Category: स्वास्थ्य-जीवनशैली

काठमाडौं । कोभिड संक्रमण जोखिमको रोकथाम तथा नियन्त्रणका लागि सार्वजनिक यातायात क्षेत्रमा कडाई गरिने भएको छ ।

शुक्रबार जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाडौंमा प्रमुख जिल्ला अधिकारी, यातायात व्यवस्था विभाग, ट्राफिक प्रहरी, यातायात व्यवसायी र यातायात मजदूरहरुबीच भएको छलफलमा कोभिड संक्रमण रोकथाम तथा नियन्त्रणका लागि सार्वजनिक यातायात क्षेत्रलाई कडाई गर्ने निर्णय भएको हो ।

प्रमुख जिल्ला अधिकारी कालीप्रसाद पराजुलीले सार्वजनिक यातायात क्षेत्रमा स्वास्थ्य मापदण्डलाई कडाईका साथ पालना गराउने निर्णय भएको बताए ।

सार्वजनिक यातायात क्षेत्रमा आजैदेखि लागू हुनेगरी अनिवार्य मास्क लगाउने, सिट क्षमता अनुसार यात्रुहरु राख्ने, भौतिक दुरीलाई व्यवस्थित गर्ने र बसपार्कमा साबुनपानीको व्यवस्था गरी हात धुने व्यवस्था गर्ने, माइकिङ गर्ने, चनचेतना फैलाउने र अनुगमनलाई प्रभावकारी बनाउने निर्णय भएको पनि सिडिओ पराजुलीले बताए ।

नेपाल यातायात व्यवसायी राष्ट्रिय महासंघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष विजयबहादुर स्वारले भारतमा कोरोनाको संक्रमण दर बढ्दै गएको र नेपालमा पनि बढ्दै जाने देखिएकाले पूर्व सावधानी अपनाउने सम्बन्धमा छलफल भएको बताए ।

सार्वजनिक यातायात क्षेत्रलाई कसरी जोखिमबाट बचाउन सकिन्छ भन्ने विषयमा छलफल भएको जानकारी दिए ।

कोभिड संक्रमणको दोस्रो लहर आउनसक्ने सम्भावना देखिएपछि जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाडौंले संक्रमणको रोकथाम तथा नियन्त्रणका लागि विभिन्न निकायसँग छलफल गरिरहेको छ ।

शुक्रबारको बैठकमा सार्वजनिक यातायातमा मास्क नलगाई यात्रा गर्ने यात्रुलाई कारबाही गर्ने निर्णय भएको पनि जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाडौंले बताएको छ ।

 

काठमाडौं । भारतीय कम्पनीले नेपालसँग अग्रिम भुक्तानी लिएर समयमा खोप नपठाएपछि सरकारले भारत सरकारसँग ताकेता शुरू गरेको छ । स्वास्थ्यमन्त्री हृदयेश त्रिपाठीले भारतीय समकक्षी हर्षवर्द्धन र विदेश सचिव हर्षवर्द्धन श्रृंगलासँग खोपको विषयमा कुरा गरेका छन् ।

भारतले प्रतिबद्धताअनुसार खोप उपलब्ध गराउन नसक्दा नेपालको खोप अभियान अवरुद्ध भएपछि स्वास्थ्यमन्त्रीले उनीहरूसँग फोनमा कुरा गरेका हुन् ।

‘हामीले अवरुद्ध खोप आपूर्तिलाई चाँडै सुचारु गर्न भनेका छौं । त्यसमा उहाँहरू सकारात्मक हुनुहुन्छ,’ मन्त्री त्रिपाठीले नेपाल प्रेससँग भने ।

यसबारे आफूले भारतको राजनीतिक र प्रशासनिक नेतृत्वसँग कुरा गरिरहेको र चाँडै खोप आपूर्ति सुचारु हुनेमा आफू ढुक्क रहेको मन्त्री त्रिपाठीले बताए । ‘हामीले आफ्ना च्यानलबाट खोप आपूर्तिको निरन्तरताबारे छलफल गरिरहेका छौं,’ उनले भने ।

सरकारले भारतको सिरम इन्स्टिच्युटसँग २० लाख डोज खोप खरिद गर्ने सम्झौताअनुसार ८० प्रतिशत रकम नेपालले अग्रिम भुक्तानी गरेको थियो । तर, १० लाख डोज खोप पठाइसकेको सिरमले बाँकी १० लाख डोज खोप आपूर्ति कहिले हुने भन्नेबारे टुंगो छैन ।

सिरमले प्रतिवद्धताअनुसार दोस्रो खेप नपठाउँदा दोस्रो चरणको खोप अभियान अवरुद्ध हुन पुगेको छ भने पहिलो चरणमै लगाइसकेकालाई दोस्रो डोज दिन ढिलाइ भएको छ । अहिले सरकारसँग पहिलो चरणमा खोप लगाएका ४ लाख ७५ हजार जनालाई चाहिने दोस्रो डोज दिन मात्र खोप बाँकी छ ।

केही साताअघि सिरम इन्स्टिच्युटले स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई पत्र लेख्दै तत्काल खोप आपूर्ति गर्न नसकिने जनाएको थियो । तर, भारतीय विदेश मन्त्रालय स्रोतलाई उद्धृत गर्दै बीबीसीले प्रकाशन गरेको एक विवरणमा भारतले खोप आपूर्तिमा अस्थायी रोक लगाएको र यसबाट १९० मुलुक प्रभावित हुने उल्लेख छ । भारतमै कोरोना संक्रमितको संख्या बढिरहेकोले आउँदा साताहरूमा घरेलु माग बढ्ने र खोप भारतमै आवश्यक पर्ने भएकाले आपूर्तिमा अस्थायी रोक लगाइएको बीबीसीले जनाएको छ ।

दिल्लीस्थित नेपाली दूतावासदेखि सरकारी अधिकारीहरूले पनि सिरम इन्स्टिच्युट र त्यहाँको विदेश मन्त्रालयसँग कुरा गरिरहेका छन् । तर, स्पष्ट जवाफ पाएका छैनन् । स्रोतका अनुसार नेपालको स्वास्थ्य मन्त्रालयले सिरमलाई गत ३ मार्चमा पुनः ताकेता गरेपछि सिरमले दुई साताभित्र आपूर्ति गर्ने वचन दियो तर, त्यो दुई साता पूरा भइसकेको छ । गत २१ मार्चमै परराष्ट्र मन्त्रालयले विदेश मन्त्रालयलाई पत्र लेख्दै खोप आपूर्ति सुचारु गरिदिन आग्रह गरेको छ ।

स्वास्थ्यमन्त्री त्रिपाठीले भारतीय समकक्षी र विदेश सचिवसँग भएको कुरामा उनीहरू सकारात्मक रहेको जवाफ पाएको बताएपनि अन्तर्राष्ट्रिय संचारमाध्यमले चाहिँ विदेश मन्त्रालयले नै आपूर्तिमा रोक लगाएको जनाएका छन् । बीबीसीले सिरम इन्स्टिच्युटले नभई विदेश मन्त्रालयले घरेलु खोप आपूर्तिलाई प्राथमिकतामा राखेर अस्थायीरूपमा रोक लगाएको जनाएको छ ।

भारतका लागि नेपाली राजदूत निलाम्बर आचार्यले पनि खोप आपूर्तिका लागि दूतावासले पहल गरिरहेको र खुला सीमानाका लागि भारतले रोक नलगाउने विश्वास व्यक्त गरे । भारत सरकारको निर्णयअनुसार आफू अघि बढेको जवाफ दूतावासले प्राप्त गरेको आचार्यको भनाई छ । भारतको उक्त कदमले नेपालसहित कोभ्याक्सिनअन्तर्गतका मुलुक प्रभावित हुने आशंकाका बीच भारतले नेपाललाई खोप आपूर्ति सुचारु गर्न सक्ने राजदूत आचार्यको ठम्याइ छ ।

आउने सय दिनसम्म भारतमा कोरोनाको दोस्रो लहरले उचाइ छुने त्यहाँको स्वास्थ्य मन्त्रालयले जनाएको छ । जसले गर्दा भारतभित्रै खोप अभियानलाई तीब्र बनाउनुपर्ने दबाब भारतलाई छ । यसको प्रभाव माग र आपूर्तिको सन्तुलनमा देखिएको छ । बितेको २४ घन्टामा भारतमा ५० हजारभन्दा बढीमा कोरोना संक्रमण देखिएको छ । भारतमा अहिलेसम्म ५ करोड ३१ लाखभन्दा बढीले कोरोनाविरुद्धको खोप लगाएका छन् ।

सिरमले खोप आपूर्ति नगर्दा खोपको मूल्य पनि बढिरहेको छ । सिरमले नेपालले भुक्तानी गरेको रकम होल्ड गर्दा खोपको मूल्य चार डलरबाट बढ्न गएको छ । स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार जति समय रकम होल्ड गर्‍यो, उति फाइदा सिरमलाई नै पुग्न जान्छ ।

अर्को समाचार एजेन्सी रोयटर्सले चाहिँ भारत स्वयममा स्थिर नभएसम्म अन्य मुलुकमा खोप आपूर्ति नगर्ने मनस्थितिमा रहेको समाचार लेखेको छ जसले गर्दा विश्व स्वास्थ्य संगठनको कोभ्याक्स परियोजनामा सीधै असर गर्छ । यसले नेपालसहितका अन्य विपन्न मुलुकमा खोप रोकिनेछ । सिरमले कोभ्याक्स परियोजनाअन्तर्गत ६४ मुलुकमा खोप आपूर्ति गर्दै आएको छ । सिरम विश्वकै सबैभन्दा ठूलो खोप उत्पादक कम्पनी समेत हो ।

भारतमा बुधबार एकैदिन ७७८ वटा नयाँ प्रजातिको डबल म्युटेन्ट (दोहोरो उत्परिवर्तन) कोरोना भेटिएको त्यहाँको स्वास्थ्य तथा परिवार कल्याण मन्त्रालयले जनाएको छ । ती उत्परिवर्तित विषाणुमा बेलायत, ब्राजिल र अमेरिकी म्युटेन्ट भेटिएको र यो उत्परिवर्तनले अहिले प्रयोगमा ल्याइएको खोपको प्रभावकारितामा चुनौती थप्ने आंकलन गरिएको छ । जसले गर्दा भारत स्वयमलाई खोप अभियानलाई तीब्र तुल्याउनुपर्ने दबाब कायम छ । किनभने नयाँ भेटिएका भनिएका भाइरसहरु मानव स्वास्थ्यका लागि थप खतरनाक मानिएका छन् ।

रोयटर्सलाई युनिसेफले पठाएको इमेलमा भनिएको छ- ‘निर्यात अनुमतिपत्र प्राप्तीमा उत्पन्न जटिलताको कारण सिरमले कोभ्याक्समार्फत बिपन्न मुलुकलाई दिने भनेको खोप आपूर्तिमा ढिलाइ हुनसक्छ । सम्भवतः मार्च वा अप्रिलसम्म निर्यात सुचारु हुनसक्छ ।’ यसको अर्थ, अप्रिल अगाडि भारतले खोप निर्यात गर्ने सम्भावना कम छ ।

जनस्वास्थ्यविद डा. राजेन्द्र बिसीले पुरानो प्रजातिविरुद्धको एन्टीबडी नेपालीले क्रमशः गुमाउँदै गएको अवस्थामा नयाँ भेरिएन्ट आए अवस्था थप जोखिमपूर्ण हुने बताउँछन् ।

‘नयाँ भेरिएन्टसँग लड्न चाहिने एन्टीबडी नबनिसकेकाले यसले थप खतरा पैदा गर्छ’उनी भन्छन्, ‘प्रयोगमा ल्याइएका खोपले नयाँ भेरिएन्टविरुद्ध काम गर्छ वा गर्दै भन्ने पुष्टि पनि नभएको अवस्था अहिले छ ।’ उनका अनुसार अघिल्लो पटक झन्डै ५० प्रतिशत नेपालीहरूलाई कुनै न कुनै रूपले कोरोना संक्रमण भएको छ ।

काठमाडौं । सगरमाथा चढ्न नेपाल आएका बहराइनका राजकुमारसहितको टोलीले ल्याएको कोरोनाविरुद्धको खोपलाई लिएर विवाद भएको छ । राजकुमारले उपहारस्वरुप दुइ लाख डोज खोप आफूसँगै ल्याएका थिए । बहराइनस्थित नेपाली दूतावासले राजकुमारले आफूसँग अस्ट्राजेनेकाको कोभिसिल्ड खोप ल्याएको चैत दुइ गते विज्ञप्तीमार्फत जनाएको थियो । तर, औषधी व्यवस्था विभागले गरेको परिक्षणमा चाहिँ उक्त खोप चीनको सिनोफार्म भएको खुलेको छ ।

दूतावासले विज्ञप्तीमा तोकेबमोजिम खोप नपाइएपछि अहिले परराष्ट्र मन्त्रालयले राजदूत पदम सुन्दासमाथि छानविन सुरु गरेको छ । नेपाल प्रेससँग कुरा गर्दै परराष्ट्र प्रवक्ता सेवा लम्सालले यसबारे बुझ्ने काम भैरहेको बताइन् । ‘स्वास्थ्य मन्त्रालयसँग समन्वय हुनुपर्ने हो तर, एम्बेसीले त्यस्तो गरेको पाइएन । उहाँहरुले पनि सिफारिसको आधारमा उल्लेख गर्नुभयो होला । हामीले यसबारे बुझ्ने काम गरिरहेका छौं,’ लम्सालले भनिन् ।

थाहै नभएको विषयमा हतार–हतार विज्ञप्ती निकालेको भन्दै राजदूत सुन्दासलाई परराष्ट्रले प्रश्न सोधेको हो । प्रवक्ता लम्सालले राजदूतावासले राजकुमारकै सिफारिसमा विज्ञप्तीमा अस्ट्राजेनेका खोप उल्लेख गरेको हुनसक्ने बताइन् । राजदूत सुन्दासको कार्यकाल सकिन जम्मा ४ महिना बाँकी छ र उनी कार्यकालको अन्त्यमा खोप विवादमा तानिएका हुन् ।

जनकपुरधाम । छिमेकी देश भारतका कोरोना भाइरसको संक्रमण तीब्र गतिमा फैलिएसँगै सीमा जोडिएका प्रदेश २ का जिल्ला उच्च जोखिममा छन् ।

भारतमा मजदुरी गर्न गएकाहरू होली मनाउन घर फर्किन थालेपछि संक्रमणको जोखिम बढेको हो । सीमामा आवतजावत गर्नेहरूको भीड हुँदासम्म स्वास्थ्य परीक्षणको व्यवस्था मिलाइएको छैन । विगतमा संचालित हेल्प डेस्कहरू पनि बन्द अवस्थामा छ । नयाँ हेल्प डेस्कको तयारी पनि कसैले गरेका छैनन् ।

खुल्ला सीमाका कारण जति कडाइ भारतबाट फर्किने सबैको परीक्षण सम्भव नहुने सुरक्षा अधिकारी बताउँछन् । सीमा क्षेत्रका बासिन्दा भारतीय बजारमा निर्भर छन् । सस्तो हुने भएकोले खाद्यान्नदेखि अधिकांश सामान लिन सीमा क्षेत्रका भारतीय बजारमा पुग्छन् । जसले जोखिम बढाएको छ ।

प्रदेश प्रहरी प्रमुख डिआईजी धीरजप्रताप सिंहले भारतबाट फर्किने नागरिकको मुख्य नाकाहरुमा परीक्षण भइरहेको दाबी गर्छन् । तर, कुन-कुन नाकाबाट परीक्षण भइरहेको भन्ने चाहिँ बताउँन सकेनन् । होली नजिकिएसँगै भारतबाट फर्किनेहरूको संख्या बढ्न थालेपछि कोरोनो जोखिम बढेकाले सतर्कता बढाउन सीमा क्षेत्रमा खटेका सुरक्षाकर्मीलाई निर्देशन दिएको उनले जानकारी दिए । डीआईजी सिंहका अनुसार भारतबाट फर्किनेहरूमा कोभिड-१९ को लक्षण देखिए अस्पताल पठाउन भनिएको छ ।

नेपालमा पुनः कोरोना संक्रमण फैलिन सक्ने भन्दै स्वास्थ्य मन्त्रालयले सतर्कता अपनाउन अनुरोध गरेपनि यस प्रदेशमा त्यसको कुनै प्रभाव परेको देखिँदैन ।

सप्तरी, बारा, रौतहट र पर्सा प्रशासनले पनि भीडभाड नगर्न, मास्क लगाउन जस्ता सतर्कता अपना सूचना जारी गरेको छ । प्रशासनको अनुरोध भने सूचनामै सीमित बनेको छ । सिरहा, धनुषा, महोत्तरी र सर्लाही जिल्ला प्रशासन कार्यालयले भने सूचना जारी निकालेका छैनन् ।

धनुषाको कचुरीबाट निस्केको १५ दिने मिथिला माध्यमिकी परिक्रमा यात्रा चलिरहेको छ । परिक्रममा नेपाल र भारतका हजारौं साधुसन्त तथा श्रद्धालु सहभागी छन् । भारत र महोत्तरीको विभिन्न क्षेत्रमा भएको परिक्रमामा स्वास्थ्य मापदण्ड पालना गराउनेतर्फ प्रशासनले चासो देखाउन सकेन ।

परिक्रमामा सहभागीहरू बिरामी पर्न थालेका छन् । बुधवार औरहीमा परिक्रमा टोलीले विश्राम गरे । त्यहाँ सञ्चालित निःशुल्क स्वास्थ्य शिविरमा औषधी लिनेहरूको भीड नै लागेको थियो । अधिकांशलाई ज्वरो र रुखाघोकीको समस्या देखिएको चिकित्सकले बताएका छन् ।

धनुषाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी बन्धुप्रसाद बास्तोलाले परिक्रमाकै कारण केही पूर्वतयारी गर्न नसकेको स्वीकारे । उनले परिक्रममा धेरै भीडभाड जम्मा हुने र बीचैमा बन्द गर्न लगाउँदा गलत सन्देश जाने भन्दै दुई दिनमात्र परिक्रमा चल्ने र त्यसपछि पूर्वतयारीमा जानकारी दिए ।

प्रजिअ बास्तोलाका अनुसार संक्रमण नियन्त्रणका लागि प्रदेश २ का आठै जिल्लाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी र सुरक्षा निकायको पूर्वतयारी बैठक बसेर आवश्यक रणनीति र कार्ययोजना बनाउने तयारी भइरहेको छ ।

कोरोना नियन्त्रणमा आइसकेको प्रदेश २ मा अहिले ३६ जना सक्रिय संक्रमित फेला परिसकेका छन् । सामाजिक विकास मन्त्रालयका अन्सार हालसम्म यस प्रदेशमा कोरोना संक्रमितमध्ये २०९ जनाको मृत्यु भएको छ । १६ हजार ९८४ जना संक्रमणमुक्त भएका छन् ।

विराटनगर । झापामा कोराना संक्रमित एक महिलाको मृत्यु भएको छ । झापा जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका सम्पर्क व्यक्ति जीवन चौलागाईका अनुसार कन्काई नगरपालिका-२ की ३९ वर्षीया महिलाको बिर्तामोडस्थित बीएण्डसी अस्पतालमा उपचारका क्रममा बिहीबार दिउँसो मृत्यु भएको हो ।

कोभिड-१९ पुष्टि भएपछि ती महिला चार दिनअघि अस्पताल भर्ना गरिएको थियो । उनी केही दिनअघि भारतबाट फर्किएकी थिइन् ।

प्रदेश १ मा कोभिड-१९ बाट मृत्यु भएको यो पहिलो केस हो । तीन महिलासहित आज चार नयाँ संक्रमित फेला परेको सामाजिक विकास मन्त्रालयले जनाएको छ । संक्रमितहरू विराटनगर महानगरपालिका दुई, धरान उपमहानगरपालिका एक र अर्का एकजना प्रदेशबाहिरका छन् ।

चितवन । चितवन मेडिकल कलेजले सफल कलेजो प्रत्यारोपण गरेको छ । कलेजले यही चैत ८ गते ५४ वर्षीया धनकुमारी लामाको कलेजो प्रत्यारोपण गरिएको जनाएको छ ।

एक वर्षदेखि काठमाडौंमा उपचार गराउँदै आएका भरतपुर महानगरपालिका–१० स्थायी घर भई हाल काठमाडाैं बस्दै आएकी लामालाई उनकी छोरी उषा तामाङले कलेजो दान गरेको थियो ।

राजधानी बाहिर कलेजो प्रत्यारोपण सेवा सञ्चालनको अनुमति लिई पहिलो पटक सफल प्रत्यारोपण गरिएको अस्पतालका प्रमुख कार्यकारी निर्देशक प्रताप देवकोटाले आज आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा जानकारी दिए ।

कलेजो प्रत्यारोपणमा विशेषज्ञ चिकित्सक सर्जन डा सञ्जय यादव, डा एकानन्द सिंह, डा प्रवीण जोशी, डा जयन्तकुमार साह, डा अभिषेक भट्टराई, एनेस्थेसियोलोजिष्ट डा किरण अधिकारी, डा सुरेश गौतम, डा नवीन यादवलगायतको समूहले सफल प्रत्यारोपण गरेको बताइएको छ ।

विगत वर्षदेखि कलेजो प्रत्यारोपणका लागि आन्तरिक तयारी गरिरहेको कलेजले आवश्यक सबै उपकरण, दक्ष प्राविधिक जनशक्ति र कलेजोसम्बन्धी विशेषज्ञका प्रयासबाट कलेजो प्रत्यारोपण गरेको उनको भनाइ छ । कलेजो प्रत्यारोपणका लागि चार सर्जन, तीन क्रिटिकल केयर, तीन एनेस्थेसियोलोजिष्ट र १० विशेषसहितको टोली अस्पतालमा छ ।

नेपालमा नै उपचार र शिक्षणमा अग्रणी मानिने कलेजका प्रबन्ध निर्देशक एवं अध्यक्ष प्रा डा हरिशचन्द्र न्यौपानेले सफल रुपमा कलेजो प्रत्यारोपण गर्नु कलेजको उपलब्धिका रुपमा लिइएको बताए ।

भक्तपुरको मानव अङ्ग प्रत्यारोपण केन्द्र र काठमाडौँको शिक्षण अस्पतालमा कलेजो प्रत्यारोपण हुँदैआएको छ । यहाँ उपचारका लागि २५ लाख लाग्ने उनले जानकारी दिए ।

अहिले अस्पतालमा कलेजोको उपचारका लागि दैनिक १० देखि २० जना आउने गरेको र तीमध्ये २० प्रतिशत कलेजो प्रत्यारोपण गर्नुपर्ने बिरामी रहेको अस्पतालले जनाएको छ । अस्पतालले विसं २०७६ वैशाखमा कलेजो प्रत्यारोपणका लागि अनुमति लिएको थियो ।

काठमाडौं । छिमेकी मुलुकमा भारतमा नयाँ प्रजातिको कोरोनाभाइरस संक्रमणसँगै दोस्रो लहर सुरु भएको छ । भारतको स्वास्थ्य मन्त्रालयका अनुसार बुधबार एकैदिनमा नयाँ प्रजातिको झन्डै ८ सय भाइरस फेला परेको छ ।

यता नेपालमा पनि नयाँ प्रजातिको कोरोनाभाइरस फैलिएको अनुमान विज्ञहरुले गरेका छन् । यससँगै नेपालमा म्युटेन्ट भाइरसको संक्रमण र जिन (आनुवांशिक) पत्ता लगाउन जिन सिक्वेन्सिङ मेसिन आइपुगेको छ । टेकुस्थित राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशालामा मेसिन आइपुगेको हो ।

तर, जीन सिक्वेन्स गर्न चाहिने जनशक्ति उपलब्ध नभएको निर्देशक डा. रुणा झाले बताइन् । यसका लागि सरकारले जनशक्ति हायर गर्नुपर्ने उनी बताउँछिन् । नेपालमा केही महिना पहिले यूके भेरिएन्ट भेटिएको पुष्टि भएको थियो र त्यसको परिक्षण हङकङस्थित प्रयोगशालामा गरिएको थियो ।

कोरोनाको नयाँ प्रजाति देखिन थालेपछि विश्व स्वास्थ्य संगठनको सहयोगमा जिन सिक्वेन्सिङ मेसिन केन्द्रिय प्रयोगशालामा आइपुगेको हो । भन्सारमा रहेको उक्त मेसिन केही दिनमै परिक्षण गर्ने तयारी छ । यो एउटा मेसिनको मूल्य मात्रै एक करोड पर्ने र परिक्षण मूल्य पनि महंगो पर्ने जनाइएको छ ।

भारतीय संचारमाध्यमका अनुसार बुधबार त्यहाँ भेटिएको भनिएका करिब आठसय म्युटेन्स भाइरस बेलायत, अमेरिकी र ब्राजिलियन भएको जनाइएको छ ।

काठमाडौं । सरकारले संक्रमित संख्या उच्च भएमा परिस्थितीअनुसार लकडाउनको निर्णय लिने जनाएको छ । बुधबारको नियमित प्रेस ब्रिफिङमा स्वास्थ्य मन्त्रालयका सह–प्रवक्ता डा. समीर अधिकारीले उक्त कुरा बताएका हुन् ।

‘संक्रमणको अवस्था बिग्रिएमा सरकारले जनस्वास्थ्यका मापदण्ड कार्यान्यवनमा कडाइ गर्नेछ’ अधिकारीले भने, ‘संक्रमित संख्या बढ्दै गए परिस्थितीअनुसार लकडाउनको निर्णय हुनसक्छ ।’

चैत १५ र १६ गते मनाइने फागू पर्व (होली)लाई घरमै रहेर मनाउन र जनस्वास्थ्यका मापदण्ड कडाइका साथ पालना गर्न पनि उनले आग्रह गरे । बैशाख १ गते मनाइने सुदुरपश्चिमको विसु पर्वलाई पनि सतर्कताका साथ मनाउन उनले आग्रह गरे ।

भारत र नेपाल सीमावर्ती नाकामा हेल्थ डेस्कको व्यवस्था गर्न र आवश्यक सुरक्षा पनि सरकारले गर्ने उनले जनाए ।

मन्त्रालयका अनुसार मुलुकमा २४ घन्टामा १४५ संक्रमित थपिएका छन् । ३,९६३ पीसीआर परिक्षण हुँदा १ जनाको मृत्यु भएको छ । कूल संक्रमित संख्या २ लाख ७६ हजार ३८९ पुगेको छ भने मृतक संख्या ३०२० पुगेको छ । अहिले नेपालमा ११८३ सक्रिय संक्रमित छन् ।

काठमाडौं । प्रतिनिधिसभा, शिक्षा तथा स्वास्थ्य समितिअन्तर्गत उपसमितिले सङ्क्रामक महामारी भविष्यमा आउन सक्ने सम्भावनालाई ध्यानमा राखी उपचार र नियन्त्रणका लागि सबै प्रदेश र केन्द्रमा आवश्यक सुविधासहितको संरचना तयार गर्न सुझाव दिएको छ ।

कोभिड–१९ का सम्बन्धमा सरकारले गरेका कामकारबाहीको अनुगमन गर्न गठित उपसमितिले आज समितिसमक्ष आफ्नो प्रतिवेदन पेश गर्दै प्रत्येक अस्पतालमा सङ्क्रामक रोगसम्बन्धी निश्चित शय्याको एकाइ व्यवस्था गर्न सुझाव दिएको हो ।

सिंहदरबारमा आज बसेको समितिको बैठकमा उपसमितिका संयोजक जीवनराम श्रेष्ठले समितिका सभापति जयपुरी घर्तीलाई अध्ययन प्रतिवेदन हस्तान्तरण गरे ।

कोभिड–१९ नियन्त्रण तथा रोकथाम गर्न सरकारले चालेको कदमको स्थलगत अनुगमन तथा निरीक्षण गरी उपसमितिले १८ बुँदे सुझाव समितिसमक्ष पेश गरेको संयोजक श्रेष्ठले जानकारी दिए ।

प्रतिवेदनमा निजी तथा सरकारी अस्पतालमा अक्सिजन प्लान्ट राख्ने व्यवस्था मिलाउनुपर्ने र भएका प्लान्ट निरन्तररुपमा चालु राख्ने, सङ्क्रामक तथा अन्य रोगका बारेमा जनस्तरमा निरन्तररुपमा जनचेतना विकासको अभियान सञ्चालन, हाल स्वास्थ्य सेवामा दुर्गम र सुगमसम्बन्धी नीति यथावत् भएकाले विषयविज्ञ चिकित्सकको अभाव देखिएकाले चिकित्सक बढुवा प्रणालीमा सुधार तथा अस्पतालमा दरबन्दीअनुसार जनशक्ति व्यवस्थापन गर्न सुझाव दिइएको छ ।

खुला सीमा भएका ठाउँमा सङ्क्रामकलगायत रोगसम्बन्धी जाँच गर्न स्थायी स्वास्थ्य परीक्षण केन्द्रको व्यवस्था, प्रादेशिक अस्पताल प्रदेशले नै सञ्चालन तथा केन्द्र, प्रदेश र स्थानीय तहअन्तर्गत सबै अस्पताल र स्वास्थ्य केन्द्र सञ्चालनका लागि स्पष्ट नीति ल्याउन पनि उपसमितिले सुझाव दिएको छ ।

प्रादेशिक र जिल्ला अस्पताललाई भेन्टिलेटरसहितको सघन उपचार कक्षलगायत सेवा प्रदान गर्ने गरी सुविधासम्पन्न बनाउनुपर्ने, प्रादेशिक अस्पतालमा सबै रोगको उपचार हुने गरी क्षमता अभिवृद्धि गर्नुपर्ने, कारागारलाई मानवीय वातावरणसहितको बस्ने स्थिति निर्माण गरी सङ्क्रामक रोग तथा अन्य स्वास्थ्य समस्यामा उपचार तथा व्यवस्थापनका लागि छुट्टै बजेटको व्यवस्था गर्नुपर्ने प्रतिवेदनमा समेटिएको छ ।

निजी अस्पतालमा स्वास्थ्योपचारमा समरुपता कायम गरी दरसम्बन्धी नीतिनिर्माण गरी लागू गर्नुपर्ने, जनस्तरमा महामारी र विपत्जस्ता अवस्थामा स्थानीय तहको भूमिका सबैभन्दा बढी हुने भएकाले तिनको क्षमता अभिवृद्धि गर्नुपर्ने, सङ्क्रामक रोगको उपचार, रोकथाम र नियन्त्रणका लािग विद्यमान कानून अपुग भएको हुँदा तीन तहको राज्यको संरचनालाई ध्यान दिन सोसम्बन्धी छुट्टै ऐन ल्याउनुपर्ने सुझाव दिइएको छ ।

यस्तै सर्वसाधारण नागरिकका लािग कोभिड–१९ को खोप वितरण कार्यक्रम सरल र प्रभावकारी बनाई यथाशक्य चाँडो खोप उपलब्धताको सुनिश्चिता गर्न तथा छिमेकी देशमा कोरोनाको लहर पुनः बढ्दो क्रममा देखिएकाले सरकारले पनि सोसम्बन्धी आवश्यक सतर्कता अपनाउनका लागि कदम चाल्न पनि उपसमितिले सुझाएको छ ।

गत भदौ ९ गते बसेको समितिको बैठकले कोरोना भाइरस नियन्त्रण गर्न सरकारबाट भएका कामकारबाहीको अनुगमन र मूल्याङ्कन गरी सुझाव प्रदान गर्न समितिका सदस्य श्रेष्ठको संयोजकत्वमा सात सदस्यीय उपसमिति गठन गरेको थियो । उपसमितिमा सांसद अञ्जना विशङ्खे, एकवाल मियाँ, तिलबहादुर महत क्षेत्री, नमिताकुमारी चौधरी, सन्तकुमार थारु र सरिता न्यौपाने सदस्य छन्।

समितिले भदौ १२ देखि कार्य प्रारम्भ गरेको थियो । उपसमितिले सरकारी अस्पताल, प्रतिष्ठान, निजी अस्पताल, क्वारेन्टिन, आइसोलेशन, कोभिड–१९ सँग सम्बन्धित प्रयोगशाला, सम्बन्धित चिकित्सक, स्वास्थकर्मी, सुरक्षाकर्मी, कोरोना सङ्क्रमितको उपचारमा संलग्न जनशक्ति र सरोकार पक्षसँग छलफल गरेको थियो ।

उपसमितिले प्रदेश सरकार, विभिन्न जिल्लामा क्रियाशील जिल्ला सङ्कट व्यवस्थापन केन्द्र, कोभिड डेडिकेटेड अस्पताल, सङ्घीय सरकारअन्तर्गतका अस्पताल, प्रदेश सरकार मातहतका अस्पताल, शिक्षण अस्पताल, क्वारेन्टिन, आइसोलेशन सेन्टर, कारागारलगायतको स्थलगत अवलोकन गरेको थियो ।

भारतमा कोरोना वृद्धिः सतर्कता खोइ

समितिका सभापति घर्तीले उपमितिबाट प्राप्त प्रतिवेदनमाथि छलफल गरेर आवश्यक कारवाहीका लागि सरकारलाई निर्देशन दिइने बताउनुभयो । उपसमितिको प्रतिवेदन अध्ययनका लागि समिति सदस्यलाई उपलब्ध गराइएको छ ।

बैठकमा समितिका सदस्यले छिमेकी भारतसँगै विश्वका कतिपय मुलुकमा फेरि कोरोना महामारीको लहर शुरु भएकाले तत्काल सतर्कता अपनाउन सरकारको ध्यानाकर्षण गराउनुपर्नेमा जोड दिएका थिए ।

समितिका सदस्य गजेन्द्र महतले कोरोना महामारीलाई आतङ्कका रुपमा लिन नहुने तर आवश्यक उच्च सतर्कता अपनाउनुपर्ने बताए । अर्का सदस्य हितबहादुर तामाङले भारतमा कोरोना सङ्क्रणमको दर उच्च रहेको खबर सार्वजनिक भइरहेकाले नेपाल सरकारले रोकथामका लागि तयारी तीव्र पार्नुपर्नेमा जोड दिए ।

सांसदलेसर्वसाधारणमा जनचेतना फैलाउनुपर्ने, सबै नेपालीलाई कोरोनाविरुद्धको खोप सुनिश्चितता गर्नुपर्ने, अग्रपङ्क्तिमा काम गर्ने तथा जोखिम समूहलाई तत्कालै खोप लगाउनुपर्नेमा सरकारको ध्यानाकर्षण गराएको थियो ।

रुपन्देही । नेपालमा हरेक वर्ष क्षयरोगका बिरामी बढिरहेका छन् । सरकारी तथ्यांकअनुसार नेपालमा आर्थिक वर्ष २०७५–७६ मा करिब ७० हजार नयाँ क्षयरोगका विरामी थपिएका छन् । जनु तथ्यांकसरकारी स्वास्थ्य संस्थामा उपचार गराउनेको हो ।

स्वास्थ्यविज्ञका अनुसार नेपालमा ४१ हजार क्षयरोगका नयाँ बिरामी अझै पनि उपचारको पहुँच बाहिर भएको राष्ट्रिय क्षयरोग नियन्त्रण केन्द्रले जनाएको छ ।

आर्थिक वर्ष २०७६–७७ मा नेपालमा क्षयरोगका बिरामी पत्ता लाग्ने दर प्रतिलाख जनसंख्यामा ९३ जना रहेका छन् । यस्तै गत आर्थिक वर्षमा १ लाख ५५ हजार ३ सय ७१ जना क्षयरोगका सम्भावित विरामीको विभिन्न विधिबाट परीक्षण गर्दा २७ हजार ७ सय ४५ जना नयाँ क्षयरोग भेटिएको थियो ।

उनीहरुलाई राष्ट्रिय क्षयरोग कार्यक्रमको नीतिअनुसार उपचार गरिएको थियो । क्षयरोग प्रिभ्यालेन्स सर्वेक्षणका अनुसार नेपालमा निजी स्वास्थ्य संस्थामा क्षयरोगको निदान ९ प्रतिशत छ ।

यस्तै उपचार गराउनेको संख्या करिब १५ प्रतिशत रहेको अनुमान गरिएको छ । हाल देशभर ४ हजार ९ सय ५५ उपचार केन्द्रहरुबाट डस्ट उपचार सेवा तथा ७६५ प्रयोगशाला र ७२ वटा जीनएक्सपर्ट केन्द्र एवम् २ वटा राष्ट्रिय प्रेषण प्रयोगशालाबाट क्षयरोगको रोग निदान सेवा प्रदान गरिएको छ ।

यस्तै, औषधि प्रतिरोधी क्षयरोगका २२ वटा उपचार केन्द्र, ८१ वटा उपचार उपकेन्द्र, ६ वटा डिआर होस्टेल, एउटा डिआर होम र एउटा टिटिआरएमसीमार्फत सेवा उपलब्ध गराइएको छ । नेपालमा वार्षिक १७ हजार क्षयरोगका बिरामीको मृत्यु हुने गरेको केन्द्रले जनाएको छ ।

रोगलाई नलुकाउन चिकित्सकको सुझाव

जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय रुपन्देहीका क्षय/कुष्ठ निरीक्षक टिकाराम अधिकारीले क्षयरोग अन्त्यका लागि निकै चुनौती भएको बताएका छन् । बहुऔषधि प्रतिरोधको असर, क्षयरोग एचआईभी सहसंक्रमण, मधुमेहका विरामीहरुमा क्षयरोगको जोखिम, निजी क्षेत्रबाट प्रदान भएका सेवाको तथ्यांक मूल धारमा ल्याउन नसक्नु, बसाईसराई, खुला सिमाना क्षयरोग नियन्त्रणका मुख्य चुनौती भएको उनले बताए ।

सन् २०५० सम्म क्षयरोग अन्त्य गर्ने परिकल्पना अनुसार विरामी र मृत्युदर घटाइ रोग सर्ने प्रक्रियालाई नियन्त्रण गर्ने लक्ष्य सरकारले अघि बढाएको छ ।

नेपालमा सन् १९९६ भक्तपुर, पर्सा, नवलपरासी र कैलाली जिल्लामा पाइलट कार्यक्रमका डट्स विधि शुरु भएकोमा अहिले सबै जिल्लामा लागू भएको छ । डट्सभन्दा पहिला उपचारमा रहेका विरामीहरुमध्ये करिब ३३ प्रतिशत मात्र निको हुने दर थियो भने अहिले ९० प्रतिशतभन्दा माथि रहेको उनले बताए ।

जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय प्रमुख डा. राजेन्द्रकुमार गिरीले डिआर टिवि उपचारमा धेरै कठिनाइ हुने गरेको बताए । सरकारको पहिलो प्राथमिकतामा यसको उपचार निःशुल्क गराएको भए पनि चेतना अभावले समस्या देखिने वरिष्ठ फिजिसियन डाक्टर नन्दु पाठकले बताए । उनले रोग लुकाउने समस्या भएका कारण यो रोगका बिरामी बढेको बताए ।

लुम्बिनी प्रदेशमा पाँच हजार बढी क्षयरोगी

लुम्बिनी प्रदेशमा ५ हजार ६ सय ६२ जना क्षयरोगका विरामी छन् । लुम्बिनी प्रदेशभित्र रुपन्देहीमा सबैभन्दा धेरै १ हजार १ सय ६३ जना क्षयरोगका बिरामी छन् । सबैभन्दा कम रुकुमपूर्वमा २५ जना छन् ।
रुपन्देही जिल्लामा १६ वटा गाउँपालिकामा उपचार केन्द्र र ९२ वटा स्वास्थ्य केन्द्रबाट औषधि उपचार उपलब्ध रहेको जनस्वास्थ्य कार्यालय प्रमुख डा. राजेन्द्रकुमार गिरीले बताए ।

लुम्बिनी प्रादेशिक अस्पताल डट्स क्लिनिकका इन्चार्ज सत्यराज शाक्यले समाजमा बिस्तारै क्षयरोगी खुल्न थालेकाले उपचारमा सहज बन्दै गएको बताए । डिआर टिबी सेवा संचालन गर्दा शुरुवातमा धेरै कठिनाई आएको स्वास्थ्य स्वयंसेवी पुष्पा न्यौपाने शर्माले बताइन् । विरामीहरु फलोअपमा नआउने, छिमेकीहरुबाट सेवा केन्द्र सार्न दबाब आएको उनले बताइन् ।

 

ललितपुर । नेपाल मेडिसिटी अस्पतालले मुटुको विशिष्ट उपचार प्रदेश–१ को राजधानी बिराटनगरमा उपलब्ध गराउने भएको छ ।

आगामी बैशाख १ गतेदेखि इन्टरभेन्सन् कार्डियोलोजी लगायत मुटुको उपचार बिराटनगरस्थित बिराट मेडिकल कलेज टंकी सिनुवरीबाट शुरु गर्ने जनाएको छ ।

एन्जियोग्राफि, एन्जियोप्लाष्टि लगायत क्याथल्याब मार्फत गरिने इन्टर्भेन्सनल कार्डियोलोजी सेवाबाट पूर्वाञ्चलका नागरिक लाभान्वित हुने विश्वास लिइएको छ ।

ललितपुरस्थित नेपाल मेडिसिटी अस्पताल र बिराटनगरस्थित बिराट मेडिकल कलेजले सोमबार सेवा विस्तारसम्बन्धी सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेका छन् । सम्झौतामा मेडिसिटीका मुटुरोग विशेषज्ञहरुले बिराटनगरमा सेवा बिस्तार गर्ने उल्लेख छ ।

अस्पतालका कर्पोरेट विकास प्रमुख पंकज बाँस्कोटा तथा कलेजका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत तथा उपाध्यक्ष डेनिस कार्कीले सम्झाता पत्रमा हस्ताक्षर गरेका थिए ।

अस्पतालका चिफ अफ क्लिनिकल सर्भिसेज एण्ड एजुकेशन डा. नीलमणी उपाध्यायले यो सम्झौता ऐतिहासिक भएको बताए । विशेषज्ञ चिकित्सकको खोजीमा बिरामीले काठमाण्डौंसम्म पुग्न लामो तथा कष्टकर यात्रा गर्नुपरेको अवस्थामा बिरामीले घरदैलोमै सेवा प्राप्त गर्ने बताए ।

कलेजका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत तथा उपाध्यक्ष कार्कीका अनुसार सम्झौतापछि बिराट मेडिकल कलेजको मुटरोग विभागको सञ्चालन मेडिसिटी अस्पतालका चिकित्सकले गर्नेछन् ।

काठमाडौं । थापाथलीस्थित नर्भिक इन्टरनेशनल हस्पिटलमा अत्याधुनिक प्रविधिबाट बाँझोपनको उपचार हुने भएको छ । हस्पिटलले बाँझोपनको उपचार गर्न विशेष प्रजनन् केन्द्र स्थापना गरी अन्तर्रांष्ट्रियस्तरको सेवा दिने जनाएको हो ।

प्रबन्ध निर्देशक मेघा चौधरीका अनुसार नर्भिकले २ महिनाभित्रमा आइभीएफ एण्ड फर्टिलिटी सेन्टर सञ्चालनमा ल्याउन लागेको हो । बरिष्ठ स्त्रीरोग तथा टेस्टट्यूब बेबी विशेषज्ञ एवम् ल्याप्रोस्कोपिक सर्जन डा. नूतन शर्मा नेतृत्वको टीमले उपचार सेवा प्रदान गर्ने भएको छ ।

डा. शर्माका अनुसार सेवा सुरु भएपछि नर्भिक हस्पिटलको आइभीएफ एण्ड फर्टिलिटी सेन्टर मुलुकमा उपलब्ध अस्पतालहरुमध्येकै अत्याधुनिक एवम् सुविधायुक्त हुनेछ ।

उक्त सेन्टरमा बंशाणुगत रोगको पहिचान गर्ने प्रि-जेनेटिक डाइग्नोसिस सेवासहितको ल्याब समेत संचालन हुनेछ । नेपालमा हालसम्म कुनै पनि आइभीएफ सेन्टरमा प्रि-जेनेटिक डाइग्नोसिस सेवा संचालनमा आउन सकेको छैन ।

प्रि–जेनेटिक डाइग्नोसिसमार्फत स्वस्थ भू्रणको अवस्था पहिचान गरी गर्भाधारण गराइन्छ । जसका कारण भविष्यमा जन्मिने बच्चाहरुमा हुनसक्ने विभिन्न खाले बंशाणुगत रोगको जोखिम निराकरण हुने उनको भनाई छ ।

डा. शर्माले १५ वर्षदेखि काठमाण्डौंका विभिन्न अस्पतालमा आबद्ध रहेर स्त्रीरोग तथा बाँझोपनबाट पीडितलाई सेवा दिँदै आएकी छिन् । नर्भिकको यो सेन्टरमा आधुनिक सुविधासहित स्त्री रोग, प्रसूति सेवाका साथै निःसन्तान दम्पत्तिहरुका लागि उपचार सेवा उपलब्ध हुनेछ ।

परिवर्तित जीवनशैली, वातावरणीय अवस्था र बढ्दो तनाव लगायतका कारणले अधिकांश महिलामा बाँझोपन अर्थात निःसन्तान सम्बन्धी समस्या विकराल बन्दै गएको छ ।

बढ्दो उमेर, ढिलो विवाह, धुमपान तथा मादक पदार्थको सेवन, यौन सम्बन्धी रोग, पाठेघरको संक्रमण, असुरक्षित गर्भपतन, महिनावारी रोक्ने औषधिको अधिक सेवन, लामो समयसम्म गर्भनिरोधक अस्थायी साधनको प्रयोग, अधिक मोटोेपन, सुगर तथा थाइराइडको समस्या लगायतका कारणले पनि महिलाहरुमा बाँझोपन हुने अध्ययनले देखाएका छन् ।

 

रुपन्देही । भारतका विभिन्न प्रान्तमा कोरोना संक्रमित बढ्न थालेपछि रुपन्देहीको सीमा क्षेत्रमा निगरानी बढाइएको छ । संक्रमण बढेसँगै भारतबाट फर्कने नेपाली बढ्न थालेपछि निगरानी पनि बढाइएको हो ।

भारतले पुनः संक्रमितको संख्या वृद्धि भएसँगै महाराष्ट्र, मध्यप्रदेश, गुजरातमा कडाइ गरेको छ भने केही स्थानमा रात्रिकालीन कर्फ्यू जारी गरिसकेको छ । महाराष्ट्र, तमिलनाडू, पञ्जाब, मध्यप्रदेश, दिल्ली, कर्नाटक, हरियाणा, गुजरात, छत्तीसगढ, उत्तरप्रदेशलगायतका राज्यमा पछिल्लो समय संक्रमितको संख्या बढिरहेको छ ।

रुपन्देहीमा यस क्षेत्रकै ठूलो नाकाको रुपमा रहेको बेलहिया नाकाबाट धेरै नागरिक ओहोरदाहोर गर्ने भएकाले निगरानी बढाउनु परेको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय रुपन्देहीले जनाएको छ ।

भारतमा संक्रमित बढ्न थालेपछि रोजगारीको लागि गएका नेपालीहरु पुनः गाउँघर फर्किन थालेकोले सीमा क्षेत्रमा जोखिम बढेको हो । यो जोखिमलाई कम गराउन नेपाल सरकारले १४ नाकामा हेल्थ डेस्क सक्रिय बनाएको जनाएको छ । संक्रमण नेपालमा पनि भित्रन सक्ने सम्भावना भएकाले बेलहिया नाकामा पनि हेल्थ डेक्स राखेर परीक्षण गर्ने तयारी स्वास्थ्य कार्यालय रुपन्देहीले गरेको छ ।

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले आइतबार विज्ञप्ति जारी गर्दै भारतमा कोरोना भाइरस संक्रमण बढ्दो क्रममा रहेकाले नेपालमा पनि संक्रमण बढ्नसक्ने भन्दै सभा, गोष्ठी, जुलुस, ¥याली, भेला, जमघट, सेमिनार, बैठक, भीडभाड हुने व्यावसायिक कार्यहरु नगर्न आग्रह गरेको छ ।

विज्ञप्तिमा सामाजिक/भौतिक दूरी, मास्कको अनिवार्य प्रयोग तथा साबुनपानीले राम्रोसँग हात धुने, स्यानिटाइजरको प्रयोगलगायत जनस्वास्थ्यका मापदण्ड पालना गर्न सबैमा आग्रह गरिएको छ ।

सीमा क्षेत्रमा नेपाल आउने यात्रुहरुका लागि भने कुनै सावधानी नअपनाइएको भन्दै आलोचना बढेपछि स्वास्थ्य कार्यालय तथा प्रशासनलले पहल थालेका हुन् ।

स्वास्थ्य कार्यालयकै पहलमा सीमा क्षेत्रमा २ वटा टेन्ट निर्माण भएको छ । जहाँ सिद्धार्थनगर नगरपालिकासँगको सहकार्यमा उक्त हेल्थ डेस्क स्थापना हुन लागेको हो । हेल्थ डेस्कका लागि आवश्यक जनशक्ति स्थानीय सरकारले र सामग्री स्वास्थ्य कार्यालयले उपलब्ध गराउने गरी तयारी भएको स्वास्थ्य कार्यालय रुपन्देहीका भेक्टर कन्ट्रोल निरिक्षक तथा कोभिड फोकल पर्सन केदारनाथ शाहले जानकारी दिए ।

भारतबाट नेपाल आउने शंकास्पद विरामीलाई हेल्थ डेस्कमा आरडिटी बेस एन्टीजिन किटबाट परीक्षण गर्ने तयारी रहेको स्वास्थ्य कार्यालय रुपन्देहीका प्रमुख डाक्टर राजेन्द्र गिरीले जानकारी दिए । ‘भारतमा संक्रमण बढेसँगै सक्रियरुपमा हेल्थ डेस्कबाट जाँच बढाउन लागेको र पोजिटिभ देखिए आइसोलेटेडका लागि क्वारेन्टाइनमा राखिने छ ।’ उनले भने ।

होलीमा भीडभाड नगर्न प्रशासनको आग्रह

जिल्ला प्रशासन कार्यालय रुपन्देहीले कोभिड–१९ को संक्रमण बढ्न नदिनका लागि नजिकै आइरहेको होलीमा भिडभाड नगर्न अनुरोध गरेको छ ।

जिल्ला प्रशासन रुपन्देहीले मंगलबार एक सूचना जारी गर्दै स्वास्थ्य मन्त्रालयबाट २०७७ चैत ८ गते जारी भएको विज्ञप्तीलाई दृष्टिगत गर्दै स्यानिटाइजर, मास्क र सामाजिक दुरी मापदण्ड तथा स्वास्थ्य सुरक्षासम्बन्धी मापदण्डको पूर्ण पालना गर्न/गराउन आग्रह गरेको छ ।

प्रशासकीय अधिकृत जनक थापाले खुला सीमानाका कारण बढ्नसक्ने संक्रमण रोक्न सबैलाई आग्रह गरेका छन् ।

 

 

कैलाली । धनगढीको कोरोना अस्पतालमा फेरि बिरामीको चाप बढ्न थालेको छ । सोमबार एक जना र मंगलबार थप दुई जना बिरामी सेती प्रादेशिक अस्पतालको अस्थायी कोरोना अस्पतालमा भर्ना भएका छन् ।

भारतबाट आएका कञ्चनपुर पुनर्वास नगरपालिका-५ का ५४ वर्षीय पुरुष, धनगढी उपमहानगरपालिका-१ का ५० वर्षीय पुरुष, धनगढी उपमहानगर-३ का ४४ वर्षीय पुरुषमा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको हो ।

कञ्चनपुरका पुरुषमा सोमबार कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको हो भने धनगढीका-२ जनामा मंगलबार कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको हो । उनीहरू तीनै जनालाई हाल आइसियुमा राखिएको छ ।

परीक्षणको मात्रा बढ्यो
अहिले सेती प्रादेशिक अस्पतालमा कोरोना परीक्षणको मात्रा पनि बढेको छ ।  मंगलबार  ३१ जनाको कोरोना परीक्षण  गरिएको छ ।

‘केही दिनअघिसम्म दैनिक १५ देखि २० जनासम्म परीक्षण भइरहेको थियो । तर, मंगलबारबाट परीक्षणको संख्या बढेको छ,’ सेती प्रादेशिक अस्पतालका सूचना अधिकारी दिलीप कुमार श्रेष्ठले भने, ‘अहिले हामी पनि पूर्व तयारीमा छौं ।’

अस्पतालमा अहिले तीन जनाको उपचार भइरहेको छ । जहाँ १० शय्याको आइसियु र ५ भेन्टिलेटर रहेका छन् ।

भारतबाट फर्किनेहरू बढे
धनगढी उपमहानगरपालिका-३ की भावना ऐर भारतको मुम्बईबाट मंगलबार स-परिवार नेपाल आइन् । मुम्बईमा कोरोनाको दोस्रो लहर शुरु भएपछि उनी नेपाल फर्किएकी हुन् ।

‘मुम्बईमा धेरै त्रास छ । बाहिर निस्कन पनि हामीलाई डर लाग्छ । यसकारण सुरक्षित भइन्छ भनेर हामी घर आएका हौँ,’ उनले भनिन् ।
नेपालबाट रोजगारीका लागि भारत पलायन भएकाहरू कोरोनाका संक्रमण र लकडाउनका कारण पुन नेपाल फर्किन थालेका हुन् ।

‘माघमा गएको थिएँ । फागुनमा काम गरेँ । चैत्रमा लकडाउन शुरु भयो,’ अछामका राजेन्द्र साउदले भने, ‘कोरोनाको त्रास बढेपछि काम पनि बन्द भयो त्यसैले घर फर्किएँ ।’

पछिल्लो २४ घण्टामा भारतमा थप ४७ हजार २ सय ६४ जनामा संक्रमण पुष्टि भएको छ भने थप २ सय ७७ जनाको मृत्यु भएको छ । भारतमा दोस्रो चरणको कोरोना फैलिएसँगै कैलालीको गौरिफन्टा र कञ्चनपुरको गड्डाचौकी नाकाबाट अहिले प्रत्येक दिन सयौं नेपालीहरू घर फर्किरहेका छन् ।

गौरीफन्टा नाकामा स्थापना गरिएको कोभिड-१९ परामर्श तथा परीक्षणमा खटिएका गणेश साउद पछिल्लो केही दिनयता नेपाल फर्किनेहरूको संख्या ह्वात्तै बढेको बताउँछन् ।

‘अहिले भारतबाट आउने क्रम दिन प्रतिदिन बढिरहेको छ । प्रत्येक दिन अहिले ४ सयको हाराहारीमा नेपाल आइरहेका छन्,’ उनी भन्छन् ।
अहिले भारतको महाराष्ट्र र उत्तर प्रदेशबाट आउनेहरू बढिरहेको उनी बताउँछन् ।

महाराष्ट्र र उत्तर प्रदेशमा कोरोना संक्रमित बढिरहेका छन् । त्यही डरले नेपाल फर्किनेहरू बढेका हुनसक्ने साउदको अनुमान छ ।
अहिले सीमा क्षेत्रमा सामान्य परीक्षणको व्यवस्था गरिएको छ । त्यसमा लक्षण देखिएको वा शंका लागेकाहरूलाई पिसीआर परीक्षण गर्ने बताइएको छ । तर, त्यो पनि प्रभावकारी हुन सकेको छैन ।

भारतको संक्रमित क्षेत्रबाट आएकाहरूलाई सोझै घर पठाउँदा समस्या हुन सक्ने देखिएको छ । धनगढी उपमहानगरपालिकाले भने उनीहरूलाई १० दिन सम्म क्वारेन्टिनमा राखेर घर पठाउने विषयमा छलफल थालेको छ ।

‘हामीले १० दिन सम्म यहाँ राखेर पठाउने विषयमा छलफल थालेका छौं,’ स्वास्थ्य शाखाका जनस्वास्थ्य निरीक्षक लक्ष्मीराज उपाध्यायले भने, ‘तर अहिले सम्म त्यसो गरेका भने छैनौं ।’

काठमाडौं । देशमा कोरोनाका त्रास घटेर जनजीवन सामान्य हुँदै गएका बेला आइतबार स्वास्थ्य मन्त्रालयले विज्ञप्ति निकाल्दै संक्रमणलाई लिएर सचेतता अपनाउन आग्रह गर्‍याे । यसले फेरि जनमानसमा चर्चा सुरु भएको छ, कतै लकडाउन हुने त होइन ?

मन्त्रालयले विज्ञप्तिमा देशभर भीडभाड हुने कुनै गतिविधि नगर्न, सामाजिक र भौतिक दूरी कायम राख्न, मास्कको अनिवार्य प्रयोग तथा साबुनपानीले हात धुन तथा सेनिटाइजर प्रयोग गर्न अनुरोध गरेको छ । जनताले बिर्सँदै गएका यी सचेतताका कुराहरु अहिले मन्त्रालयले किन सम्झायो त ? यसको कारण हो भारतमा सुरु भएको कोरोनाको नयाँ लहर ।

पछिल्लो समय छिमेकी देश भारतमा कोरोना संक्रमण दर ह्वात्तै बढेको छ र धेरै शहरहरु पहिलेजस्तै लकडाउनमा जाने तयारीमा छन् । भारतमा आइतबार २४ घण्टाको अवधिमा ४६ हजार ९ सय ५१ नयाँ संक्रमित फेला परेका थिए । सन् २०२१ सुरु भएपछि एकैदिनमा देखिएको सबैभन्दा उच्च संख्या हो ।

खुल्ला सिमाना भएको निकट छिमेकी देशमा यसरी कोरोना फैलिएपछि नेपालमा असर देखिने नै भयो । नेपालमा गत पुसदेखि घट्न थालेको कोरोना संक्रमण चैत सुरु भएदेखि क्रमशः बढिरहेको छ ।

पछिल्लो एक हप्ताको तथ्याङ्क हेर्ने हो भने परीक्षण कमै भए पनि कोरोना संक्रमण दर भने बढेको छ । दैनिक २ हजारदेखि ३५ सयसम्म परीक्षण हुँदा कोरोना १ सयको हाराहारीमा नयाँ विरामी भेटिन थालेका छन् । गत पुसमा यो संख्या ५० भन्दा पनि तल झरेको थियो ।

फागुन २९ गते ६० जनामा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको थियो । त्यसपछि क्रमशः चैत १ गते ५३ जना, २ गते ७९, ३ गते ११४, ४ गते ९४, ५ गते १०६, ६ गते १२५, ७ गते ७९, ८ गते ७७ र १०५ जनामा कोरोना पुष्टि भएको छ । यो एक हप्ताको तथ्थाङकले पनि कोरोना संक्रमण बढ्दै गइरहेको देखाउँछ ।

टेकु अस्पतालका चिकित्सक डा. अनुप बास्तोला पछिल्लो समय युरोपेली देश मात्र होइन, छिमेकी देश भारतमा पनि कोरोना संक्रमणको नयाँ अध्याय शुरु भएकोले त्यसको असर नेपालमा पनि पर्न सक्ने बताउँछन् । उनले नेपालमा कोरोना संक्रमणको डरलाग्दो संकेत गरे ।

‘झट्ट सुन्दा र हेर्दा धेरैलाई यो फेरि बन्देज किन लगाउनुपर्ने भन्ने लाग्दो हो । अहिले कोरोना भाइरस संक्रमणको जोखिमलाई बेवास्ता गर्दै हामी जसरी फुक्काफाल हिँडिरहेका छौं र जोखिम कम हुँदै गएको महसुस गरेका छौं, यस्तो बेला फेरि किन सावधानी अपनाउनु भन्ने लाग्नु स्वभाविक हो । तर, यसको कारण छ,’ उनले सामाजिक सञ्जालमा लेखेका छन् ।

उनले भर्खरैको एउटा घटना सामाजिक सञ्जालमा उल्लेख गरेका छन् ।

‘हालै मेरो जानकारीमा आएको एउटा घटनाले झस्काएको छ । गत फागुन ७ गते एउटा होटलमा ५० जना जतिको जमघट भयो । जमघट ५ घण्टासम्म चल्यो । त्यसको एक सातापछि त्यही भेटघाटमा पुग्नु भएका एक व्यक्ति ज्वरो, खोकी र सास फेर्न समस्या भएपछि टेकू अस्पतालमा भर्ना हुनुभयो ।

उहाँमा कोरोना भाइरस पोजिटिभ देखिनुका साथै निमोनिया भइसकेको थियो । पाँच दिनको उपचारपछि ती व्यक्ति निको भएर घर फर्किनु भयो । तर, अत्याउने किसिमको तथ्यांक त यो आयो कि, त्यो जमघटमा पुगेपछि पीसीआर गरेका ४० मध्ये १९ जनामा कोरोना भाइरसको संक्रमण देखियो । जसमध्ये ७ जना अस्पताल भर्ना हुनुभयो ।

त्यो जमघटमा पुग्नुभएका मेरै एकजना आफन्त पनि निमोनिया देखिएपछि टेकू अस्पतालमै ४ दिन उपचार गराएपछि निको हुनु भयो । उहाँलाई एक दिन मात्र ९९ डिग्री फरेनहाइड ज्वरो आयो, खोकी पटक्कै थिएन तर १२ दिनपछि निमोनिया देखियो ।’

५ घण्टा एउटा जमघटमा भेला भएका ५० मध्ये १९ जना संक्रमित हुनु र ७ जना अस्पतालमा भर्ना हुनु सामान्य कुरा नभएको उनी बताउँछन् । कोरोना भाइरसको संक्रमण फरक ढंगले हुँदैछ कि भन्ने आशंका बढाएको डा. बास्तोलाको भनाइ छ ।

सीमा नाका ह्वाङ्गै

भारतको महाराष्ट्र, गुजरात, उत्तरप्रदेश लगायतका शहरमा काम गर्न पुगेका नेपालीहरु कोरोना भाइरसको संक्रमण बढ्न थालेपछि धमाधम नेपाल फर्कन थालेका छन् । यी शहरमा कतै लकडाउन त कतै नाइट कर्फ्यूहरु भइराखेको छ । नेपाल भारतको सीमा नाका अहिले मूलतः खुल्लै छ ।

महेन्द्रनगरको गड्डाचाैकी, कैलालीको गौरीफन्टा, बाँकेको जमुना नाका, कपिलबस्तुको कृष्णनगर, भैरहवाको बेलिहिया नाकाबाट सयौं नेपाली भारतको कोरोना फैलिएको शहरबाट नेपाल फर्कने गरेका छन् । आइतबार विभिन्न नाकाबाट १८ सय जना नेपाल प्रवेश गरेका छन् भने शनिबार १२ सय जना आएका छन् ।

भारतबाट नेपाल आइपुगेका एक व्यक्तिमा कोरोना भाइरस पुष्टि भएको छ । यद्यपि यो भाइरस भेरियन्ट (नयाँ प्रजातिको भाइरस) भए नभएको पुष्टि भएको छैन । ती व्यक्तिमा सामान्य ज्वरो मात्रै थियो । अस्पतालमै राखेर उपचार गर्नुपर्ने अवस्था नभएकाले ती व्यक्ति अस्पतालको समन्वयमा आइसोलेनमा छन् ।

नेपालीहरु फर्केर आउन सक्ने नाकाहरुमा जोखिम बढ्न सक्ने भएकाले इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाले सीमामा १४ वटा हेल्थ डेक्सहरु सञ्चालन शुरु गरेको छ । इपिडिमियोलोजीले विभिन्न नाका भएर आउने यात्रुहरुको स्क्रिनिङ गर्ने र आवश्यक परेको ठाउँमा एन्टिजेन परीक्षण पनि शुरु गरिसकेको छ । कन्ट्रयाक्ट हिस्ट्री राखेर त्यहाँबाट आउनेहरुलाई क्वारेन्टाइनको नियम बुझाएर घर पठाउने काम भइराखेको छ ।

भेरियन्ट प्रमाणित भएका बेलायत, जर्मनी, ब्राजिल लगायतका देशबाट विमानस्थल हुँदै नेपाल आएकाहरुको हकमा भने छुट्टै नियम बनाइएको छ । इपिडिमियोलोजीले यसपटक भने कोरोना पोजेटिभ भएका सबैलाई अस्पताल भर्ना नगर्ने निर्णय गरेको छ । लक्षण हेरेर मात्रै अस्पताल भर्ना गर्न सकिनेछ । महाशाखाले स्थापना गरेको विभिन्न नाकाको हेल्थ डेक्समा स्क्रिनिङलाई चुस्त बनाउन थालेको महाशाखाको दाबी छ ।

हेल्थ डेक्स रहेका नजिकका अस्पतालहरुलाई पत्रचार गरिसकेको इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा (इडिसिडी)का प्रमुख डा. कृष्ण पौडेलले बताए ।

तयारी धेरै बाँकी छ

नेपालमा कोरोना भाइरसको दोस्रो लहर आउन नदिन नाकामा आन्तरिक तयारीहरु धेरै गर्नुपर्ने महाशाखाका प्रमुख डा पौडेल बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘अहिले कोरोना धेरै फैलिएको ठाउँबाट नेपालीहरु फर्केर आउन सक्छन् भनेर हामीले हेल्थ डेक्सहरु सञ्चालन गरिरहेका छौं । तर अझै धेरै कामहरु गर्नुपर्ने छ ।’

स्थानीय पालिकाहरुसँग समन्वयमा समुदायमा टेस्टिङको दायरा बढाउने, क्वारेन्टाइनको व्यवस्था मिलाउने, अस्पतालहरुलाई तयारी अवस्थामा राख्नुपर्ने लगायत अभिभारा रहेको डा. पाण्डे बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘सबै मिलेर समाना गर्ने हो भने पक्कै पनि महामारीलाई जित्न सकिन्छ । त्यही हिसाबले हामी तयारी गरिरहेका छौ ।’

भारतले नयाँ भेरियन्ट भनेर घोषणा गरिनसकेकाले सीमानाका बन्द गर्न तत्काल नगरिने डा. पाण्डे बताउँछन् ।

‘अहिले सीमानाकामा निगरानी बढाउने हो, बन्द गरिहाल्ने अवस्था छैन । तर परिस्थितिलाई हेरे नयाँ रणनीति लिनुपर्ने हुन सक्छ,’ उनले भने ।

सीमा नाकाबारे निर्णय आवश्यकताअनुसार माथिल्लो निकायले गर्ने भएकाले इडीसीडीले भने त्यहाँबाट आउनेहरुको परीक्षण, स्क्रिनिङ गर्ने काम नै मुख्य रहेको उनको भनाइ छ ।

इडीसीडीले विमानस्थलबाट आउनेको लागि नेगेटिभ रिपोर्ट अनिवार्य गरेको छ । बिमानस्थलबाट आएका व्यक्तिलाई भेरियन्ट पुष्टि भए छुट्टै नियम बनाइएको छ । १० दिन कडा क्वारेन्टाइनपछि मात्रै हेल्थ डेक्सबाट रिलिज गराइन्छ ।

जनस्वास्थ्य मापदण्ड निर्विकल्पः भाइरोलोजिस्ट

जनस्वास्थ्यविद्हरु नयाँ प्रजातिको भाइरसविरुद्ध लड्ने निर्विकल्प उपाय भनेको जनस्वास्थ्य मापदण्ड पालना नै भएको बताउँछन् । टेकु अस्पतालका चिकित्सक एवं भाइरोलोजिस्ट शेरबहादुर पुनले नयाँ भेरियन्ट देखिए पनि जनस्वास्थ्य मापदण्ड निरन्तर र फरक नहुने बताए ।

‘भेरियन्ट नामक कोरोना भाइरसको चेन ब्रेक गर्नको लागि सामाजिक दुरी, मास्क र हात धुने कुराहरु नै मुख्य छन्,’ उनले भने ।

नयाँ प्रजातिको भाइरस दु्रत गतिमा फैलन सक्ने उनी बताउँछन् । कोरोनालाई जित्न निर्विकल्प भनेको भ्याक्सिन नै रहेको उनको भनाइ छ ।

‘भ्याक्सिन धेरैभन्दा धेरै समुदायमा पुर्‍याउन सकियो भने मात्र अलिकति नियन्त्रणमा आउने सम्भावना हुन्छ,’ उनले भने ।

डा. पुन लकडाउन गरेर कोरोना भाइरस नियन्त्रण नहुने बताउँछन् ।

‘अब लकडाउन बन्दाबन्दी भनेको चाहिँ एकदमै अनियन्त्रित भएर अब नियन्त्रण गर्न नसक्ने अवस्था आयो भने हो,’ उनले भने, ‘त्यो चेन ब्रेक गर्नलाई उपयुक्त हुन्छ । तर त्यो भन्दैमा निमिट्यान्नै हुँदैन । यसले केही हदसम्म सहज बनाउँछ ।’

स्वास्थ्य मन्त्रालय भन्छः मापदण्ड पालना गरौं

स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले नेपालमा कोरोना संक्रमण फेरि बढ्न थालेकाले जनस्वास्थ्य मापदण्ड पालना गर्न जोड दिएको छ । मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा. समीर अधिकारीले छिमेकी मुलुकमा बढेपछि नेपालमा बढ्नु स्वभाविक नै भएको बताए ।

उनले भने, ‘हामीसँग हुने भनेकै जनस्वास्थ्यको मापदण्ड हो । एक-अर्काबीचको दुरी कायम गर्ने परम्परागत विधि नै हो । त्यसैको पालना नै महत्वपूर्ण हुन्छ । अहिलेको र योभन्दा नयाँ प्रकारका भाइरस आउँदा पनि हाम्रो हातमा हुने यही हो ।’

राज्यको तर्फबाट गराउने भनेको निगरानी बढाउने, उपचारको व्यवस्थापन गर्ने टेस्टिङ, औषधि व्यवस्थाको प्रवन्ध गर्ने आदि रहेको उनी बताउँछन् ।

उनले थपे, ‘धेरै किसिमका भ्याक्सिनहरु बनेका छन् । कोहीले कुनैमा काम गर्ने छ, कुनैमा काम नगर्ने छ । त्यसैले मापदण्ड त पालना गर्नैपर्छ ।’

सहप्रवक्ता अधिकारीले लकडाउन गर्ने कुनै तयारी नरहेकोसमेत बताए ।

काठमाडौं । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले कोभिड-१९ को जोखिम कायमै रहेको भन्दै स्वास्थ्य मापदण्ड अपनाउन अनुरोध गरेको छ ।

मन्त्रालयले एक विज्ञप्ति निकालेर देशभर सभा, जुलुस, र्‍याली, भेला, गोष्ठी, बैठकजस्ता भीडभाड नगर्न अनुरोध गरेको छ । प्रवक्ता डा. जागेश्वर गौतमको हस्ताक्षरमा जारी विज्ञप्तिमा विगत केही हप्तादेखि विश्वभर र खासगरी छिमेकी देशहरूमा कोरोना भाइरस संक्रमण बढ्दो क्रममा देखिएको भन्दै सचेत रहन भनिएको छ ।

‘भीडभाड हुने व्यवसाय र कार्यहरू नगर्नु हुन र सामाजिक/भौतिक दूरी, मास्कको अनिवार्य र उचित प्रयोग तथा सावुनपानीले राम्रोसँग हात धुने वा सेनिटाइजरको प्रयोगलगायत मन्त्रालयबाट विगतमा जारी गरिएका अन्य जनस्वास्थ्यका मापदण्डहरू समेत पालना संक्रमण रोकथाममा सहयोग गर्न सरोकारवाला सबैमा हार्दक अनुरोध छ ‘, मन्त्रालयले भनेको छ ।

काठमाडौं । नेपालले कोभिड-१९ विरुद्ध आपतकालीन प्रयोगका लागि अर्को भारतीय खोप कोभ्याक्सिनलाई अनुमति दिएको छ ।

औषधि व्यवस्था विभागले शुक्रबार भारत बायोटेकले उत्पादन एवं विकास गरेको कोभ्याक्सिनलाई प्रयोगका लागि अनुमति दिएको प्रवक्ता सन्तोष केसीले नेपाल प्रेसलाई जानकारी दिए ।

उनका अनुसार भारत बायोटेकले ४ मुलुकका २६ हजार जनसंख्यामा तीन चरणको परीक्षण पूरा गरेको कागजपत्र पेश गरेपछि अनुमति पाएको हो ।

यसअघि भारत र जिम्बाबेले मात्र कोभ्याक्सिनलाई अनुमति दिएका छन् ।

भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले समेत लगाइसकेको यो भ्याक्सिन कोभिडविरुद्ध ८१ प्रतिशत प्रभावकारी हुने जनाइएको छ । नेपालले यसअघि अक्सफोर्ड- अस्ट्राजेनेकाले विकास गरेको कोभिसिल्ड खोप र चीनको सिनोफार्मले उत्पादन गरेको कोर-भीलाई आपतकालीन प्रयोगको अनुमति दिइसकेको छ ।

बहराइनका राजकुमारले ल्याएको चिनियाँ खोप

बहराइनका राजकुमार मोहम्मद हमाद मोहम्मद अल खलिफाले ल्याएको कोभिडविरुद्धको खोप चिनियाँ रहेको पुष्टि भएको छ । औषधी व्यवस्था विभागले उक्त खोप चीनको सिनोफार्मले विकास गरेको कोर-भी रहेको बताएको हो ।

कोर-भीलाई सरकारले यसअघि नै आपतकालीन प्रयोगका लागि अनुमति दिइसकेको छ । प्रवक्ता केसीले राजकुमारले ल्याएको उक्त २ हजार डोज खोपलाई स्वास्थ्य र परराष्ट्र मन्त्रालयको समन्वयमा प्रयोगमा ल्याइने बताए । राजकुमारले गोरखा जिल्लामा मानिसलाई खोप दिन चाहेका हुन् ।

काठमाडौं । कोरोना भाइरसविरुद्धको खोप दोस्रो चरणमा १६ लाख ७३ हजार २२७ व्यक्तिले लगाएका छन् । दोस्रो चरणको पहिलो प्राथमिकतामा व्यक्तिमध्ये ७३ प्रतिशतले खोप लगाएका छन् ।

स्वास्थ्य सेवा विभागको बालस्वास्थ्य तथा खोप शाखा प्रमुख डा झलक शर्मा गौतमले ६५ वर्षभन्दा माथिका १६ लाख ७३ हजार २२७ ज्येष्ठ नागरिकले खोप लगाएको जानकारी दिए ।

सरकारले गत फागुन २३ गतेदेखि यही चैत ३ गतेसम्म दोस्रो चरणको खोप अभियान सञ्चालन गरेको थियो । दोस्रो चरणको पहिलो प्राथमिकतामा परेका २२ लाख ज्येष्ठ नागरिकलाई खोप प्रदान गर्ने लक्ष्य राखिएको थियो ।

उनले खोप अभावका कारणले खोप अभियानलाई अहिलेका लागि स्थगन गर्नुपरेको जानकारी दिए। ‘हामी निरन्तर खोप अभियान गर्ने तयारीमा रहेका थियौँ, उनले भने, ‘तर खोप अभाव भएपछि अहिलेका लागि अभियान स्थगन गरेका छौँ ।’

विभागले ६५ वर्षभन्दा माथिका ज्येष्ठ नागरिकलाई खोप प्रदान गरेपछि ५५ वर्ष भन्दामाथिका र दीर्घरोगीलाई खोप प्रदान गर्ने तयारी थालेको थियो । भारतस्थित सिरम इन्स्टिच्युट अझ इण्डियाबाट खरिद गरिएको १० लाख मात्रा खोप नआएपछि खोप अभियान स्थगन गरिएको हो ।

अहिलेसम्म भारत सरकारबाट अनुदानमा १० लाख मात्रा र नेपाल सरकारले आफै खरिद गरेको १० लाख मात्रा खोप ल्याई लगाइएको छ । यसअघि पहिलो चरणमा सञ्चालन भएको खोप अभियानमा चार लाख २९ लाखले खोप लगाएका थिए ।

खोप शाखाका प्रमुख डा गौतमले सरकारसँग अझै सात लाख मात्रा खोप मौज्दात रहेको जानकारी दिए। उनका अनुसार मौज्दात खोप पहिलो चरणमा लगाएका व्यक्तिलाई दोस्रो मात्रा दिनका लागि राखिएको छ । दोस्रो मात्रा आगामी वैशाख ७ गतेदेखि ११ गतेसम्म सञ्चालन हुने छ ।

काठमाडौं । भारतको राजधानी दिल्ली संसारकै प्रदुषित सहरको पहिलो स्थानमा सूचिकृत भएको छ । बुधबार सार्वजनिक गरिएको यसवर्षको ग्लोबल एयर-क्वालिटी सूचकमा नेपाली राजधानी काठमाडौं प्रदुषित सहरको १० औं स्थानमा छ ।

वर्ल्ड एयर क्वालिटी रिपोर्ट २०२० का अनुसार बंगलादेशको राजधानी ढाका दोस्रो, अफगानिस्तानको काबुल चौंथो, कतारको राजधानी दोहा पाँचौ, इन्डोनेसियाको जकार्ता ९ औं नम्बरमा छन् ।

क्षेत्रगत हिसाबले दक्षिण एसिया संसारमै प्रदुषित रुपमा देखापरेको छ । नेपाल, भारत, पाकिस्तान, अफगानिस्तान र बंगलादेशका सहरहरु सूचिमा अटाएका छन् । ५० वटा प्रदुषित सहरमध्ये ४२ दक्षिण एसियाकै छन् । दिल्ली सन् २०१८ र २०१९ मा पनि प्रदुषित सहरको पहिलो स्थानमै थियो ।

कोभिड-१९ महामारीको बेलामा पनि वायु प्रदुषण सबैभन्दा ठूलो स्वास्थ्य खतराको रुपमा रहेको जनाइएको छ । लकडाउनको समयमा वायु गुणस्तरमा सुधार भएपछि पुनः मानवीय गतिविधि बढ्दै जाँदा प्रदुषण पनि वृद्धि हुँदै गएको हो ।

पाटन । पाटन स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा मिर्गौला उपचार गराउन आउने बिरामीको सङ्ख्या बढेको छ । पछिल्ला वर्षमा झैँ केही अस्पतालले सो रोगको उपचार सेवा दिन बन्द गरेसँगै यहाँ बिरामीको सङ्ख्या बढेको हो ।

‘हामीसँग मिर्गौला डायलासिस गर्ने १४ प्रविधि छ, यसमा १२ मेसिन २४सै घण्टा निरन्तर चलाउनुपरिरहेको छ’, अस्पतालका निर्देशक डा रवि शाक्यले भने, ‘एक दिनमा लगभग ४५ मिर्गौलापीडितको डायलासिस भइरहेको छ । साना बालकदेखि वृद्धसम्म यस रोगको उपचार गराउन आउँछन् ।’
पाटनले लामो समयदेखि सो रोगको शिकार भएका मानिसलाई निःशुल्क उपचार सेवा दिनुका साथै नयाँ बिरामीलाई भने वार्षिक एक लाख बराबरको निःशुल्क उपचार सेवा दिने गरेको डा शाक्यले जानकारी गराए ।

सोह्र वर्ष उमेरमुनिका तुलनामा ५० वर्ष उमेर कटेका बढीजसो मानिस उपचार गर्न आउने गरेको अस्पतालका नर्सिङ निर्देशक शान्ता डङ्गोल श्रेष्ठले बताइन् । मिर्गौला मानव शरीरको अति महत्वपूर्ण अङ्ग हो ।
यसले शरीरमा भएको विषाक्त पदार्थलाई बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ । मिर्गौला फेल भएका मानिसको शरीरबाट विषाक्त रासायनिक पदार्थ बाहिर निस्कन पाउँदैन र उनीहरूलाई दिनानुदिन सो रोगले असर गर्दै जान्छ ।

सो रोग लागेपछि हातखुट्टा अनि अनुहार सुनिने, थकान महसुस हुने, छाला चिलाउने, भोक नलाग्ने, कम्मरको भाग दुख्ने आदि समस्या देखिने चिकित्सकको भनाइ छ । उच्च रक्तचाप र मधुमेहजस्ता रोग भएका मानिसले मिर्गौला बचाउन सदैव विशेष ध्यान पुर्याउनुपर्छ । मिर्गौला स्वस्थ राख्न स्वास्थ्य, खानपान र सक्रिय दिनचर्या अपनाउनसमेत जरुरी छ ।

यसैगरी पाटनले विगत १० वर्षअघिदेखि उपचार सेवा दिन थालेको मानसिक विभागमा समेत बिरामी खचाखच भरिएका बताएको छ । मुलुकमा कोरोना कहर देखिएसँगै पाटनले सो रोगका बिरामीलाई पहिलो प्राथमिकतामा राखी उपचार सेवा दिन शुरु गरेको छ ।
अन्य रोगका बिरामी उपचार गराउन आउने सङ्ख्या १० देखि ३० प्रतिशत झरेकामा हाल पूर्ववतरूपमा फर्किँदै गइरहेको अस्पताल स्रोतले जनाएको छ ।