने यस्ता फिल्मले यथास्थितिलाई प्रश्न गर्छन् र मूल्यहरूको निर्माण गर्छन् । जस्तै, उनी निर्देशित पहिलो फिल्म कप, ट्राभल्स एन्ड म्याजिसियन्स, हिमा हिमा : सिंग मी अ सङ ह्वाइल आइ वेटजस्तै डाकिनी पनि यसअर्थमा निकै अब्बल क्राफ्ट हो । डाकिनीले एजेन्डा सेट गर्छ र समाजलाई प्रश्न तेस्र्याउँछ ।
आफ्ना फिल्ममा रिम्पोछे ‘ननएक्टर’लाई मुख्य भूमिकामा लिन्छन् । नन–एक्टरमार्फत अभिनयमा ताजापन खोजी गर्ने रिम्पोछे प्रयत्न डाकिनीमा महसूस गर्न सकिन्छ । भियतनामदेखि आएका छिरिङ तासी र अमेरिकादेखि आएकी तेन्जिङ कुन्सेलका लागि यो पहिलो फिल्म हो । भारतमा जन्मिएका यी दुवै तिब्बतीको अभिनयमा ताजापन महसूस गर्न सकिन्छ । कर्मा, दिव्यदेव, रवीन्द्रसिंह बानियाँ जस्ता अनुभवी कलाकारसँग यी ननएक्टरले आफूलाई पात्रमा ढाल्ने प्रयास गरेका छन् । मुख्य पात्र बनेका छिरिङले तेन्जिङ पात्रको भूमिका र त्यसको सफरिङका लागि आफूलाई रूपान्तरण गरिदिएका छन् । खासमा भौतिकभन्दा पनि मानसिक द्वन्द्व भएकाले छिरिङ यो पात्रमा फिट छन् ।
कथा नेपाली र निर्देशक भुटानी । ६० प्रतिशत तिब्बती र ४० प्रतिशत नेपाली भाषा । भुटानी निर्देशकले दृश्यमार्फत नेपाली समाज चित्रणमा प्रयत्न त गरेका छन् तर, यो समग्रता होइन । साँघुरो क्यानभासमा नेपाली समाज, मूड र चरित्रको गहिराइ अझै आउन सकेको छैन । निर्देशक लिनियर पटकथा र उपरी द्वन्द्वमार्फत कथा वाचनमा केन्द्रित छन् । अर्को देशको निर्देशकले अर्को समाजको कथा भन्दा त्यसको दार्शनिक गुदीलाई आत्मसात् गर्नु महत्वपूर्ण पक्ष हुन आउँछ जुन रिम्पोछेले गरेका छन् । सरल तरिकाले द्वन्द्वहरूको तह सिर्जना गर्नमा उनी सफल छन् ।
फिल्मको सबैभन्दा बलियो पक्ष यसको छायांकन हो । मार्क लि पिङ बिङका प्रत्येक सट्हरू क्यानभासमा पोतिएका आकृति जस्ता लाग्छन् । विश्व फिल्मका यी हाइप्रोफाइल छायांकार रङ, गति र प्रकाशमा गजबले लुकामारी खेल्छन् । ‘डाकिनी’को पटकथालाई छायांकनले डोमिनेट गरेको छ भन्दा अन्यथा हुँदैन । कहिलेकाहीं फिल्ममा क्यामेराले कथालाई निर्देशित गरिरहेको हुनसक्छ जस्तो डाकिनी ।क्यामेरालाई नै पात्र बनाएर बुर्कुसी मार्न लगाउने डिरेक्टर अफ फोटोग्राफीको कला यसमा निहित छ ।
२१ वटा अन्तर्राष्ट्रिय अवार्ड पाएका ताइवानका मार्कले सन् २००० मा वङ कार वाइको फिल्म ‘इन द मुड फर लभ’का लागि क्यान्स फिल्म फेस्टिभलको ग्रान्ड टेक्निकल प्राइज जितेका थिए । यी हाइप्रोफाइल छायांकार भन्ने वित्तिकै हामीले सिनेम्याटोग्राफीमा प्रयोगधर्मिताको अपेक्षा गर्नु स्वाभाविक हो । पाटन र पनौतीका ओसिला गल्ली नाप्नु र पात्रको गतिलाई क्यामेरामा मजाले तैराउन सक्नुमा उनको ‘डाकिनी’ कला लुकेको छ । पिङ बिङले प्राकृतिक प्रकाश र रङमा आकृति निर्माण गरेका छन् जसले नेपाली फिल्मको दृश्य विन्यासमा नयाँ आयाम थप्ने पक्का छ । उनको यस्तो स्टाइल इन द मुड फर लभसहित असासियन, रेनोयर, नर्वेजियन उड र फ्लाइट अफ रेड बेलुनमा हेर्न पाइएको थियो ।
फिल्मको अन्तिम दृश्यमा लिइएको सट् निकै सशक्त छ । यो सट्ले एकैसाथ स्वतन्त्रता, पुनर्जन्म र रहस्यलाई चित्रण गर्छ । यही सट्ले दर्शकलाई प्रश्न गर्छ र आफू सकिन्छ । प्रप्स अर्थात् प्रडक्सन भ्यालु निकै आकर्षक छ फिल्मको । सय वर्ष अगाडिको जस्तो लाग्ने पाटन र पनौतीका गल्ली र टुँडालहरूले दर्शकलाई स्वैरकाल्पनिक संसारको भ्रमण गराउँछन् । हामीले यस्तो खालको दृश्य विन्यास र पटकथाको गुदी नेपालमै छायांकन भएको हलिउड सुपरहिरो फिल्म ‘डक्टर स्ट्रेन्ज’मा हेरेका थियौं जहाँ पनि बौद्ध परम्पराको अन्तरनिहित शक्तिलाई चित्रण गरिएको थियो । मार्क धेरै प्रकाश प्रयोग नगर्ने छायांकार मानिन्छन् ।
फिल्मको ध्वनि अर्को सशक्त पक्ष हो । ३६० डिग्रीमै कम्पोज गरिएको साउन्ड इन्जिनियरिङले दर्शकलाई गहिराइमा लैजान्छ । फिल्ममा प्रयोग गरिएका मिजाएन्सिङ सट्हरू पावरफूल लाग्छन् । स्वैरकल्पना (सररियल)लाई चित्रण गर्ने मामिलामा यी दृश्य र ध्वनि कम्पोज निकै महत्वपूर्ण छन् फिल्ममा । एक वाक्यमा भन्दा ‘डाकिनी’ आवरणसँगै आत्मा भएको फिल्म हो । अर्गानिक फिल्मको रूपमा ‘डाकिनी’लाई लामो समयसम्म आत्मसात् गर्न सकिनेछ । पोस्ट–कोभिड फिल्मको ट्रेन्डको रूपमा डाकिनीले कथा भन्ने शैलीमा नयाँ मानक पक्कै खडा गर्नेछ ।
काठमाडौं । कोभिड–१९ महामारीले विश्व फेसन ट्रेन्डमा परिवर्तन आउनेछ । फेसन पण्डितले मास्कलाई अनिवार्य ट्रेन्डको रूपमा राखेका छन् । इन्स्टाग्राम रिलिजदेखि, युट्यूब छलफल र रनवेमा हुने सामाजिक दूरी वर्ष २०२१ मा हुने फेसनका केही प्रवृत्ति हुन् । अब पुरानो फेसनलाई आउने वर्ष कुनै स्थान हुनेछैन । यहाँ केही ट्रेन्ड प्रस्तुत गरिएको छ जसलाई विश्व फेसनले आउँदो वर्ष फलो गर्नेछ ।
ब्वाइफ्रेन्ड ज्याकेट असीको दशकमा लोकप्रिय ओभरसाइज ब्याइफ्रेन्ड ब्लेजर रुचाइन सक्छ । तपाइँ यसका लागि लङलाइन सिलहुट र कोटको सेप्ससँग खेल्न सक्नुहुन्छ । काँधमा राखिने प्याडको मद्दतमा वेस्टमा मिल्ने गरी डिजाइन बनाउन सकिन्छ । लेग ट्राउजर र छालाको सट्सले अत्याधुनिक लुक्स दिनेछ । यो डिजाइनमा पाउडर ब्लु, क्यारकोल र न्यूट्रल्स रङ आकर्षक देखिने छन् ।
कालो फेस मास्क सुरक्षाको लागि मात्र मास्क लगाइने छैन बरु मास्कमा स्टाइल खोजिनेछ । यी स्लिक ब्ल्याक फेस मास्क लगभग सबैजसो आउटफिट पहिरनमा मिल्ने गर्छ । नाक र मुखलाई राम्रोसँग ढाक्न पनि मद्दत मिल्छ । आफूलाई फेन्सी महसूस गराउन र मजासँग सास फेर्न सिल्क फेव्रिक प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ । रेड ट्रेन्च कोटदेखि कलर ब्लकिङ सुटसँग मास्क स्टाइलिस देखिन्छ ।
हेड स्कार्फस् ५० र ६० को दशकबाट प्रभावित यो शैली ठूलै रूपमा वर्ष २०२१ मा आउने तयारीमा छ । हेडस्कार्भले कपालको सुरक्षादेखि आउटफिटलाई फिनिसिङ टच दिन मद्दत गर्छ । फ्लोरल प्रिन्टेड मोटिफ्स भएको सिल्की डिजाइनले सिम्पल लुक्स पनि देखिन्छ । रङ बोल्ड भएको राम्रो । यस्तो एस्सेसरिजलाई स्टाइलिस देखाउन तपाइँले फेव्रिकलाई चिउँडोमुनि बाँध्न वा लुज टाइपको गाँठो पार्न सक्नुहुन्छ । टाउकोको पछाडि झुन्ड्याउन पनि सुविधा छ ।
पास्टेल टोन्स आउने वर्ष पास्टेल टोन्स स्टाइल जबर्जस्त रूपमा विश्व फेसनमा आउनेवाला छ । यो स्टाइलमा समर सिजनका लागि सर्बेटबाट प्रभावित रङ र छालाको रङका लागि व्यापक विविधता प्राप्त गर्न सकिन्छ । हल्का हरियो रङको कोट अथवा ओभरसाइज्ड ट्रेन्च कोटमा यो स्टाइल बढी आकर्षक देखिन सक्छ । सुट र अलग ह्युजमा पास्टेल टोन्स ज्यादा प्रभावकारी देख्न सकिन्छ ।
येल्लो ब्याग्स आउने सिजनमा पहेंलो रङको ब्याग्स रनवे र स्ट्रिटमा धेरै मात्रामा देख्न सकिनेछ । यो स्टाइल फलो गर्न निकै सजिलो छ र समयको सीमितता पनि हुनेछैन । तपाइँ यसका लागि तोरीको रङसँग मिल्ने ब्याग लिन सक्नुहुन्छ । आफ्नो टेस्ट अनुसारको टोन पनि लिन सक्नुहुन्छ । अरू चम्किला रङका एस्सेसरिजसँग तपाइँ यसलाई प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ । रातिको समयमा सेतो गेटअप र स्लिक क्यानरीसँग पनि प्रयोग गर्न सकिनेछ ।
फोक इन्सपायर्ड कोट्स आउने सिजनमा तपाइँ तस्वीरमा देखिएजस्तै फोक प्रभावित कोटको प्रयोग देख्न सक्नुहुन्छ । चिसो बढ्न थाल्यो भने इम्ब्रोइडरीको तह थपेर आफूलाई स्टाइलिस र न्यानो दुवै तुल्याउन सकिन्छ । कालो र खैरो रङको मोनोक्रोममा लगाउन पनि सकिन्छ । साथै, अन्य चम्किला रङको संयोजन पनि यसमा गर्न सकिन्छ । सबैको शरीरमा यो पहिरन स्टाइलिस र मजाको देखिनेछ ।
ह्वाइट नी हाइ बुट्स ६० को दशकमा गोगो डान्सरले प्रयोग गर्ने स्टाइलिसबाट यो ट्रेन्ड प्रभावित छ । मध्य शताब्दीमा भएको युवा विद्रोहमा यो ट्रेन्डको प्रयोग व्यापक थियो । आउने वर्षको आउटफिटमा यो बुट्सको प्रयोग हुनेछ । प्यार्टन मिनी ड्रेस, स्कर्ट, रोलनेक, लेगिङ्ससँग यस्तो बुट्स लगाउन सकिनेछ । यसले सेक्सी लुक्स पनि प्रदान गर्नेछ ।
येल्लो एन्ड क्यामेल कलर स्टाइलिङ तपाइँ यसलाई पहेंलो रङ वा क्यामेल (ऊँट) रङसँग सन्तुलन मिलाउनूस् । सन् ७० को यो ट्रेन्ड पुनः आउने वर्ष देखिनेछ । यी सेड्सको मिश्रण र मिलावटले स्टाइलमा विविधता र गहिराइ प्रदान गर्नेछ । हल्का खैरो रङको कोट र पहेंलो रङको टर्टलनेक भएको स्लिक टिसर्ट एवं फेल्येर प्यान्ट्ससँग यसलाई मिलाउन सकिन्छ । आउने वर्ष यो स्टाइलले हट लुक्स प्रदान गर्नेछ ।
पप ब्लु एस्सेसरिज तपाइँ मोनोक्रम आउटफिटमा नीलो रङलाई पपअप गर्न सक्नुहुन्छ । यो ट्रेन्ड पछाडिको सौन्दर्य भनेको सीमाहीन विकल्प उपलब्ध हुनु हो । तपाइँ ब्लु एस्सेसरिज जसरी पनि लगाउन सक्नुहुन्छ । डियोरले उत्पादन गरेको हाँसको अण्डाको रङसँग मिल्ने ह्यान्डब्याग, मरिन रङको ह्याट सबैमा तपाइँ लगाउन सक्नुहुन्छ । कालो र खैरो रङको आउटफिटमा यसको प्रयोग ज्यादा प्रभावकारी हुनेछ ।
जट्टा झुन्डिएको ब्याग फेसन स्टेटमेन्टका लागि ह्यान्ड ब्याग महत्वपूर्ण हुन आउँछ । आउने सिजनमा देखिने सबैभन्दा ब्यापक ट्रेन्ड चाहिं ह्यान्ड ब्याग्समा फ्रिङगिङ (जटा परेजस्तो देखिने) हुनु हो । छाला वा खाकीको फेव्रिकमा बन्ने यो डिजाइनलाई तपाइँले इभेन्टमा पनि प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ । खैरो र कालो रङको जटा राम्रो देखिन सक्छ । तपाइँ चम्किलो रङको लागि हरियो रातो रङ पनि प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ । गो–टु स्टाइल देखिन चाहनेका लागि यो छनोट महत्वपूर्ण छ ।
काठमाडौं। काठमाडौं महानगरपालिकाका मेयर विद्यासुन्दर शाक्यले काठमाडौंमा स्थायीभन्दा अस्थायी बासिन्दा धेरै भएकाले काठमाडौंलाई सफा, स्वच्छ, हराभरा, धुलोमुक्त र हिलोमुक्त बनाउन सबैको साथ सहयोगको आवश्यक रहेको बताएका छन्।
काठमाडौं महानगरपालिकाको २६ औं महानगर दिवस मनाउन आयोजित कार्यक्रममा बोल्दै उनले देशकै साझा महानगरपालिका भएकाले कामको चुनौती पनि उस्तै रहेको बताएका छन्।
कार्यक्रममा संघीय मामिला तथा समान्य प्रशासन मन्त्री हृदयेश त्रिपाठीले देशको राजनीतिक प्रणाली स्थानीय तहको भूमिकामा निर्भर रहेको बताएका छन् ।
मन्त्री त्रिपाठीले स्थानीय तहको भूमिकामा देशको राजनीतिक प्रणाली अडिएको बताए । अहिलेको व्यवस्थालाई सफल बनाउने अथवा औचित्यहीन बनाउने स्थानीय तहको कामकारवाहीमा निर्भर रहेको त्रिपाठीको भनाइ छ।
कोरोना महामारी रोकथाम तथा नियन्त्रण कार्यमा स्थानीय तहले गरेको कामले संघीयता आवश्यक छ भन्ने पुष्टि भइसकेको पनि मन्त्री त्रिपाठीले बताएका छन्। संविधानले स्थानीय तहलाई असाधारण अधिकार दिएकाले काम पनि असाधारण नै गर्न उनको सुझाव छ।
२०५२ साल मंसिर २९ गते काठमाडौंलाई महानगर घोषणा गरिएको दिनलाई आधार मानेर हरेक वर्ष आजकै दिन महानगर दिवस मनाउँदै आएको छ।
‘सरकार किसानलाई बाँच्न देऊ’ भन्ने पर्चा छातीमा टाँसेका एक वृद्ध, आइतबार र सोमबार एउटै कुरा दोहोर्याइ रहे । सर्लाहीबाट काठमाडौं आएका उखु किसान संघर्ष समितिका अध्यक्ष रामस्वार्थ राय रोष प्रकट गर्दै भनिरहेका थिए ‘अब अति भो सरकार हामीलाई बाच्न देऊ, हाम्रो पसिनाको मूल्य देऊ, सरकार अन्तिम पटक हाम्रो कुरा सुनिदेऊ, बाँच्ने आधार बनाइदेऊ, हाम्रा बच्चा–बच्चीका आङ नाङ्गा छन्, पेट भोक छ । औषधि उपचार नपाएर हाम्रा परिवार तड्पिएका छन्, सरकार पैसा देऊ, कि मृत्यु ! बरु मर्नु परोस् पैसा नलिई घर फर्किंदैनौ, आत्महत्या गर्न तयार छौं ।’
गत वर्ष पुसमा सरकारले उखु किसानसँग गरेको सम्झौता कार्यान्वयन नभएपछि सर्लाहीका उखु किसान पुनः आन्दोलनका लागि आइतबार काठमाडौं आएका छन् । सम्झौता कार्यान्वयन नभए पनि काठमाडौंको चिसो र कोरोनाको महामारीका बीचमा आफूहरू पुनः आन्दोलनमा उत्रिएको अध्यक्ष रामस्वार्थको भनाइ छ ।
‘हामी निमुखा किसान, बोल्न पनि राम्ररी जान्दैनौं, हाम्रो एउटै माग छ– पसिनाको मूल्य देऊ । किसानलाई मर्न बाध्य नपार’ उनले भने । चिनी मिलले उखु किसानलाई दिनुुपर्ने बाँकी बक्यौता रकम सम्झौता भएको एक वर्षसम्म दिएका छैनन् । रकम नपाएपछि यो एक वर्ष बीचमा उखु किसान संघर्ष समितिका पदाधिकारीहरू पटक–पटक काठमाडौं आए ।
यही दशैं र तिहारको बीचमा अध्यक्ष रायलगायत अन्य किसानहरूले काठमाडौं आएर उद्योग मन्त्री, राष्ट्रपति र अन्य नेतालाई समेत भेटे तर समस्या सुल्झिएन । काठमाडौं आउनु अघि बारम्बार किसानले स्थानीय सरकारलाई पनि गुहारे । स्थानीय सरकारले उनीहरूको माग सुनेको नसुने झैं गर् यो ।
उद्योगीले किसानलाई क्वीन्टलमै २० केजी ठगे
गत वर्ष नै नेपाल सरकारले किसानको माग अनुरूप उखुको मूल्य समायोजन गरेर उखुको मूल्य प्रति क्वीन्टल ५३६ रुपैयाँ तोकिएको थियो । त्यसमा सरकारले ६५ रुपैयाँ अनुदान दिने सहमति गर् यो । प्रति क्वीन्टल ४७१ रुपैयाँ उद्योगले किसानलाई दिनुपर्ने हो । तर उद्योगहरूले त्यसमा पनि ३५ रुपैयाँ घटाइदिए ।
अध्यक्ष रायका अनुसार सर्लाही जिल्लाको गोडैता नगरपालिकाका मेयर देविन्द्रपसाद यादव, प्रदेश–२ का सांसद उपेन्द्र कुशवाह र महालक्ष्मी सुगर मिलका उद्योगपति वीरेन्द्र कनौडियालगायत केही स्थानीय नेता संलग्न बैठकले किसानहरूलाई जानकारी नै नदिइकन एकलौटी रूपमा पैसा घटाउने निर्णय गरे ।
किसानले १०० केजी उखु जोखेरै दिंदा सुगर मिलहरूले त्यसमा १० केजी २० केजी बराबरको तौल कमी गरिदिएको किसानको भनाइ छ ।
‘हाम्रो बोल्ने मान्छे छैन भनेर किसानलाई हेपिएको पो हो कि ! आँखै अगाडि यत्रो भ्रष्टाचार गर्दा कति सहेर बस्नु ? मिलहरूले पैसा त दिएन, दिएन उल्टै हामी आफैंले जोखेर दिएको उखुको पनि तौल घटाइदिन्छन्’ अर्का पीडित उखु किसान राम पुकार राउतले भने ।
उनले दुई बिगाहा जमीनमा उखु खेती लगाएका छन् । आठ जनाको उनको परिवारको मुख्य आम्दानीको स्रोत नै उखु खेती हो ।
राउतले अन्नपूर्ण सुगर मिललाई उत्पादित सबै उखु दिंदै आएका छन् । आँखाभरि आँशु पार्दै उनले भने, ‘मेरो अर्को आम्दानीको श्रोत छैन । उद्योगले पैसा दिंदैन । घर–व्यवहार कसरी चलाउने ?’
हाल देशभर पाँचओटा सुगर मिलहरूले किसानलाई करीब ९० करोड रुपैयाँ भुक्तानी गर्न बाँकी रहेको किसानले बताएका छन् ।
काठमाडौं । चितवनमा जारी गौतम बुद्ध कप ट्वान्टी–२० त्रिकोणात्मक शृंखलाको उपाधिका लागि राप्ती टिम र नारायणी टिमबीच प्रतिस्पर्धा हुँदैछ ।
आइतबारको खेलमा राष्ट्रिय टोलीका कप्तान ज्ञानेन्द्र मल्ले सम्हालेको बाग्मती टिमले लगातार दोस्रो हार बेहोरेसँगै नारायणी र राप्तीबीच फाइनलमा भेट हुने निश्चित भइसकेको थियो ।
सोमबार विनोद भण्डारीले नेतृत्व गरेको राप्तीले लगातार दोस्रो जित निकाल्ने क्रममा नारायणीमाथि १ विकेटको रोमान्चक जित निकाल्यो ।
पारस खड्का कोरोना संक्रमित भएपछि सुवास खकुरेलले नेतृत्व गरेको नारायणी टिमले टस जितेर पहिले ब्याटिङको निर्णय गरेको थियो ।
निर्धारित ओभरमा उसले ८ विकेट गुमाएर १ सय ३८ रन बनायो । उसका लागि करण केसीले ३२ र किशोर महतोले ३६ रनको योगदान गरे ।
इनिङको अन्तिम बलमा करण आउट हुनुअघि यो जोडीले आठौं विकेटका लागि ५९ रनको अर्धशतकीय साझेदारी गरेको थियो ।
त्यसअघि नारायणीका शीर्ष क्रमका ब्याट्सम्यानहरुले अपेक्षाकृत योगदान गर्न सकेनन् । शृंखलाको पहिलो खेलमा नारायणीले बाग्मतीमाथि रोमान्चक जितका क्रममा करणले सुपर ओभरमा ४ छक्का प्रहार गरेका थिए ।
धुर्मुस सुन्तली फाउन्डेसनले चितवनको रामपुरमा निर्माण गरिरहेको गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट रंगशाला हाताभित्र रहेको नमूना मैदानमा १ सय ३९ रनको जवाफी लक्ष्य राप्तीले इनिङको अन्तिम बलमा पूरा ग¥यो । अन्तिम ओभरमा स्पिनर सूर्य तामाङले २ नोबल फालेपछि अन्तिमका २ ब्याट्सम्यानलाई जिम्मेबारी पूरा गर्न सहज भयो । त्यसअघि ओपनर कुशल भुर्तेलले ६५ रनको विष्फोटक अर्धशतकीय पारी खेले । उनले ४१ बलमा ६ छक्का र ४ चौका प्रहार गरे । कमलसिंह ऐरी २५ रनमा अविजित रहे । राप्ती र नारायणीबीचको फाइनल खेल मंगलबार हुनेछ ।
फाउन्डेसनले जनस्तरबाट सहयोग संकलन गरी निर्माण सुरु गरेको रंगशाला अवको डेढ वर्षमा सम्पन्न गर्ने लक्ष्य लिएको छ । त्यसैको माहोल सृजना गर्न राष्ट्रिय टोलीको प्रशिक्षणमा रहेका ३० र १२ स्थानीय खेलाडीसमेत समावेश गरी तीन टोली बनाएर शृंखला आयोजना गरिएको हो । कोरोना महामारीपछि ठप्प रहेको क्रिकेट गतिविधिलाई यस प्रतियोगिताले सकारात्मक सन्देश दिएको छ ।
काठमाडौं । धितोपत्र बजारको शेयर कारोबार मापक नेप्से परिसूचकमा सोमबार पनि उछाल आएको छ । आज भएको शेयर कारोबारमा ५६ दशमलव ७२ अंकले बढेर २ हजार ६७ दशमलव १७ विन्दुमा पुगेको छ ।
सोमबार एक करोड २८ लाख ८८ हजार ६६ कित्ताको शेयर खरीदविक्रीमा ७ अर्ब २० करोड ४१ लाख ३६ हजार ९२३ रुपैया बराबरको कारोबार भएको छ । सोमबार सूचक अंक बढेसँगै कारोबार रकम समेत बढेको छ । आइतबारको शेयर रकमभन्दा सोमबार २ अर्ब ३० करोड रुपैयाँले वृद्धि भएको छ ।
आज भएको कारोबारमा सवैभन्दा धेरै नेपाल लाइफ इन्स्योरेन्सको सार्वधिक खरीदविक्री भएको छ । आज एनएलआसीको ७४ करोड ३९ लाख ९९ हजार ६६८ रुपैयाँ बाराबरको शेयर खरीदविक्री गरेको छ ।
१५ कम्पनीको मूल्यमा सकारात्मक सर्किट
सोमबार १५ ओटा कम्पनीको मूल्य बढेर सकारात्मक सर्किट लागेको छ । सार्वधिक मूल्य बढ्ने कम्पनीमा नेपाल लाइफ इन्स्योरेन्स, प्राइम लाइफ, शिखर इन्स्योरेन्स, नबिल बैंक,साल्ट ट्रेडिङ,नारायणी डेभलोपमेन्ट बैंक, विजया लघुवित्त, मिथिला लघुवित्त आदिमा सकारात्मक सर्किट लागेको हो ।
काठमाडौं। वैकल्पिक राजनीतिक शक्ति बन्ने उद्घोषसहित गठन भएका विवेकशील नेपाली दल र साझा पार्टीबीच यसैसाता दोस्रोपटक एकता भयो ।
भर्चुअल माध्यमबाट गरिएको एकता घोषणाले विवेकशील साझा पार्टीलाई भौतिकरूपमा त सग्लो बनाएको छ । तर, राजनीतिको वास्तविक मैदानमा चुनौतीका चाङ भने त्यत्तिकै छन्।
दोस्रोपटकको एकताप्रति दुवै पक्षका केही नेताहरू असन्तुष्ट छन्। अर्कोतिर राजनीतिक वृत्तमा विवेकशील साझा पार्टीको आधार ‘सोसल मिडिया’ मात्रै भन्ने आरोप पनि छ। सो पार्टीका नेता प्रकाशचन्द्र परियार भने पार्टीको पहिचानमाथि गरिएको प्रश्न नै गलत भएको बताउँछन्।
“हामी फेसबुके पार्टी होइनौँ। कल्याणकारी लोकतन्त्रको नारा बोकेर हामी देशको कुना-कुनासम्म पुगेका छौँ। दूरदराजसम्म हाम्रो संगठन पुगिसकेको छ”, उनले भने। आफ्नो पार्टीको राजनीतिक सम्भावनाबाट अत्तालिएकाहरूले कमजोर आँके पनि अबको मूलधारको राजनीतिलाई नेतृत्व दिन विवेकशील साझा सुगठित भइसकेको परियार दाबी गर्छन्।
उनले भने, “एकता प्रक्रियाले विवेकशील पार्टीको फराकिलो मार्ग तयार गरिसकेको छ। अबको २ वर्षभित्र हाम्रा एजेण्डाको फैलावट हुनेछ र आगामी निर्वाचनबाट मुख्य राजनीतिक शक्तिको रूपमा स्थापित हुन्छौं।”
काठमाडौं । उनी आफूलाई कलाकार ठान्दैनन् । न ठान्छन् कुनै उस्ताद कवि । तर, स्केच पेपरमा कुचीले रङ पोतिरहँदा उनका खुशी अनुहारभरि छरिन्छन् । तिनै खुशी कविताका शब्दमा टिप्छन्, गीतका लयमा उन्छन्, चित्रमा उतार्छन् ।
नवराज (बस्नेत) सँग प्रशस्त दुःख छन् । उनी ती दुःख परास्त गर्न पेन्टिङ र कविताको सहारा लिन्छन् । त्यो पनि उनको निम्ति उति सहज छैन । घाँटीभन्दा तलका भागले नवराजलाई साथ नदिएको दुई दशक बित्यो । सधैंलाई निदाएका औंलाहरूले कुची समाउँदैनन् ।
कलम च्याप्न त परको कुरा; ओच्छ्यानमा लमतन्न परे पनि अन्तःस्करणले उकासिरहन्छ– गर्, केही त गर् ! त्यसपछि उनका आँखा सिरानी छेवैमा छरिएका कुची, रङ र स्केचबुकतर्फ दौडन्छन् । ती सबैलाई एकट्ठा गर्न जीवनसँगिनीलाई इशारा गर्छन् । जीवनसँगिनीकै सहारामा सिरानी भएपट्टि घोप्टो पर्छन् । ओठले कुची टिप्छन्, हातका दुई भागले सकी नसकी च्याप्छन् । कुइनो घिसिपिटी अड्याउँछन् र मुखले च्यापेको कुची रङमा घोल्दै सुन्दर आकृति कोर्छन् ।
उनी गणेशको चित्र बनाउँदै थिए । बनाउने क्रममा कुइनामा घाउ भएर तन्ना रगताम्य भएछ । दुखाइलाई बेवास्ता गरेर चित्रमै घोत्लिएका उनी रगत बगिरहेबारे बेखबर भएछन् । ‘हामीले देखेपछि मात्र थाहा भयो । आफ्नै बिमार लुकाएर पनि चित्र बनाउने बानी छ उहाँको’ चिन्तामिश्रित भावमा जीवनसँगिनी सुनाउँछिन् ।
केही दिनयता त्यही चोटका कारण उनको चित्र बनाउने क्रम रोकिएको छ । ‘यही गणेशको चित्रमा अब फिनिसिङ गर्न बाँकी छ । घाउ कहिले निको हुने हो कुन्नि’, अधुरै रहेको चित्रतर्फ इंगित गर्दै नवराज सुनाउँछन् । एउटा चित्र बनाउन एक हप्ताभन्दा बढी समय लाग्छ । कुइनोले टेक्नुपर्छ, पटक पटक त्यहीं घाउ भइरहने समस्याले असहज भइदिन्छ । मुखैले कलम च्यापेर सुन्दर अक्षरमा लेखिएका कविता पनि निकै भइसके । त्यो पनि छाप्ने तर्खरमा छन् नवराज ।
पहिला त उनी खूब निराश हुन्थे । सिर्जनात्मक काम गर्न निकै मन लाग्थ्यो । अरूले बनाएको चित्र वा नयाँ कुरा देख्दा आँशु बगाउँदै सोच्थे– मेरो पनि हात/गोडा ठीक भइदिएको भए कत्ति बनाउँथें होला ।
उनको निराशा त्यो दिनदेखि सकियो, जुन दिन नवराजले फरक कला देखे । ‘टीका बम्जन, जसको एम्बुसमा परेर दुई हात काटिएका थिए । उनी मुखैले गीत लेख्थे । मुखले गीत लेखेको देखेपछि सपनाको नयाँ टुसा पलाउन थाल्यो । मैले सोचें– हात नचलेर के भो ? मुखैले सिर्जनात्मक काम गर्न म पनि सक्छु नि !’
बाल्यकालदेखि नै चित्रकलामा रुचि थियो उनको । स्कूले जीवनमा भएका प्रतियोगितामा पुरस्कार हात पार्थे उनी । अझ रुचि त नृत्यमा थियो । स्कूल र गाउँको कार्यक्रममा खूबै राम्रो नाच्थे । सपना पनि थियो– एकदिन नृत्य पारखी बन्ने । ‘यदि म राम्ररी चल्न सक्थें भने आज राम्रो नृत्यकार हुनसक्थें हुँला’, उनी विगत सम्झन्छन् ।
एउटा भयानक दुर्घटना जसले नवराजको जीवनको हर कुरा बदलेको थियो । त्यो क्षण उनी बाँचुन्जेल भुल्न सक्दैनन् । ‘त्यो बेला संकटकाल थिएन भने मेरो जीवनमा संकटै आउने थिएन । म जिन्दगीभर अपांग बन्नुपर्ने थिएन’, उनी त्यतैतिर फर्कन्छन् ।
माओवादी द्वन्द्वले दिएको त्यो चोट
त्त्कालीन माओवादीले संचालन गरेको सशस्त्र द्वन्द्वको समय । गाउँमा (सोलुखुम्बु, सोलु दूधकुण्ड) माओवादी र सरकार दुवैतर्फको आतंक थियो । २०५७ साल फागुन १९ गते । १६ वर्षका नवराज एसएलसीको टेस्ट परीक्षा दिएर त्यसदिन घरमै बसेका थिए । अन्तिम परीक्षाको तयारी गर्दै थिए उनी ।
दिउँसोतिर तत्कालीन भूमिगत पार्टी माओवादीका कार्यकर्ताहरू उनको घरमा आए । गाउँमा कुनै छलफल वा कार्यक्रम गर्नु परे प्रायले उनैको घरको हल सम्झन्थे । त्यसदिन माओवादीहरू पनि गोप्य छलफलका लागि उनको घरमा आइपुगेका थिए । नवराजले हल खोलिदिए । ठूलो कोठामा उनीहरूको छलफल चल्दैथियो । उनी कोठाबाट बाहिरिएर बार्दलीमा गए । अचानक उनले परबाट सेनाहरू लहरै हिंड्दै गरेको देखे ।
‘तल त माओवादी साथीहरू छन्, सेनाहरूले चाल पाए भने भिडन्त पो हुनसक्छ’, नवराज अत्तालिए । दुर्घटना निम्तन दिनुहुने थिएन । उनी छट्पटिए । तल गएर जानकारी दिन्छु भनेर उठेका मात्र थिए, शरीर अचानक असन्तुलित भयो । उनी पछाडिपट्टि एक्कासि तल खसे । ढुंगामा गएर शरीर बजारियो । बेहोश भए । बजारिएको आवाज आएपछि भान्सा कोठाबाट आमा र ठूलीआमा अत्तालिंदै आए । निकैबेरपछि होश खुल्यो ।
होशमा आउँदा नाथ्री फुटेको थियो । छातीभरि रगत लत्पतिएको थियो । केही बेरपछि आमा र ठूलीआमाले दु्ईपट्टिबाट उचालेर उभ्याउन खोजे । खुट्टा टेकेका मात्र थिए, करेन्ट लागेको अनुभव भयो । दुई पाइला हिंड्ने क्रममा उनी पुनः बेहोश भए ।
‘माओवादी साथीहरू भने त्यति नै बेला निस्किसकेछन् । कुनै दुर्घटना नहोस् भनेर ठानेको मैले आफैं दुर्घटनामा परेछु’ उनी सुनाउँदै जान्छन्, ‘नवराज लड्यो भनेपछि घरमा सबैजना जम्मा भए । तर अस्पताल लैजाने होश कसैमा आएनछ । बेहोश भएपछि गाउँमा फुकफाक गरेर राखिएछ । छोपेको पो हो कि भनेर धामी लगाइएछ ।’
धामीले सूर्य उदाउँदा ठीक हुन्छ भनेका थिए । भोलिपल्ट बिहान ८ बजिसक्यो, निको भएन । अवस्था नाजुक हुँदै गएपछि हतार हतारमा स्ट्रेचर खोजेर जिल्ला अस्पताल पुर्याइएछ । जिल्लामा लगेपछि डाक्टरले भनेछन्, ‘बिरामीको अवस्था जटिल छ । यहाँ हुँदैन काठमाडौं लैजानुपर्छ ।’
बुबा भूपू नेपाली सेना थिए । त्यसकारण काठमाडौंको छाउनी हस्पिटलमा उपचार निःशुल्क हुन्थ्यो । आइतबार बिहान ७ बजे प्लेनमार्फत नवराजलाई छाउनी हस्पिटल लगियो । ‘बिरामीको स्पाइनलमा असर परेको छ, एकपटक एमआरआई गरौं । त्यसपछि रिपोर्ट अनुसार उपचार गरौं’, डाक्टरले सुझाए । घाँटीदेखि तलको भागमा गहिरो चोट लागेको थियो ।
रिपोर्ट त आयो । ज्वरो बढेको कारण तत्काल अप्रेसन नगर्न डाक्टरले सुझाए । ‘प्राथमिक उपचार राम्रो भएनछ । नसामा गम्भीर असर पुगेछ । अप्रेसन गर्न मिल्दैन । अलि समय लाग्छ । विस्तारै ह्विलचियरमा राखेर फिजियोथेरापी गर्दै ठीक बनाउनुपर्छ’, डाक्टरले भने ।
सुधार होला भन्ने आशा त थियो । तर, शरीरमा अझै गम्भीर असर देखा पर्दै गए । शरीर सुक्दै गयो । ज्वरो कम भएन ।
चाँडै ठीक भएर काठमाडौं घुम्ने अनि घर गएर एसएलसीको परीक्षा दिने सोच बनाएका थिए नवराजले । तर, त्यसो भएन । उनलाई स्पाइनल इन्जुरी भएको थियो । ठीक हुने आश भित्रैबाट मर्न थाल्यो ।
‘तपाईंको छोराले पहिलाको जस्तो जीवन पाउन कठिन छ । ह्विलचियरमै जीवन बिताउनुपर्छ । फिजियोथेरापी गर्नुपर्छ । भित्रको नसामा गम्भीर असर परेको छ’, बुबालाई चिकित्सकले भनेको अस्पष्ट कुरा नवराजले सुने, ‘एक भाग काटिएको छ, एक भागमा रगत छ, एक भाग बाँकी छ । तैपनि हेरौं नसाको केसमा भन्न सकिन्न । दैवको हातको कुरा हो ।’
त्यसपछि बा नवराजको छेउ बसेर धुरुधुरु रुन थाले । उनी पनि बासँगै भक्कानिए । ‘कतिले मलाई हेर्न सक्थे, कतिले हेर्न नसकी आँशु पुछ्दै फर्कन्थे’, नवराज सम्झन्छन् ।
डेढ महीनापछि ह्विलचियरमा उनलाई राखिन थालियो । पहिलो पटक ह्विलचियरमा बसेपछि उनले एकाएक सम्झे– गाउँमा उफ्रँदै नाचेको र नृत्य पारखी हुने सपना । उनले रुँदै सोचे– पुरानो जिन्दगी यति नै रहेछ ।
नवराजलाई अब ह्विलचियरमा बाले भित्र–बाहिर गर्न थाले । छाउनी अस्पतालमा उनलाई हेरचाह गर्ने बा मात्र थिए । काका आउने–जाने गरिरहन्थे ।
एकदिन बुबालाई एक जनाले सल्लाह दिएछन्, ‘नआत्तिनु । तर यहाँको मात्र भर नगर्नु । नसाको डाक्टर उपेन्द्र देवकोटा राम्रो हुन् । एकपटक नर्भिकमा लगेर जँचाउनु । केही हुन्छ कि !’
बुबाले काकालाई त्यो कुरा राखेछन्, ‘एकपल्ट डाक्टर उपेन्द्र देवकोटालाई देखाउने पो हो कि ! उनले नर्भिकमा हेर्छन् अरे, न सुधार भै’हाल्छ कि !’
त्यसपछि नवराजलाई नर्भिकमा लगियो । ‘अप्रेसन पहिल्यै गर्नुपर्दथ्यो । त्यो घाउमा पछि मासु पलायो भने क्यान्सर हुने सम्भावना हुन्छ । ठीक त परै जाओस् दुई वर्ष पनि ऊ जाँदैन । किन राखेको अहिलेसम्म’, एमआरआई हेरेर डा. देवकोटाले चिन्तित हुँदै भने । डा. देवकोटाले अप्रेसन गर्नुपर्ने अडान लिए । ‘नसा च्यापिएको छ । पहिल्यै नै हड्डी ठाउँमा ल्याएर भित्र खुकुलो गरिदिनुपर्दथ्यो । बचाउन भए नि अप्रेसन गर्नुपर्छ । घरको स्थिति के छ । मलाई तीन दिन भित्र भन्नुहोला’, डा. देवकोटाले भने ।
उपचार खर्च जुटाउन सकस
नर्भिकमा खर्च दुई लाख रुपैयाँ भन्दा बढी लाग्ने रहेछ । त्यति खर्च जुटाउन नसक्ने दुःखेसो पोखेपछि डा. देवकोटाले भने, ‘परिवारको अवस्था त्यस्तो छ भने वीर अस्पतालमा मेरो न्यूरोको वार्ड छ । त्यहाँ चिट्ठी लेख्दिन्छु । उताबाट डिस्चार्ज गरेर ल्याउनुहोला ।’
नवराजलाई छाउनीबाट डिस्चार्ज गरेर वीर अस्पतालमा लगियो । अप्रेसन निःशुल्क भयो । अप्रेसनपछि फिजियोथेरापी गर्नुपर्ने डाक्टरले सल्लाह दिए । त्यसका लागि पुनः छाउनी लैजाने कुरा भइरहेको थियो । त्यही बखत अर्को घटना घटिदियो । काकाको घरबाट फर्कँदै गर्दा नवराजका बालाई मोटरसाइकलले पछाडिबाट ठक्कर दियो । नवराजलाई पुनः छाउनी लैजाने योजना बुबाको दुर्घटनाले असफल भयो । अब, बा र छोरा एकै अस्पतालमा उपचाररत रहे । दुई महीनापछि बाको अप्रेसन सकियो र उनमा सुधार हुँदै गयो ।
त्यतिबेला जोरपाटीमा अर्थोपेडिक अस्पताल भर्खर खुल्दैथियो । त्यहाँबाट स्पाइनल इन्जुरी पुनस्र्थापना केन्द्रको आवश्यकतालाई मनन गरेर कनकमणि दीक्षितले स्पाइनल इन्जुरी पुनस्र्थापना केन्द्र खोल्न लागेका रहेछन् ।
नवराजको ठूलो बा र काका बुझ्न गए । सबै कुरा मिलेपछि नवराजलाई त्यहाँ लगियो । जोरपाटीमा स्पाइनल इन्जुरीको पहिलो बिरामी भएर बसे । त्यहाँ जानुअघि उनी ओल्टेकोल्टे फर्कन पनि सक्दैनथे । दाँया–बायाँ घाउ थियो । नियमित फिजियोथेरापीले उनलाई केही सहज बनाएको थियो ।
अस्पतालमै सिर्जना !
त्यहाँ गीत संगीत तथा साहित्यिक कार्यक्रम पनि हुन्थ्यो । नवराजलाई गाउन रहर हुन्थ्यो, तर घाँटीको चोटले स्वर पुग्दैनथ्यो । अरूले कविता भन्थे । उनी पनि वाचन गर्न खोज्थे । हात चलाउने थेरापीले गर्दा अलिअलि हात त चल्यो । आर्टिफिसियल यन्त्रको सहयोगमा चम्चा बाँधेर खान सिकाइयो । र लेख्न पनि । तर त्यो सम्भव भएन । अरू बिरामीको सुधार हुँदै जाँदा सहज देखियो, उनको शरीरमा बाँकी सुधार देखिने अवस्था भएन ।
विस्तारै आफूलाई बेवास्ता गरेको अनुभव गर्न थाले उनले । उनलाई चाहिं डिस्चार्ज गरेर घर पठाउन थालिएको थियो । तर उनी संगीत सिक्न चाहन्थे । उनले संगीत सिक्ने अडान लिए । स्वरमा सुधार हुने अपेक्षा थियो ।
जिद्दी नछाडेपछि उनी त्यहाँ रहने भए । त्यसपछि कम्प्युटरमा नक्कली औंला हालिदिएर कम्प्युटर, ल्यांग्वेज र म्युजिक सिकाउन थालियो । ६ महीना त्यहाँ उनले संगीतको आधारभूत कुरा सिके । विस्तारै उनको स्वर खुल्दै गयो । त्यही क्रममा फेरि अर्को दुर्घटना घट्यो । बुबा वाथरुम जाँदा मार्बलमा चिप्लिएर लडेछन् । बुबाको ढाडमा असर पर्यो । बुबा फेरि छाउनीमा उपचाररत रहे ।
बुबाको दुर्घटनापछि नवराजले पुनस्र्थापना केन्द्र छाड्नुपर्ने अवस्था आयो । त्यसपछि उनी ६ महीना घर गए । घर गएपछि फेरि समस्या आउन थाल्यो । उनलाई पत्थरी पनि भएछ र बुबालाई क्षयरोग देखिएछ । बुबा फेरि छाउनीमा भर्ना भए । उनी पनि छाउनीमा उपचाररत रहे ।
०००
उनी जीवनदेखि थाकेका थिए । चरम निराशा बाहेक नवराजसँग अर्थोक केही थिएन । त्यसबेला अस्पतालमा एक जना जर्नेल डाक्टरले हौसला दिंदै भने, ‘उपचार नि हुँदै गर्छ बाबु । दिमाग ठीक छ । संसारमा कस्तो कस्तो मान्छेले के –के गरेका छन् । तिमीले पढाइ अघि बढाऊ, सिर्जनात्मक काम गर । आँट्यौं भने सक्छौ ।’
डाक्टरको हौसलाले नवराजमा केही उत्साह थपियो । त्यसपछि स्थगित रहेको पढाइलाई उनले अगाडि बढाउने निधो गरे ।
हुन त उनले टेस्ट परीक्षा नै पास गरिसकेका थिए । तर, फसाद पर्यो कक्षा ८ को सर्टिफिकेट स्कूलसँगै जल्दा । ‘हाम्रो स्कूलको अफिस जलेको थियो । मैैले कक्षा ८ को सर्टिफिकेट लिएको थिइनँ । सरले स्कूल जल्दा सर्टिफिकेट पनि जल्यो भनेर भने । त्यसपछि मैले ८ कक्षाको फर्म भरेर प्राइभेट परीक्षा दिएँ’ उनी सुनाउँछन् ।
पढाइ छाडेनन्, लेख्ने मान्छे अर्कै राखेर परीक्षा !
लेख्ने मान्छे अर्को राखेर उनले कक्षा आठ हुँदै टेस्ट परीक्षा समेत दिए । एसएलसी पनि दिए । स्वाध्ययनसँगै काठमाडौंको आरआर (रत्नराज्य क्याम्पस) क्याम्पसबाट स्नातक समेत सके । बीचमा उनले लोकसेवा तयारी गरे । परीक्षा पनि दिए । ‘लिखितमा त पास भएँ, अन्तर्वार्तामा फालिएँ’, उनी सुनाउँछन् ।
पछि उनको परिवार काठमाडौंको डल्लुमा भाडामा बस्न थाल्यो । फेरि यही बेला अर्को घटना आइलाग्यो । आमालाई फोक्सोको क्यान्सर देखियो । बुबा कमजोरी, आमालाई क्यान्सर । यसपछि उनले पढाइलाई अघि बढाएनन् । यही बीचमा नयाँ सोच मस्तिष्कमा सल्बलाउन थाल्यो । गीत, कविता लेख्ने रहर जाग्यो । पुनः चित्रकलालाई अघि बढाउने उत्साह थपियो ।
‘जीवनलाई नयाँ ढंगबाट अगाडि बढाउँछु, जाँदा पनि सिर्जनात्मक परिचय बोकेर जाऊँ जस्तो लाग्यो । केही गर्ने हुटहुटी बढ्यो’ उनी सुनाउँछन्, ‘अनि हातले नभएर के भो मुखैले लेख्छु र चित्र कोर्छु भनेर थालें ।’
कोठामा बस्दा वरिपरिका विद्यार्थी उनीसामु आउँथे । नजानेको कुरा सोध्थे । उनी जानेको बताइदिन्थे । त्यही क्रममा उनले मुखले बनाएको चित्र विद्यार्थीहरूले देखे । ‘आहा ! कति राम्रो चित्र ! मलाई पनि बनाइदिनु न !’ उनीहरूले जिद्दी कस्न थाले ।
उनी चित्र बनाइदिन्थे । त्यसपछि उनको कलाको प्रशंसा वरिपरिकाले पनि गर्न थाले । ‘म खास राम्रो त बनाउँदिन जस्तो लाग्छ । तर उनीहरूको हौसलाले अझै राम्रो बनाउन सक्छु कि भन्ने चाहिं भइरहन्छ’, उनी मुस्कुराउँदै भन्छन् ।
नवराजले मुखले चित्र बनाउन थालेको पाँच वर्ष जति भयो । दुई–चार दर्जन चित्र उनले मुखैले बनाइसके । ‘तीमध्ये सबै मसँग छैनन् अहिले । कोही साथीहरूले लगे, कोही भाइबहिनीहरूले । अहिले चाहिं संकलन गर्छु भन्ने लागेको छ’, उनी सुनाउँछन् । उपचारपछि आमा क्यान्सर मुक्त भइन्, बुबाको स्वास्थ्य सामान्य हुँदै गयो । तीन वर्षअघि मात्र उनको बिहे भयो । आफूसँग जोडिएको जीवनसाथीको नवराजलाई ठूलो साथ छ । उनमा ऊर्जा यसकारण पनि थपिएको छ ।
एउटा सामान्य मानिसले कति असामान्य जीवन बाँच्छ, त्यसको उदाहरण हुन् नवराज । यही असामान्य जीवनमा सामान्य व्यक्ति भन्दा राम्रो काम गर्ने हुटहुटी उनमा बढ्दो छ । यही हुटहुटीले उनलाई अहिले खुशी दिएको छ ।
काठमाडौं। गत वैशाखको राजनीतिक दल विभाजन सम्बन्धी अध्यादेशको चर्चासँगै तत्कालीन राजपा र संघीय समाजवादी पार्टीले ‘आकस्मिक एकता’ गरे।
‘भवितव्य’टार्न जन्मिएको जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) मा वरिष्ठ नेता एवं पूर्वप्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराईका राजनीतिक ट्वीटहरूको चर्चाबाहेक ८ महिनामा कुनै अभियान देखिएको छैन। सरकारले संसदको अधिवेशन स्थगित गरेको र कोरोना महामारीले सडकमै उपस्थिति देखाउनसमेत असहज भएको भन्दै जसपा शान्त देखिएको हो।
सरकारका काम कारवाहीबारे केही नेताको सार्वजनिक टिप्पणीबाहेक जसपाका राजनीतिक गतिविधि पछिल्लो समय ठप्पप्रायः छन् । हतारमा भएको एकताले पूर्णता नपाउँदा जसपाको सांगठनिक गतिविधि ओझेलमा परेको हो। जसपा केन्द्रीय कार्यकारिणी समितिले कात्तिक २५ सम्म प्रदेश, मंसिर १५ सम्म स्थानीय तह र मंसिर मसान्तसम्म निर्वाचन क्षेत्र , जिल्ला र जनवर्गीय संगठनको समायोजन गरिसक्ने निर्णय गरेको थियो। तर, निर्धारित समय सकिँदा समेत समायोजन प्रक्रिया टुंगिएको छैन।
जसपाका नेता केशव झा कोरोना महामारीका कारण समायोजनको काममा ढिलो भएको बताउँछन् । “समायोजनको कार्यदलमै रहनुभएका केही नेताहरु कोरोना संक्रमित हुनुभयो । यसले गर्दापनि काममा ढिला भएको छ । मंसिरमा नसकिए पनि पुससम्म समायोजन सकिन्छ र पार्टी सक्रिय हुन्छ”, झाले नेपाल प्रेससँग भने ।
सरकार र प्रमुख प्रतिपक्ष दुवै दलसँग राजनीतिकरूपमा जसपा असन्तुष्ट छ। “सरकार त सम्पूर्णरूपमा असफल र भ्रष्ट भइसकेको छ तर जनताका एजेण्डामा कांग्रेस पनि जिम्मेवार भएन । संसद बैठक बोलाउन समेत कांग्रेसले सार्थक पहल गरेन”, झा भन्छन्।
पार्टीभित्र अनौपचारिकरूपमा पछिल्लो राजनीतिक परिस्थितिबारे छलफल भइरहेकोले छिट्टै राजनीतिक कार्यक्रम सार्वजनिक गर्ने उनले बताए।
चितवन । गृहमन्त्री रामबहादुर थापाले सीमा सुरक्षासम्बन्धी कानून तर्जुमा गर्ने र सशस्त्र प्रहरी बल ऐनमा समेत सो व्यवस्था गर्ने विषयमा सरकार सकारात्मक रहेको बताएका छन्।
सशस्त्र प्रहरी बल नेपाल नम्बर ३ गणीमाई बाहिनीको सामेबार भण्डारामा उद्घाटन गर्दै उनले प्रहरी बल नेपाललाई प्राप्त सीमा सुरक्षाको कार्यादेशलाई थप प्रभावकारी रुपमा सम्पादन गर्न यसले सहयोग पुर्याउने बताए।
उनले भने, ‘सबै निकायबीचको पारस्परिक समन्वय र सहकार्यबाट मात्रै शान्तिसुरक्षा र अमनचयन कायम गर्ने कुरा सम्भव हुन्छ ।’ उनले अन्य सुरक्षा निकायसँग समेत आवश्यक समन्वय गर्दै अघि बढ्न सशस्त्र प्रहरीलाई निर्देशन दिए ।
सशस्त्र प्रहरीलाई समयानुकूल जनशक्ति थप गर्दै आधुनिकीकरण र प्रविधिमैत्री बनाउन एवं संगठनको व्यावसायिक दक्षता अभिवृद्धि गर्दै लैजान सरकार प्रतिबद्ध रहेको उनले बताए।
गृहमन्त्रीले भने, ‘सकल दर्जाका राष्ट्रसेवक सशस्त्र प्रहरी कर्मचारीहरुले आफ्नो पेशागत ज्ञान, दक्षता र क्षमता अभिवृद्धि गरी समयानुकूल कार्यसम्पादन गर्न सकेमा राष्ट्र र संगठनको लक्ष्य प्राप्तिमा थप टेवा पुग्नेछ।’
उनका अनुसार चालु आर्थिक वर्षमा २२१ बोर्डर आउट पोष्ट९बिओपी० स्थापना गर्ने लक्ष्यका साथ मन्त्रालय अघि बढिरहेको र यस वर्ष ८७ नयाँ बिओपी स्थापना भइसकेको छ।
भारत र चीन दुवै देशसँग सिमाना जोडिएको वाग्मती प्रदेशको अलग र विशेष महत्व रहेको र सुरक्षाको दृष्टिले समेत उच्च संवेदनशील रहेको बताउँदै उनले राष्ट्रको आन्तरिक सुरक्षालाई बलियो पार्न अझै उच्चस्तरको ज्ञान, सीप र व्यावसायिक दक्षता प्रदर्शन गरी परिचालित हुन निर्देशन दिए।
सूचना महामार्गमा नेपाल प्रेसको यात्रा शुरू भएको छ । हजारौं मिडियाको भीडमा एउटा नेपाल प्रेस थपिनु र नथपिनुले त्यति ठूलो अर्थ राख्दैन । तर हामीले हाम्रो आगमनको औचित्य पुष्टि गर्नकै लागि मूल नारा तय गरेका छौं– तथ्य अन्वेषण, सत्य सम्प्रेषण ।
नेपाल प्रेस किन ? हामी यसको जवाफ हाम्रा सामग्रीहरूबाट व्यवहारमै दिने प्रयास गर्नेछौं । प्रविधिको यो युगमा कोही व्यक्ति सूचनाबाट बञ्चित हुँदैन तर सत्य र तथ्य सूचना मुख्य चुनौती हो । समाज आज ‘फेक न्यूज’ र ‘प्लान्टेड’ सूचनाको संक्रमणबाट पीडित छ ।
छिटो हुने नाममा गलत सूचना दिने, ‘भाइरल’ हुनका लागि गैरजिम्मेवार बन्ने छुट कम्तीमा पनि हामीलाई छैन र हामी त्यो आम रोगबाट टाढै रहने प्रतिबद्धता आजकै दिन व्यक्त गर्दछौं । जिम्मेवार र मर्यादित पत्रकारिताको अभ्यास नै हाम्रो सिद्धान्त हुनेछ ।
हामीसँग नेपाली पत्रकारिताको विभिन्न विधामा स्थापित भएका युवा पत्रकारको टिम छ । हरेक क्षेत्रका समाचार, विचार र विश्लेषण थाहा पाउने एउटै ‘डिजिटल प्लेटफर्म’ बनाउने हाम्रो प्रयास हुनेछ । अर्थात् सूचना र विश्लेषण पढ्ने, हेर्ने र सुन्ने ‘मल्टिमिडिया’ हो नेपाल प्रेस ।
सबै तथ्य समाचार हुँदैनन् । तर लुकेका वा लुकाइएका तथ्यलाई अन्वेषण गरी सत्य सम्प्रेषण गर्नु हाम्रो मुख्य ध्येय हुनेछ । हामीलाई मन पर्ने सामग्री पाठक, श्रोता र दर्शकलाई थोपर्ने भन्दा पनि तपाईंहरूको चाहनाका सामग्री खोज्न र तपाईंहरूसमक्ष सम्प्रेषण गर्न दत्तचित्त भएर खटिनेछौं ।
हामी सामाजिक न्याय, सुशासन, राष्ट्रिय स्वाभिमान र नेपालको संविधानको पक्षधरता लिन्छौं ।
आवाजविहीनको आवाज बोल्ने आधिकारिक मुखपत्र बन्न सकियो भने त्यस दिन नेपाल प्रेसको सार्थकता स्थापित हुनेछ । अन्याय, विभेद, भ्रष्टाचार र अराजकतासँग सम्झौता नगरी जनपक्षीय पत्रकारिता गर्नु कठिन बाटो हो । त्यही बाटो हामीले तय गरेका छौं ।
जे बिक्छ त्यही खोज्ने नाममा आज नेपालको मात्र होइन संसारकै मिडिया अफवाह सिर्जना गर्ने साधन बन्ने खतरा बढिरहेको छ । नकारात्मक विषयवस्तु मात्र समाचार होइनन् । बेथिति विरुद्ध नेपाल प्रेस खबरदारी गर्न सधैं अग्रपंक्तिमा हुनेछ तर नकारात्मक संक्रमणबाट समाजलाई बिरामी बनाउनुहुँदैन भन्नेमा हामी दृढ रहनेछौं । मिडियाले सबैतिर निराशा मात्र देखाउने भन्दा पनि समाजलाई आशावादी बनाउने दायित्व पनि बोक्नुपर्छ भन्ने हाम्रो मान्यता हुनेछ ।
पत्रकारिता कुन हदसम्म निष्पक्ष वा तटस्थ रहन सक्छ ? यो संसारभर सधैं बहसमै रहेको विषय हो । नेपाल प्रेस निरपेक्ष रूपमा निष्पक्ष हुन सक्दैन । हामी सामाजिक न्याय, सुशासन, राष्ट्रिय स्वाभिमान र नेपालको संविधानको पक्षधरता लिन्छौं ।
विभाजित समाजमा मान्छेका मन पनि विभाजित हुन्छन् । मिडियाले त्यसभित्र पसेर पक्षधरता लिनुहुँदैन तर विसंगतिको पक्षमा उभिन सकिन्न । विसंगति र गलत कर्मको पक्षधरता नलिंदा उठ्ने तटस्थताको प्रश्नमा हाम्रो जवाफ हुनेछ– गलतको विपक्षमा उभिनु नै निष्पक्ष पत्रकारिता हो ।
हो हामी निष्पक्ष छैनौं । देशको स्वाभिमान, राष्ट्रियता, जनताको समस्या र राष्ट्रको प्रतिष्ठाका सन्दर्भ आउँदा हामी निष्पक्ष हुन सक्दैनौं ।
देशभक्तिको सन्दर्भमा हामी देशको पक्षमा उभिन्छौं । अन्यायको सन्दर्भमा हामी पीडितको पक्षमा उभिन्छौं । यस्ता विषयमा नेपाल प्रेस ‘ग्रे एरिया’ मा रहने छैन ।
हामी मिसन बनाएर कुनै राजनीतिक समूह, व्यक्ति वा प्रतिष्ठानहरूप्रति नकारात्मक जनमत बनाउने पत्रकारिता गर्ने छैनौं । सबैका विचारलाई बराबरी प्राथमिकता दिन्छौं । नेपाल प्रेसले नागरिक पत्रकारिताको मान्यता पछ्याउनेछ र हरेक नागरिकले हामीसँग अन्तरक्रिया गर्न सक्नेछन् ।
परम्परागत परिभाषा अनुसार पत्रकारिता प्रतिपक्ष हो । राज्य संचालन गर्ने सरकारलाई खबरदारी गर्नु, गल्ती कमजोरी सच्याउन सहयोग गर्नु हाम्रो दायित्व हुनेछ । यसो गरिरहँदा तीनै तहका सरकारले गरेका राम्रा काम तपाईंहरू समक्ष ल्याइदिनु पनि हाम्रो कर्तव्य हो । सधैं निराशाको भारी बोकाउनु हाम्रो लक्ष्य हुने छैन ।
छिटो हुने नाममा गलत सूचना दिने, ‘भाइरल’ हुनका लागि गैरजिम्मेवार बन्ने छुट कम्तीमा पनि हामीलाई छैन र हामी त्यो आम रोगबाट टाढै रहने प्रतिबद्धता आजकै दिन व्यक्त गर्दछौं ।
राजनीतिक मुद्दामा हामी कुन हदसम्म तटस्थ हुने ? यसमा हामी प्रष्ट छौं । हिंसाको राजनीतिलाई नेपाली समाजले तिरस्कार गरिसकेको छ । कुनै पनि राजनीतिक आवरणमा हिंसा, हत्या र आतंकपूर्ण गतिविधि गर्ने शक्तिप्रति तटस्थ हुन सकिन्न । संविधानभित्र रहेर गतिविधि गर्ने हरेक राजनीतिक दल र समूहप्रति हामी समान व्यवहार गर्नेछौं ।
आजको युगमा मिडिया र यसका उपभोक्ताबीच जीवन्त संवाद अनिवार्य छ । पत्रपत्रिका, रेडियो र टेलिभिजनको युगमा जस्तो एकोहोरो सञ्चारको अभ्यास अब पुरानो भइसकेको छ । रचनात्मक सुझाव, आलोचना र गल्ती कमजोरी औंल्याइदिने पाठक नै हाम्रा वास्तविक शुभचिन्तक हुन् । मिडियाले सत्तालाई खबरदारी गर्छ, मिडिया पनि जनताको निगरानीमा हुनुपर्छ ।
हामी धेरै महत्वाकांक्षी नभई पत्रकारिताको मोर्चामा अर्को एउटा प्रयास र प्रयोग गर्न खोज्नेछौं । स्वस्थ प्रतिस्पर्धा र देशको ठूलो हिस्सा ओगट्ने युवामैत्री सामग्रीको सम्प्रेषणमा हामी खरो उत्रिन प्रयासरत हुनेछौं । आम पाठक नै हाम्रा संवाददाता पनि हुन्, त्यसैले तपाईंले देखेका, भोगेका र सार्वजनिक गर्नैपर्ने श्रव्य, दृश्य र कोरा सूचना तत्काल हामीलाई उपलब्ध गराउनुहोस्, हामी तथ्य अन्वेषण गरेर सत्य सम्प्रेषण गर्नेछौं ।
मिडिया सधैं नागरिक निगरानीमा रहनुपर्छ । पारदर्शिता र सुशासनको वकालत गर्ने मिडिया आफैं कति पारदर्शी छन् ? आजको समाजले प्रश्न गरिरहेको हुन्छ । त्यसका लागि मिडियामा कसको र कस्तो लगानी भन्ने महत्वपूर्ण पक्ष हो । हामी त्यसका लागि सामाजिक लेखापरीक्षणको कठघरामा सधैं उभिन सक्ने नैतिक बल सहित आएका छौं ।
अरूमाथि प्रश्न उठाउनेले सबैभन्दा पहिले आफू हरेक प्रश्नप्रति जवाफदेही हुनुपर्छ भन्ने मान्यतामा हामी दृढ छौं । यति भनिसकेपछि अपारदर्शी लगानीविनाको मिडिया टिक्न र सामाजिक उत्तरदायित्व पूरा गर्न फेरि पनि बजार आश्रित हुनुपर्छ । विश्वव्यापी महामारीका कारण अर्थतन्त्र संकटग्रस्त भएको कठिन परिस्थितिमा हामीले चुनौतीपूर्ण यात्रा तय गरेका छौं ।
राष्ट्रिय अर्थतन्त्र बलियो बनाउन र मुलुकमा लगानीमैत्री वातावरण सिर्जना गर्दै रोजगारी बढाउन एउटा मूलधारको मिडियाले निर्वाह गर्ने भूमिकामा हामी कहिल्यै चुक्ने छैनौं । पाठक, श्रोता र दर्शक जत्तिकै हाम्रो दायित्व विज्ञापनदाता र शुभेच्छुकहरूप्रति रहिरहन्छ ।
र, अन्त्यमा
गल्ती सच्याउने तत्परता नै पत्रकारिताको मूल्यमान्यता हो । हामीबाट गल्ती हुनसक्छन् तर नियतवश गल्ती गर्दैनौं र गल्ती सच्याउन सदा तत्पर रहन्छौं । हामीलाई थाहा छ, पत्रकारिता कहिल्यै सिकेर नसकिने विषय हो ।
एउटा पत्रकार सधैं आफ्ना पाठकको निगरानीमा हुन्छ र उसले हरेक दिन परीक्षा दिइरहेको हुन्छ । कहिल्यै पास नहुने र निरन्तर सिकिरहने यो मोर्चाबाट हामी सधैं जिम्मेवार पत्रकारिताको अभ्यासमा रहने प्रण गर्छौं ।
काठमाडौं । माइक्रो ब्लगिङ साइट ट्वीटर प्रयोगकर्ताले आफ्नो ट्वीट सोझै स्न्यापच्याटमा सेयर गर्न पाउने भएका छन् । अहिलेसम्म ट्वीटर प्रयोगकर्ताले आफ्नो ट्वीटको स्क्रिनसट गरेर स्न्यापच्याटमा राख्नु पर्ने बाध्यता थियो ।
प्रयोगकर्तालाई स्क्रिनसटको झन्झट्बाट मुक्त गर्नका लागि दुवै सोसल मिडिया जानकारहरूले सहकार्य गरेर यो सुविधा दिएका हुन् । दी भर्जको रिपोर्टअनुसार हालै यो सुविधा आइओएस प्रयोगकर्ताका लागि दिइएको छ । यो फिचरको प्रयोग गर्नका लागि प्रयोगकर्ताले पब्लिक ट्वीटको सेयर बटनमा क्लिक गरेर स्नापच्याटमा पुनः क्लिक गर्नुपर्नेछ ।
त्यसपछि स्नाप क्रिएट गरेर स्न्यापच्याटमा पनि सेयर गर्न सक्नेछन्। साथै प्रयोगकर्ताले ट्वीटलाई स्न्यापच्याटको स्टोरीमा पनि राख्न सक्छन् । रिपोर्टअनुसार ट्वीटरले आइओएसका सीमित प्रयोगकर्ताले इन्स्टाग्राममा पनि ट्वीट सेयर गर्न सक्ने बताएको छ ।
हाल आइओएस प्रयोगकर्ताका लागि मात्रै उपलब्ध रहेको यो फिचर चाँडै एन्ड्रोइडमा पनि दिइने छ।
काठमाडौं । केहि वर्ष अगाडिसम्म स्वदेशी जुत्ता उत्पादक कम्पनी लगानीको प्रतिफल जुटाउन धौ–धौको अवस्थामा रहन्थे । विदेशी ब्रान्ड विशेष गरी चिनियाँ उत्पादनका जुत्ताहरु सर्वसुलभ मूल्यमा बजारमा उपलब्ध हुनु स्वदेशी कम्पनीका लागि चुनौति थियो ।
अहिले अवस्था फेरिएको छ । केहि वर्षयता नेपालीहरु स्वदेशी ब्राण्डका जुत्ता–चप्पलमै आफूलाई सहज महशुस गर्न थालेका छन् । गोल्डस्टार, शिखर, क्रसरोडलगायत दर्जनौ ब्राण्डका स्वदेशी जुत्ताले नेपाली बजारलाई छपक्कै ढाकेको छ भन्दा फरक पर्दैन ।
कुनै समय थियो नेपालीहरुले लगाउन प्रत्येक जुत्ता विदेशबाट आयत गरिँदा करोडौं रुपैयाँ विदेशिन्थ्यो । नेपाल फुटवेयर महासंघका आनुसार अहिले नेपाली बजारमा उपलब्धमध्ये ६० प्रतिशत जुत्ता–चप्पल स्वदेशी उत्पादन हो । महासंघका अध्यक्ष कृष्णकुमार फुँयालका अनुसार नेपाली जुत्ता–चप्पल व्यवसायमा करीब ५० अर्व रुपैयाँको लगानी रहेको छ ।
स्वदेशी जुत्ता–चप्पल उद्योगमा अर्बाैंको लगानी भए पनि सुरक्षा संगठनहरुदले प्रयोग गर्ने जुत्ता भने नेपालमै उत्पादन हुन सकेको छैन । नेपाली सेना, सशस्त्र र नेपाल प्रहरीले प्रयोग गर्ने छालाको जुत्ता (बुट) अहिले पनि टेण्डरमार्फत विदेशबाट आयात गरिन्छ ।
सेनाले लगाउने छालाको जुत्तामा तीन प्रकारको छाला प्रयोग हुने भएकाले स्वदेशी कम्पनीले मापदण्ड पूरा गर्न नसकेपछि विदेशबाट ल्याउनु परेको नेपाली सेनाका प्रवक्ता सन्तोष बल्लभ पौडेलले बताए ।
‘सेनाले स्वदेशी उत्पादनलाई नै पहिलो प्राथमिकतामा राख्छ, टेण्डर आहन गर्दा पनि स्वदेशी कम्पनी नै छान्छौ । तर, अहिलेसम्म स्वदेशी जुत्ता–चप्पल उद्यागहरुले हाम्रो मापदण्ड नगरेकैले विदेशबाट मगाउनु परेको छ,’ उनले नेपालप्रेससँग भने ।
महासंघले भने सुरक्षा निकायका लागि आवश्यक गुणस्तरको जुत्ता उत्पादनमा स्वदेशी कम्पनी पूर्ण सक्षम रहेको दावी गरेको छ । अध्यक्ष फुँयालका अनुसार स्वदेशी उद्योगहरु सक्षम भए पनि खाद्य प्रविधि तथा गुणनियन्त्रण विभागले नेपाली जुत्ता–चप्पलको गुणस्तर मापन गर्न नसक्दा समस्या निम्तिएको हो ।
‘विभागमा बारम्बार गुणस्तर मापनका बारेमा बारम्बार कुरा हुने गरेको छ । तर, त्यहाँ जुत्ता–चप्पलको कच्चा पदार्थ मापन गर्ने मेशिन नै छैन । जुत्ता–चप्पलमा अनेक किसिमका कच्चापदार्थको प्रयोग हुन्छ र ती सबै कच्चापदार्थको मापन गर्न असमर्थ भएको जानकारी विभागले दिने गरेको छ,’ उनले थपे, ‘नेपाली जुत्ता–चप्पलमा कम्पनीहरुले ६ महिनाको वारेण्टी दिएका छन् । गुणस्तर मापन नहुँदा अझै यसलाई विश्वसनीय बनाउन सकिएको छैन । अहिले हाम्रो मुख्य माग नै ‘मेनपावर तथा गुणस्तर परीक्षण हो ।’
नेपाली बजारमा बार्षिक ८ देखि ९ करोड जोर जुत्ताको माग रहेको फुँयालको भनाइ छ । उद्योगहरुले अन्य मुलुकमा समेत नेपाली ब्राण्डका जुत्ता निर्यात गर्दै आएका छन् । नेपालबाट अन्य मुलुकमा बार्षिक रुपमा ६०/६५ लाख जोर जुत्ता नियार्त हुँदै आएको व्यावसायीको भनाइ छ । नेपाली जुत्ता–चप्पलकोे मुख्य बजार भारत हो ।
०७२ सालको भूकम्प अघि नेपालबाट एक करोड जोर जुत्ता–चप्पल भारतलगायत अन्य मुलुकमा निर्यात हुने गरेको थियो । भूकम्प र लगत्तै भएको नाकाबन्दीको मार नेपाली जुत्ता–चप्पल पनि पर्यो । जसले गर्दा जुत्ता–चप्पलको व्यापार केही खुम्चन पुग्यो । ०७६ पछि पुन नेपाली जुत्ता–चप्पलको व्यापारमा रौनकता थपिँदै गर्दा विश्वव्यापी रुपमा देखिएको ‘कोभिड–१९’ को मारमा परेको छ ।
स्वदेशी कम्पनीलाई जनशक्तिको समस्या
नेपाली जुत्ता–चप्पल उद्योगमा अधिकांश कालिगड तथा मजदुर भारतीय रहेका छन् । पछिल्लो समय कोरोना कै कारण जुत्ता–चप्पल उद्योग ९ महिना बन्द भए । गत साउनबाट बिस्तारै खुल्न थालेकोमा अहिलेसम्म करिव ७० प्रतिशत उद्योगहरु खुलिसकेका छन् । उद्योग खुले पनि काम गर्ने कर्मचारी, मजदुर तथा कालिगडको चरम अभाव भएको व्यावसायीको भनाइ छ ।
लामो समय उद्योग बन्द हुँदा कालिगड र अन्य कर्मचारी भारत फर्किएकाले पनि उद्योगमा कर्मचारी अभाव हुन पुगेको हो । ‘नेपाली मजदुर निकै कम छन् । हाम्रो मुख्य समस्यामध्येको एउटा मजदुर समस्या पनि हो,’ महासंघ अध्यक्ष फुँयालले भने । हाल स्वदेशी जुत्ता–चप्पल उद्योगले करीब ५० हजारभन्दा बढीलाई रोजगारी दिएका छन् ।
विद्यार्थी र सुरक्षा गार्डका जुत्ता उत्पादनमा आत्मनिर्भर
विद्यालय जाने विद्यार्थी वा नेपालमा सञ्चालित सुरक्षा सेवा प्रदायक कम्पनीहरुले नेपाली ब्रान्डका जुत्ता नै प्रयोग गर्न थालेका छन् ।
विद्यार्थी र सुरक्षा गार्डले लगाउने जुत्ता शतप्रतिशत स्वदेशी ब्राण्डको भएको अध्यक्ष फुँयालको भनाइ छ । ‘स्कुल र सुरक्षा गार्डले लगाउने जुत्ता नेपाली ब्राण्डका हुन् । आयातीत एक जोर पनि छैन,’ उनले भने । नेपालमा हाल १ हजार ५ सय जुत्ता–चप्पलका उद्योग छन् ।
एजेन्सी । पेरिस सेन्ट जर्मेइका स्ट्राइकर नेइमार पुनः चोटग्रस्त भएका छन् । आइतबार राती ल्योनसँग पराजित भएको खेलमा गोलीगाँठामा चोट लागेपछि उनलाई स्ट्रेचरमा राखेर मैदानबाट बाहिर निकालिएको थियो ।
खेलको इन्जूरी समयमा ल्योनका थियागो मेन्डेससँगको ट्याकलका क्रममा नेइमारलाई चोट लागेको हो । लगत्तै मेन्डेस दोहोरो पहेँलो कार्ड पाउँदै मैदान बाहिरिए ।
टिनो कडेवेरको एकमात्र गोलले पीएसजी पराजित भएको हो र अंकतालिकाको तेस्रो स्थानमा झरेको हो । शीर्ष स्थानको लिली र दोस्रो स्थानको ल्योनभन्दा १ अंकले पछि परेको छ । पीएसजीमाथिको महत्वपूर्ण अवे जितले ल्योनलाई दोस्रो स्थानमा पु¥याएको हो ।
पीएसजीका प्रशिक्षक थोमस टचेलले आवश्यक परीक्षणपछि मात्र नेइमारको चोटको गम्भीरताबारे बताउन सकिने जनाएका छन् । ‘उनी फिजियो र चिकित्सकहरुसँग छन् र हामी भोलि (सोमबार)को परीक्षणबारे मात्र केहि बताउन सकिन्छ,’ उनले भनेका छन् ।
२८ वर्षीय नेइमार सन् २०१७ मा स्पेनिस टोली बार्सिलोनाबाट कीर्तिमानी २ सय २२ मिलियन युरोमा पीएसजी पुगेका हुन् । उनले क्लबका लागि लगातार लिग वान उपाधि दिलाउन सहयोग गरेका छन् र गत सिजनको च्याम्पियन्स लिगमा टिमलाई फाइनलसम्म पु¥याएका थिए ।
एजेन्सी । क्रिष्टियानो रोनाल्डोले पेनाल्टीमा २ गोल गरेपछि इटलियन सिरी ए मा युभेन्टसले रेलिगेसन जोनमा संघर्षरत जियोनामाथि ३–१ गोलअन्तरको जित हासिल गरेको छ ।
खेल बराबरी भइरहेको समयमा रोनाल्डोले पेनाल्टीमा गोल गरेर अग्रता दिलाएका हुन् । जुहान कार्डाडोलाई फल गरेपछि पाएको पेनाल्टीमा रोनाल्डोले गोल गरेका हुन् । त्यसयता अल्भारो मोराटालाई बक्सभित्र फल गरेपछि पाएको अर्को पेनाल्टीमा गोल गरी रोनाल्डोले ३–१ को जित निश्चित गराए ।
पहिलो हाफ गोलरहित सकिए पनि पाउलो डिवालाले युभेन्टसलाई अग्रता दिलाएका थिए । लगत्तै घरेलु टोली जियोनाका लागि स्टेफानो स्टुरारोले बरारबी गोल फर्काए । जितपछि युभेन्टस सिरी ए अंकतालिकाको चौथो स्थानमा पुगेको छ र शीर्ष स्थानको एसी मिलानसँग ४ अंकको दूरीमा छ । गएराति नै भएको खेलमा एसी मिलानले पार्मासँग २–२ गोलको बराबरी खेल्दै अंक बाँडेको थियो ।
जियोना भने अंकतालिकामा पुछारबाट दोस्रो स्थानमा छ ।
काठमाडौं । नेपाली बजारमा सोमबार सुनचाँदीको मूल्यमा केही गिरावट आएको छ । तीन दिनदेखि स्थिर रहेको सुनको भाउ सोमबार १०० रुपैयाँले घटेको हो । सुनचाँदी महासंघका अनुसार सोमबार छापावाला सुन प्रतितोला ९२ हजार ४०० मा कारोबार भइरहेको छ ।
आइतबार छापावाला सुन प्रतितोला ९२ हजार ५०० मा खरीदविक्री भएको थियो । सोमबार चाँदीको मूल्य भने स्थिर रहेको छ । आज चाँदी प्रतितोला एक हजार २०० मा खरीदविक्री भइरहेको छ ।
काठमाडौं/ हाइस्कुलमा पढाइ छाडेका र दुईवर्ष जति घरविहिन बनेका जापानका एक युवक बिलियन डलर कम्पनीका सीइओ बनेका छन् । टोकियोका ताइहेइ कोवायसीले थालेको टेक स्टार्टअपको बजार मूल्य १ बिलियन डलर पुगेको छ ।
गत जुलाइमा सार्वजनिक स्टार्टअपमा गएको यसको मूल्य त्यसयता तीन गुणाले बढेको छ । उनको यो स्टार्टअपले अन्य नयाँ स्टार्टअपलाई नयाँ बिजनेस र उत्पादन सृजना गर्नको लागि मद्दत गर्छ ।
दुईवर्ष अगाडि गरेको कल्पनाको नतिजा भएको उनको कथन छ । १७ वर्षको छँदा कोवायसीका बाबुआमाले उनलाई घरबाट निकालेका थिए । त्यसयता उनले हाइस्कुलको पढाइ समेत छाडे ।
उनी संगीतमा रुचि राख्थे । दिनभर संगीतमा व्यस्त हुन्थे । राती सडकमा सुत्थे । चिसा रातहरुमा उनले कार्डबोर्ड जम्मा गरेर आफूलाई न्यानो बनाउने प्रयास गर्थे । झन्डै दुईवर्ष उनी होमलेस भए । सन एस्ट्रिक नामक कम्पनीका सीइओ बनेका छन् अहिले ।
उनले दुईवटा विन्टर टोकियोका सडकमा बिताए । ‘चिसोले मर्न पनि सक्थेँ । म जहाँ सक्थेँ, त्यही सुत्थेँ । ८० प्रतिशतभन्दा बढी समय म बाहिर नै सुत्थेँ’ उनले भने ।
कोवायसीले गणितको क्षमता, तार्किक सोच लगायतका विषयमा ६ घण्टाको एउटा परिक्षा दिए । उनी परिक्षामा पास पनि भए । त्यसपछि उनका लागि सफ्टवेयर इन्जिनियर हुने बाटो खुल्यो । यसैक्रममा उनको सन एस्ट्रिकका एकजना संस्थापकसँग भेट भयो । उनीहरु दुबैले कम्पनीको सुरुआत गर्ने निर्णय गरे ।
