काठमाडौं । नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) को बहुप्रतिक्षित बोर्ड बैठक हिजो बस्यो । करिब १० घन्टासम्म चलेको बैठक निकै उपलब्धीपूर्ण भएको बताइएको छ ।
हिजोको बैठकको मुख्य एजेन्डा थियो, नेपाल प्रिमियर लिग (एनपीएल) । गत वर्ष सम्पन्न भएको एनपीएलको पहिलो संस्करणको हिसाब सार्वजनिक गर्न ढिलाइ गरिएको भन्दै क्यानभित्रैको एउटा समूहले दवाव बढाउँदै आएको थियो । वैठकमा क्यानका सचिव तथा एनपीएलको गभर्निङ काउन्सीलका अध्यक्ष पारस खड्काले उक्त प्रतियोगिताको विषयमा समग्र समिक्षा प्रस्तुत गरेका थिए भने कोषाध्यक्ष पदम खड्काले आर्थिक प्रतिवेदन पेश गरे ।
कोषाध्यक्ष खड्काले एनपीएलको पहिलो संस्करणमा क्यानले करिब २ करोड ४६ लाख रुपैयाँ बचत गरेको हिसाब प्रस्तुत गरेका छन् । तर, उनको प्रतिवेदन हिजो पारित भएन । सदस्यहरुले आर्थिक प्रतिवेदन अध्ययन गर्न समय मागेपछि पारित नभएको हो । अब अर्को बोर्ड बैठकले प्रतिवेदन पारित गर्ने जनाइएको छ ।
क्यानभित्र यतिबेला राजनीतिक दलमा जस्तै दुईवटा खेमा छन् । एउटा पारस समर्थित र अर्को पारस विरोधिहरुको । पारस विरोधि खेमाले एनपीएलको आयोजनामा पारदर्शीता नभएको र आफूहरुलाई नै गुमराहमा राखिएको आरोप लगाउँदै आएको थियो ।
यही खेमाको प्रतिनिधित्व गर्ने एक बोर्ड सदस्य प्रदीप मजगैया भने आफूहरुलाई ‘पारस विरोधी’ का रुपमा चित्रित गरिएकोमै आपत्ति जनाउँछन् । आफूहरु कोही पनि व्यक्तिको विरोधी नभएको र केवल पारदर्शीता र सुशासनको वकालत मात्रै गरेको उनको भनाइ छ ।
नेपाल प्रेससँगको कुराकानीमा उनले बारम्बार जोड दिएर भने, ‘हामी सबैजना क्रिकेटको वृहत्तर हितका निम्ति सक्रिय छौं । क्यानभित्र कुनै पक्ष-विपक्ष छैन । अध्यक्ष चतुरबहादुर चन्दको नेतृत्वमा क्यान एकजुट छ । हामी केही व्यक्तिलाई अनावश्यकरुपमा भिलेन बनाउने काम भइरहेको छ ।’
बोर्ड बैठकमा पेश भएको हिसाबप्रति उनले सिधा टिप्पणी गर्न चाहेनन् । आर्थिक प्रतिवेदनलाई विस्तृतमा अध्ययन गरेपश्चात मात्रै निष्कर्षमा पुग्ने उनले बताए ।
मजगैंयासँग गरिएको कुराकानीको केही अंश यहाँ प्रस्तुत गरिएको छः
-एनपीएलको हिसाब सार्वजनिक भएन भनेर तपाईंहरुले निकै असन्तुष्टि जनाइरहनुभएको थियो । हिजो बोर्ड बैठकमा हिसाबकिताब पनि पेस भयो । अब सन्तुष्ट हुनुहुन्छ ?
असन्तुष्टिभन्दा पनि हामीले पारदर्शिताको कुरा गरेका थियौँ । बोर्ड सदस्यहरुबीच छलफल भएर कुराहरु सार्वजनिक हुनुपर्छ भन्ने हाम्रो उद्देश्य थियो, त्यो पनि समयमै । एकदम ढिला गरेर आयो, तर आयो । हिजो गभर्निङ काउन्सिलले बोर्डलाई हिसाब पेस गरेको छ । त्यसलाई एकचोटि हामीले अध्ययन नगरेर, बिनाजानकारी एउटा कमिटीले ल्याएको कुरालाई बोर्डले पास गर्न हुन्न भन्नेमा छौं । यसलाई राम्ररी अध्ययन गरेर अगाडि बढ्नुपर्छ भन्ने हो । हिसाब आयो, त्यो हिसाबलाई हामी हेरेर आगामी बैठकमा पास गरेर अगाडि बढ्छौँ ।
एनपीएलभित्र तपाईंसहितको असन्तुष्ट खेमाले सचिव पारस खड्कालाई असफल पार्न तानाबाना गरिरहेको आरोप छ । तपाईहरुले हिसाब अनुमोदन नगरेर पारसलाई अप्ठेरोमा पार्ने रणनीति लिनुभएको हो ?
यो असन्तुष्ट र सन्तुष्टको कुरा होइन । नेपाल क्रिकेट संघभित्र दुइटा खेमाको लडाईं पनि छैन । यो विचारको हिसाबले हो । कुनै पनि संस्था, संस्थागत हिसाबले अगाडि बढ्नुपर्छ भन्ने सन्दर्भमा त्यहाँ पारदर्शीता (ट्रान्सपरेन्सी) र जवाफदेहिता (अकाउन्टिबिलिटी) चाहिन्छ । जिम्मेवारीमा बसेको व्यक्ति उत्तरदायी हुनुपर्छ भन्ने हो । यसै सन्दर्भमा हामी सचेत बोर्ड सदस्यहरुले अध्यक्षलाई एनपीएल लगायतका गतिविधिबारे बोर्डले पास गरेर अगाडि बढ्नुपर्छ र हामीलाई जानकारी गराउनुपर्छ भनिरहँदा हाम्रो असन्तुष्टि व्यक्ति या गुटप्रति नभएर बोर्डले गरेको कामप्रति मात्र हो ।
नेपाल क्रिकेट संघको सर्वोच्च निकाय साधारण सभा हो, जुन जिल्ला र प्रदेशहरुको प्रतिनिधित्वबाट बनेको हुन्छ । त्यहीँबाट कार्यसमिति बन्छ । बोर्डले योजनाहरुलाई कार्यान्वयन गर्ने निर्णय गर्छ । त्यसपछि बोर्डले बनाएका विभिन्न कमिटीहरुले त्यसलाई कार्यान्वयन गर्ने र बोर्डमा ल्याएर अनुमोदन गर्ने हो ।
एनपीएल गभर्निङ काउन्सील पनि बोर्डले बनाएको एउटा सानो कमिटी हो, जसलाई सहज तरिकाले काम गर्न जिम्मेवारी दिइएको थियो । सचिवको नेतृत्वमा रहेको काउन्सीललाई आर्थिकसहितको महत्वपूर्ण जिम्मेवारी प्रदान गरियो । सम्पूर्ण बोर्डका सदस्यहरु, म पनि एउटा कमिटीको संयोजक भएर एनपीएललाई सफल बनाउन लाग्यौँ । राष्ट्रिय, अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा जे उद्देश्यले हामीले एनपीएल गर्यौँ, त्यो उद्देश्य प्राप्त भयो । तर हिसाबका कुराहरु नआउँदा र बजारमा विभिन्न मुद्दा–मामिलाका कुराहरु आइरहँदा जिम्मेवार व्यक्तिहरु जवाफदेही हुनुपर्यो भनेर हामीले आवाज उठाएको हो ।
-बाहिरबाट हेर्दा एनपीएलको पहिलो संस्करण भव्य देखियो । राष्ट्रिय–अन्तर्राष्ट्रिय चर्चा कमायो, राम्रा म्याचहरु भए र क्रिकेटको गज्जब माहोल बन्यो । तर क्यानभित्रकै तपाईंहरुको समूहले एनपीएलमा घोटाला भयो, अनियमितता भयो भन्ने भ्रम फैलाएर पारसलाई बदनाम गर्ने षड्यन्त्र गर्नुभएको आरोप छ नि ?
यो बिल्कुल गलत कुरा हो । हाम्रो ध्यानाकर्षण आन्तरिक रुपले बोर्ड अध्यक्षलाई थियो । बाहिर उठेका कुरा, हिसाब किन समयमा सार्वजनिक भएन र बोर्डभित्र हुनुपर्ने निर्णयहरु बाहिर कसरी गइरहेको छ भन्नेमा हाम्रो ध्यानाकर्षण थियो । कुनै पनि संस्था चल्न सुशासन चाहिन्छ, जसमा पारदर्शिता र जवाफदेहिता महत्त्वपूर्ण हुन्छ । हाम्रो विधानले पनि पारदर्शीताको कुरा गर्छ ।
अध्यक्षले के गर्ने, सचिवले के गर्ने, बोर्ड सदस्यले के गर्ने भन्ने पदीय जिम्मेवारी हुन्छ । त्यो पूरा भएन कि भन्ने हाम्रो सरोकार मात्र हो । त्यसमा कोही असन्तुष्ट पक्ष छैन । हिजो बोर्ड बैठकले सर्वसम्मत हिसाबले प्रतिवेदन अध्ययन गरेर अगाडि बढ्ने निर्णय गर्दा असन्तुष्टी कहाँ छ त ? जसलाई तपाईं सन्तुष्ट पक्ष भन्नुहुन्छ, त्यसले पनि हस्ताक्षर गरेर अगाडि बढेको छ ।
हामीले संस्थालाई, नेपाल क्रिकेट संघलाई ठूलो संघर्षबाट, आईसीसीको प्रतिबन्धबाट निस्किएर यहाँसम्म ल्याएका छौँ । यसमा ठूलो सम्भावना र अवसर छ । यसलाई बिगार्ने छुट कसैलाई छैन, न कुनै व्यक्तिको लोकप्रियताको आधारमा केही लुकाउन सम्भव हुन्छ ।
-तपाईंहरु पारस खड्कालाई सफल हुन नदिने खेलमा लाग्नुभएको नेपाली क्रिकेटका ‘भिलेन’ का रुपमा फ्यानमाझ चिनिनुभएको छ । यो आरोप किन लाग्यो ? तपाईंहरुको असन्तुष्टि हिसाबकिताबमा मात्रै हो कि अरु पनि केही छ ?
एनपीएलको सन्दर्भमा हिसाब समयमा आउनुपर्छ भन्ने एउटा मात्रै पोइन्ट थियो । यो विषयमा फ्यानहरुमाझ जे सन्देश गएको छ, त्यो गलत हो । नेपाल क्रिकेट संघ सञ्चालन गर्न विधान र प्रक्रिया छ, त्यसलाई मिच्न दिनु हुँदैन भन्नेमा हामी स्पष्ट छौँ । हामीले नै हो आईसीसीले बनाएको विधान हुबहु पास गर्नुपर्छ भनेर अडान लिएर क्रिकेटलाई यहाँसम्म ल्याएको ।
पारस खड्का खेलाडीबाट प्रशासनमा आउँछु भन्दा हाम्रै टिमबाट, हामीले नै उहाँ जत्तिको मान्छेलाई ल्याउनुपर्छ भनेर सहयोग गरेका हौँ । हामी फरक होइनौँ, एउटै टिमबाट चुनाव लडेका हौँ । यहाँ केही फ्यान वा मिडियाले जानाजान यस्तो विभाजन ल्याउन खोजेको हो कि भन्ने हाम्रो शंका हो ।
-त्यसोभए क्यानभित्र कुनै विभाजन छैन ?
वैचारिक रुपले विभाजन भएन भने कुनै पनि संस्थाले प्रगति गर्दैन । फरक फरक विचारहरुबीचको घर्षण सबै संस्थामा हुन्छन् । यसलाई विभाजन मान्नु हुँदैन ।
-तर क्यान भनेको कुनै राजनीतिक पार्टी त होइन नि फरक-फरक विचार राख्नुपर्ने ? सबैको ध्येय एउटै गन्तव्य एउटै भएपनि विचारमा पनि समानता हुनुपर्ने होइन ?
काम गर्ने तौरतरिका, प्रक्रिया, विधानको कार्यान्वयन र पारदर्शिताको विषयमा फरक मत हुनसक्छ । नेपाल क्रिकेट संघभित्र गुटबन्दी छैन । यो मुद्दाको (इस्युको) कुरा हो । सात–सात महिना हिसाब नआउँदा, तीन–चार महिना बैठक नहुँदा हाम्रो अधिकार हनन भएन ? हामीले प्रश्न उठाउँदा गुट भन्न पाइन्छ ? यो बोर्ड हो, सत्र जनाको कमिटी हो । एकजनाले गरेको निर्णय स्वीकार्न सकिँदैन । हिजोको बैठकबाट केही प्रतिबद्धताहरु आएका छन् । हामी पनि सच्याएर अगाडि बढ्न तयार छौँ । हाम्रो केन्द्रमा क्रिकेट छ र त्यसलाई अगाडि बढाउनेमा शंका छैन ।
-पारस खड्का सचिव भएपछि नेपाली क्रिकेटमा धेरै सुधार आएको देखिन्छ । खेलाडीको सेवा-सुविधादेखि अन्तर्राष्ट्रिय एक्सपोजरसम्म बढेको छ । एनपीएल जस्तो ठूलो प्रतियोगिता उहाँकै नेतृत्वमा सफल भयो । तपाईंले उहाँको कार्यसम्पादनलाई व्यक्तिगतरुपमा कसरी मूल्यांकन गर्नुभएको छ ?
यो सबै एउटा व्यक्तिले मात्रै गरेको होइन, यो बुझ्नुपर्यो । त्यहाँ १७ जना बोर्ड सदस्य छन्, त्यसको नेतृत्व अध्यक्षले गर्नुहुन्छ । बोर्डले निर्णय गरेर कार्यान्वयन गर्ने हो । एनपीएल सफल भयो, तर त्यसको कमिटी त हामीले बनाएको हो नि ।
-अध्यक्ष चन्द त अघिल्लो कार्यकालमा पनि हुनुहुन्थ्यो । त्यसबेला क्यानले आयोजना गरेको नेपाल टि २० त फ्लप भएकै हो नि । क्यानले व्यवस्थापनको जिम्मा दिएको कम्पनी नै फरार भयो । त्यसको असफलताको जिम्मा चाहिँ कसले लिने ?
नेपाल टी–ट्वान्टीको बारेमा केही विवादहरु नआएका होइनन्, तर त्यसबाट पनि क्यानलाई दुई करोडभन्दा बढी फाइदा भएको थियो । त्यसको हिसाब १५ दिनमै बुझाइएको थियो र त्यो अहिले क्लिन छ । हो, व्यवस्थापनको जिम्मा लिएको कम्पनी भाग्यो । तर, त्यसबेला म बोर्ड नभएकाले यो विषयमा धेरै बोल्न चाहन्न ।
अहिले हामी एनपीएल सफल बनाउन सबै खटेका छौँ । यसमा सचिवले मात्र गर्नुभयो भन्ने होइन । हो, उहाँले नेतृत्व गर्नुभयो, राम्रो गर्नुभयो होला, तर यो सबैको प्रयास हो । एकजनाले मात्रै क्रिकेट चलायो भन्ने कुराले क्यानभित्र र जिल्ला–प्रदेशमा वितृष्णा ल्याउन सक्छ । यो सामूहिक निर्णयबाट चल्ने संस्था हो ।
-अब एनपीएलको दोस्रो संस्करण होला कि नहोला भन्ने पनि अन्योल छ । हिजोको वैठकपछि त्यो अन्योल हटेको हो ?
एनपीएलले निरन्तरता पाउनुपर्छ भन्नेमा हामी कसैको पनि दुई मत छैन । एनपीएलको दोस्रो संस्करण समयमै हुन्छ र अझै भव्य बनाउनुपर्छ भनेर लागेका छौं । पहिलो संस्करणको विवादले दोस्रो संस्करण प्रभावित हुनु हुँदैन र हुँदैन ।
-दोस्रो संस्करणमा फ्लडलाइटमा रात्रिकालीन खेल खेलाउनेदेखि बलको स्पिड नाप्नेजस्ता नयाँ प्रविधि भित्रिने चर्चाहरु छन्, यसमा कस्तो गृहकार्य हुँदैछ ?
हामी एनपीएललाई विश्वस्तरीय बनाउन आतुर छौँ । हाम्रो स्रोतले भ्याएसम्म विश्व क्रिकेटमा प्रयोग हुने सबै सुविधा र प्रविधि ल्याउने हाम्रो इच्छा छ । तर अहिले नै यो गर्छु, त्यो गर्छु भनेर म स्टन्ट गर्दिनँ । फ्लडलाइट जडान हुँदैछ, त्यसको उचित उपयोग गर्न हामी आतुर छौँ, तर जाडोको सिजनमा डे–नाइट खेल कति सम्भव छ, त्यो प्राविधिक कुरा हो । यसबारे टेक्निकल टिमले निर्णय गर्ला । तर हामी वल्र्ड क्लास खेलाडीलाई आकर्षित गर्न र नेपालको उपस्थिति देखाउन सक्ने सबै प्रयास गर्छौँ ।
-एनपीएलमा क्यानले मुनाफा कमाएको बताइरहँदा ८ वटा फ्रेन्चाइजहरु त ठूलो घाटामा छन् । फ्रेन्चाइजहरुले निरन्तर लगानी मात्रै गरिरहन नसक्लान् । उनीहरुको प्रतिफल सुनिश्चित गर्न कसतो कार्ययोजना छ ?
म फ्रेन्चाइजी ओनरहरुलाई उच्च सम्मान प्रकट गर्न चाहन्छु । उहाँहरुबिना एनपीएल अधुरो रहन्थ्यो । उहाँहरु घाटामै हुनुहुन्छ र नाफामा आउन (ब्रेक इभनमा पुग्न) केही सिजन लाग्ला । हामी उहाँहरुको लगानी सुरक्षित गर्न र उहाँहरुलाई उत्प्रेरित गर्न गम्भीर छौँ । उहाँहरुलाई थप प्रायोजकहरुसँग जोड्न हामी प्रयास गरिरहेका छौँ । यसमा नेपाल क्रिकेट संघ चुक्दैन ।
-अब एनपीएलभन्दा बाहिरको कुरा गरौं । अर्को टि २० विश्वकपमा छनोट हुने तत्कालको लक्ष्य छ भने नेपालको वान डे स्ट्याटस सुरक्षित राख्ने चुनौति हामीसामु छ । साथै, नेपालको ठूलो सपना भनेको टेस्ट राष्ट्र बन्ने हो । नेपालको आगामी यात्रा कत्तिको चुनौतिपूर्ण देख्नुहुन्छ ?
हामीले यो वर्ष केही प्रतियोगिता गुमाएका छौँ । अहिले हाम्रो मुख्य फोकस टी–ट्वान्टी वल्र्ड कपमा क्वालिफाई हुने हो । नयाँ कोचसँगै टिमले राम्रो प्रदर्शन गरिरहेको छ र सम्भावना देखिएको छ । हामी खेलाडीलाई उत्प्रेरित गर्न सक्नेभन्दा बढी खर्च गरिरहेका छौँ । तर, नयाँ कोच आउनुअघि केही समय अगाडि टिममा समस्या देखियो । दूरदृष्टिपूर्ण निर्णयको अभावमा हामीले मोन्टी देसाईलाई कामै नगराई छ–सात महिना लाखौँ तलब खुवाएर राख्नुप¥यो । यस्ता कमजोरी हाम्रा पनि थिए । तर अहिले हाम्रो टिम लयमा छ । मलाई लाग्छ कि आगामी दिनहरु सुन्दर हुनेछन् ।
-टी-ट्वान्टी विश्वकपमा छनोट हुनेमा कत्तिको आशावादी हुनुहुन्छ?
प्रदीप मजगैयाँः एकदमै आशावादी छौँ । टीमले राम्रो खेलिरहेको छ, सुविधा र अवसरहरु दिइएको छ र खेलाडीहरुले क्षमता प्रदर्शन गरिरहनुभएको छ ।
-क्यानले एउटा ए-टीम पनि बनाएको थियो, तर त्यो निष्क्रिय जस्तो देखियो नि ?
यो दुखद पक्ष हो । यसमा हाम्रो गम्भीर असहमति छ । त्यत्रो मेहेनत गरेर ए–टिम बनायौँ, जसले ठूलो आशा र सम्भावना देखाएको थियो । ए–टिममा उत्कृष्टता देखाएर खेलाडीहरु राष्ट्रिय टिममा गएको उदाहरण पनि थियो । त्यसलाई किन निरन्तरता दिन सकिएन भन्ने हाम्रो पनि प्रश्न हो । यो त कसैलाईलाई कोच नियुक्त गर्नका लागि मात्रै बनाइएको जस्तो देखियो ।
-अन्त्यमा, अब क्यान एकजुट छ, र क्रिकेटलाई अगाडि बढाउन प्रतिबद्ध छ भन्ने सन्देश कसरी दिन चाहनुहुन्छ ?
इस्यु बेस्डमा हाम्रो पक्ष-विपक्ष होला । तर नेपाल क्रिकेट संघको बोर्ड कुनै गुटको नेतृत्वमा छैन । हामी जिम्मेवार छौँ र क्रिकेटलाई हानि हुन दिँदैनौँ । गलत कुरालाई सच्याएर, सही तरिकाले जानुपर्छ भन्नेमा हाम्रो खबरदारी रहन्छ । राम्रो कुरामा, उहाँहरुभन्दा एक कदम अगाडि बढेर साथ दिन हामी तयार छौँ ।
हाम्रो अधिकार हनन हुँदा, बैठक नहुँदा, प्रश्न उठाउँदा गुट भन्न पाइँदैन । हिजोको बैठकपछि केही प्रतिबद्धताहरु आएका छन् र हामी पनि सच्याएर अगाडि बढ्न तयार छौँ । हाम्रो केन्द्रमा क्रिकेट छ र त्यसलाई अगाडि बढाउनमा कुनै शंका छैन ।
उनी दुई तीन दिनभित्र बन्द प्रशिक्षणमा सहभागी हुने बुझिएको छ । त्रिवि मैदान निर्माणाधीन रहेकाले बन्द प्रशिक्षणमा रहेका खेलाडीहरूलाई मुलपानी मैदानमा अभ्यास गराइदै छ ।
