काठमाडौं । गत डिसेम्बर २० मा इजिप्टको कायरोमा बंगलादेशका प्रधानमन्त्रीको हैसियतमा रहेका अन्तरिम नेता महोमद युनुस र पाकिस्तानका प्रधानमन्त्री शेबाज शरिफको भेट भयो । भेटको तस्बिर सार्वजनिक भयो । दुवैले अत्यन्त उज्यालो अनुहार बनाएर मुस्कुराएको तस्बिर आयो ।
अँध्यारो ऐतिहासिक विगत भएका देशका नेताहरुको उज्यालो तस्बिर सार्वजनिक भएपछि केही समाचारहरु आए । त्यसमा एक प्रमुख समाचार सन् १९७१ पछि नयाँ ढंगले अगाडि बढ्न उनीहरुले छलफल गरेको कुरा आयो । त्योभन्दा अगाडि बंगलादेशमा परेको प्राकृतिक विपत्तमा सहयोग गर्ने पाकिस्तानी प्रधानमन्त्रीले सामाजिक सञ्जालबाट बताइसकेका थिए ।
सामुद्रिक व्यापारदेखि सैन्य सहकार्यसम्म सुरु
गत नोभेम्बरमा पनि दुई देशको बिचमा नयाँ अध्याय सुरु भयो । नोभेम्बर १३ मा पाकिस्तानको कराचीबाट आएका कार्गो जहाजहरु बंगलादेशको बन्दरगाह चित्तगोङमा बसे । यो बंगलादेशको स्वतन्त्रतापछिको पहिलो कदम भएको भन्ने समाचार धेरैतिर आइसकेका छन् । ढाकामा रहेका पाकिस्तानका हाइकमिस्नर सहिद अहमद मरुफले दुई देशको सीधा व्यापार भएको भन्दै सकारात्मक प्रतिक्रिया दिए ।
यो त सामुद्रिक व्यापारिक सहकार्यको कुरा भयो । सैन्य सहकार्यका कामहरु पनि उत्तिकै देखिएका छन् । जर्मनीको विश्व च्यानल डीडब्ल्यूका अनुसार सन् २०२५ फेब्रुअरीबाट बंगलादेशी सैनिकहरुलाई पाकिस्तानले तालिम दिने भएको छ । यस्तै ‘अमन २०२५’ नामक पाकिस्तानमा हुने सैन्य अभ्यासमा बंगलादेश सहभागी हुने भएको छ ।
के छ भारतीय प्रतिक्रिया ?
बंगलादेशलाई स्वतन्त्र देश बनाउन भारतको सक्रिय र शक्तिशाली योगदान छ । भारतीय सैनिकहरुको खुन-पसिना बगेको छ । बंगलादेशका नेता शेख मुजिबर रहमान स्वतन्त्रताका मानक नेता थिए, तर यिनकै छोरी शेख हसिनाले गत अगस्त ५ मा विद्यार्थी आन्दोलनसँगै देश छोडेर भारत भासिनु परेपछि शेख परिवारकै विरासतमा हमला सुरु भएका छन् । शेख मुजिबर रहमानका प्रतिमाहरु भत्काइन थालेका छन् । नोटमा उनको तस्बिर हटाउन थालिएको छ । उनको जन्म र मृत्युको दिनलाई दिवस र बिदा दिन छोडिएको छ ।
भारतको साथ पाएर बंगलादेशलाई स्वतन्तता दिलाउने शेख मुजिबर रहमानदेखि भारतकै शरणमा बंगलादेशबाट दशक लामो सत्ता छोडेर आएकी रहमानपुत्री हसिना दुवैको विरासत भत्काइन थालिएको छ । धार्मिक अल्पसंख्यकहरुमा दमन भएका छन् । विश्वभर आलोचना पनि भएको छ । यी सबै हुँदा बंगलादेशमा भारतविरोधी सेन्टिमेन्ट चुलिएको छ ।
मोदीविरुद्ध, बीजेपीविरुद्ध र भारतीय मिडियाविरुद्ध नाराजुलुस पनि भएका छन् । ४ हजार किलोमिटर हाराहारीको सीमा भएको र भारतको उत्तरपूर्वी सात राज्यको सिमानामा भएको बंगलादेशमा भारतविरोधी सेन्टिमेन्ट र सत्ता हुँदा समस्या भएको भारतीय मिडिया र सोसल मिडियामा व्यापक आइरहेका छन्, तर भएको भन्दा ठूलो समस्या चैँ कूटनीतिक क्षेत्रबाट नभएर भारतीय मिडियाबाट भएको पनि टिप्पणी छन् ।
एकातर्फ बंगलादेशको सत्तासँग भारतीय दूरी बढ्नु, बंगलादेशमा भारतविरोधी र भारतमा बंगलादेशविरोधी नाराजुलुस हुनुले कूटनीतिक र जनस्तरमा सम्बन्ध खस्किएको छ । अर्कोतर्फ भारतको दुश्मन देश पाकिस्तानसँग बंगलादेशको बढेको सैन्य तथा साझेदारी हिमचिमले भारतमा चिन्ता र चासो थपेको छ ।
यस्तो छ पाकिस्तान र बंगलादेश एकै देशबाट अलग भएको कथा
बेलायतीहरुले सन् १९४७ मा भारतलाई उपनिवेशबाट मुक्त गरिदिए । बेलायती सत्ता हुँदा अहिलेको भारत, बंगलादेश र पाकिस्तान एकै राजनीतिक इकाइ थियो, तर बेलायतकै अधिनमा रहेको श्रीलंका, माल्दिभ्स जस्ता अरु दक्षिण एसियाली क्षेत्रहरु भने अलग इकाइ थिए । त्यही भएर सन् १९४८ मा श्रीलंका छोड्दा श्रीलंका पूरा एकै देश भयो । सन् १९६५ मा माल्दिभ्स छोड्दा पूरा देश एकै भएर रह्यो ।
दक्षिण एसियाको भारत क्षेत्रमा भने कथा फरक भयो । धार्मिक लाइनमा दुई देश बने । सन् १९४७ अगस्तमा भारत स्वतन्त्र भयो । भारतसँगै पाकिस्तान पनि अलग देश बन्यो । हिन्दू बाहुल्य भारत एक देश । मुस्लिम बाहुल्य पाकिस्तान अर्को अलग देश । पाकिस्तान पनि दुई भागमा थियो । एक पूर्वी पाकिस्तान, अर्को पश्चिम पाकिस्तान । बंगाली भाषा बाहुल्य मुस्लिम भएको पूर्वी पाकिस्तान र उर्दू भाषी बाहुल्य भएको पश्चिम पाकिस्तानमा दरार आयो ।
उर्दू लादिएको भन्दै बंगाली क्षेत्रको आक्रोश आयो । पश्चिम पाकिस्तानले दमन गर्यो । धेरैको नरसंहार भयो । सन १९७१ मा आएर पूर्वी पाकिस्तान अलग देश बन्यो । त्यसलाई मान्यता दिने नेपाल सातौं देश बनेको थियो । नेपालले मान्यता दिँदा पाकिस्तान बिच्किएको थियो । खासगरी भारतीय सेना जसमा नेपालबाट भर्ती भएका भारतीय गोर्खालीहरु पनि थिए, उनीहरुको सैन्य बल र बंगलादेशी नागरिकको आन्दोलनको दोहोरो चेपुयामा परेर पाकिस्तानले स्वतन्त्रता दिन बाध्य भएको थियो ।
अहिले कुनै बेलाका दुश्मन दोस्त भएका छन् । त्यसबाट भारतमा विभिन्न शंका र टिप्पणीहरु हुन थालेका छन् । भारतीय मिडिया र सोसल मिडिया दुवैमा यसका चर्चा बढेका छन् । विश्व मिडियामा पनि यसको चर्चा सुरु भएको छ ।
