Author: Anisha Tiwari

रुपन्देही । ९२ प्रतिशत मुस्लिम धर्मालम्बी भएको बंगलादेशले नेपालसँगको सम्बन्ध बलियो बनाउन लुम्बिनीमा बौद्ध बिहार बनाउने भएको छ ।

सांस्कृतिक पर्यटनको प्रवर्द्धन र नेपालसंगको सम्बन्ध बलियो बनाउन बुद्ध जन्मस्थल लुम्बिनीमा बौद्ध बिहार बनाउनेगरी लुम्बिनी बिकास कोषसंग सम्झौता गरेको बंगालादेशका अधिकारीले जनाएका छन् । बंगलादेश सरकारले लुम्बिनीमा बौद्ध बिहार बनाउने भएसंगै लुम्बिनीमा विहार निर्माण गर्ने देशहरुको संख्या १८ पुगेको छ ।

शनिबारको सम्झौताअनुसार लुम्बिनीको पश्चिमी क्षेत्रमा रहेको ८०–८० मिटर क्षेत्रफलको जग्गामा बौद्ध बिहार बनाउने गरी नेपालका लागि बंगलादेशी राजदूत सलाहुद्धिन नोमान चौधरी र लुम्बिनी विकास कोषका उपाध्यक्ष भिक्षु मैत्तेयाबीच सम्झौता पत्रमा हस्ताक्षर भएको छ ।

नेपालका लागि बंगलादेशी राजदूत सलाहुद्धिन नोमान चौधरीले नेपालमा बंगलादेशको बौद्ध बिहार बनाउने पहिलो प्रोजेक्ट भएको बताउँदै कोषको ऐन नियमभित्र रहेर बिहार निर्माण गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका थिए । सम्झौताअनुसार उक्त बिहार ३ वर्षमा पूरा गर्ने लक्ष्य राखिएको छ ।

सो अवसरमा विकास कोषका उपाध्यक्ष भिक्षु मैत्तेयाले लुम्बिनीको विकासको लागि अन्तर्राष्ट्रिय समितिमा समेत सदस्य राष्ट्रको हैसियतले बंगलादेशले खेलेको भूमिकाको प्रशंसा गर्दैे लुम्बिनीमा निर्माण हुने बुद्ध बिहारले राम्रो सन्देश प्रवाह गर्ने बताएका थिए ।

काठमाडौं । ठूलो जनधनको क्षति गराउँदै औषत मितिभन्दा छ दिन ढिला गरी नेपालबाट मनसुन बाहिरिन थालेको छ । मनसुन बहिर्गमनको औसत मिति अक्टोबर २ भए पनि शुक्रबार (अक्टोबर ८)मा नेपालको पश्चिम क्षेत्रबाट मनसुन बाहिरिन थालेको हो । नेपालको सुदूरपश्चिम र कर्णाली प्रदेशमा पूर्ण र लुम्बिनी प्रदेशको पश्चिमी भू–भागबाट मनसुन बहिर्गमन भएको जल तथा मौसम विज्ञान विभाग, मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ । अबको केही दिनमा देशका बाँकी भू-भागबाट मनसुन बहिर्गमन हुने अनुमान गरिएको महाशाखाका मौसमविद् मञ्जु बासीले जानकारी दिइन् ।

मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले नियमितरूपमा मनसुन बहिर्गमन प्रक्रियालाई अनुगमन गरिरहेकाले थप जानकारीपछि अद्यावधिक गरिने जनाएको छ । अहिले मनसुनको ठूलो प्रभाव नरहे पनि प्रदेश नं १, २, बागमती र गण्डकीमा हल्का बदलीको अवस्था रहेको छ । अब ठूलो वर्षाको सम्भावना भने कम छ ।

ती भू–भागका एक–दुई स्थानमा हल्का वर्षा पनि भएको छ । आज राति मुलुकभर आंशिकदेखि सामान्य बदली रही प्रदेश नं १, बागमती, गण्डकी र लुम्बिनी प्रदेशका एक–दुई स्थानमा हल्का वर्षाको सम्भावना रहेको छ । बङ्गालको खाडी आसपास विकसित भएको (न्यून चापीय क्षेत्र)का कारण मुलुकको पूर्वी भेगबाट गएको जेठ २८ मा मनसुन (वर्षायाम) भित्रिएको थियो । उक्त दिन नेपालको प्रदेश नं १, २ र बागमती प्रदेशमा भित्रिएकामा जेठ ३० मा मुलुकभर नै फैलिएको थियो । सरदरभन्दा बढी पानी पर्ने आकलन गरिएको नेपालमा सोहीअनुसार नै वर्षा भएको जल तथा मौसम विज्ञान विभागले जनाएको छ।

सामान्यतः विगतमा १० वर्षयता जुन १० मा मनसुन भित्रिएर सेप्टेम्बर २३ मा बाहिरिन्थ्यो । यस वर्षदेखि मनसुन भित्रिने दिन जुन १३ थियो । त्यसको दुई दिनअघि नै मनसुन भित्रिएको थियो भने छ दिनपछि बहिर्गमन हुन थालेको छ । सरदर वर्षाको आँकडा विष्लेषण गरेर मनसुनको मिति तय गरिनेछ । कहिलेकाहीँ केही दिन ढिला र केही दिन चाँडो पनि मनसुन भित्रिने र बाहिरिने हुन्छ । यसपालि पनि त्यही भएको मौसमविद्को भनाइ छ । यसपालिको मनसुनका समयमा मुलुकका धेरैजसो भू–भागमा सरदरभन्दा बढी वर्षा हुने आकलन गत वैशाखमा गरिएको थियो ।

नेपालको वर्षाको मनसुनी प्रणालीमा प्रभाव पार्ने पूर्वी प्रशान्त महासागरमा विकसित हुने ‘एन्सो’, हिन्द महासागरमा विकसित हुने दुई ध्रवीय प्रणालीको हालको अवस्था, जलवायु प्रारुपको मनसुन अवधिको आकलन, युरोप तथा एसियामा गत हिउँद तथा प्रिमनसुनको अवधिमा परेको हिउँ, अन्तरऋतु परिवर्तनशीलताका कारकलाई समेत मध्यनजर गरी आकलन गर्ने गरिन्छ ।

तर यो जलवायु प्रणाली विभिन्न ऋतुगत सामुद्रिक तथा वायुमण्डलीय प्रणाली, भू–उपयोगजस्ता कुरामा निर्भर हुने र जलवायु प्रारुपहरू यस्ता प्रणालीको ऋतुमा हुने परिवर्तनले विश्वसनीय पूर्वानुमान गर्न भने कठिन हुने विज्ञहरुको भनाइ छ ।

मनसुनजन्य घटनाबाट १३६ जनाको मृत्यु

यसपालिको मनसुनजन्य घटनाबाट मुलुकभर गरेर १३६ व्यक्तिको मृत्यु भएको छ । गृह मन्त्रालयका अनुसार अहिले पनि ४५ जना बेपत्ता छन् भने १४४ घाइते भएका छन् । कूल ८४५ घर पूर्ण र १६९ घरमा आंशिक क्षति पुगेको छ । यस वर्ष सबैभन्दा बढी सिन्धुपाल्चोक जिल्ला प्रभावित भएको छ । उक्त जिल्लामा मनसुनको अवधिमा पाँच जनाको मृत्यु भएको छ भने २० बेपत्ता छन् ।

सिन्धुपाल्चोकको पनि मेलम्ची र हेलम्बुलाई बाढीपहिरोले तहसनहस बनाएको छ । त्यस्तै भौतिक क्षतिका हिसाबले मनाङ जिल्लामा समेत ठूलो असर गरेको छ । यसपालि मनसुनजन्य घटनाबाट ७१ जिल्ला प्रभावित भएको छ ।

पर्वत । फलेवास नगरपालिकामा सुविधासम्पन्न भवन निर्माण हुने भएको छ । वडा नम्बर ५ खानीगाँउमा ६० रोपनी ८ आना जग्गामा बनाइन लागेको प्रशासनिक भवनको शिलान्यास गरिएको छ ।

उक्त जग्गा स्थानीय समाजसेवी झलक सुवेदीले नि:शुल्क दिएका हुन् । हालै उक्त भवनको शिलान्यास कार्यक्रम सम्पन्न भयो ।

उक्त भवन प्रदेशकै नमूना भवनको रूपमा स्थापित हुने आफूले विश्वास लिएको नगर प्रमुख पदमपाणी शर्माले बताए । ‘यो भवन बनिसकेपछि नगरपालिकाको काममा पनि सहज हुनेछ । हामी नमूना भवनबाट सेवाग्राहीको नमूना काम गरेर देखाउँछौं’, मेयर शर्माले बताए ।

सभा हल, कार्यपालिका बैठक कक्षसहित भवनमा ४२ कोठा रहने नगरपालिकाले जनाएको छ । १४ करोड लगानीमा निर्माण गरिने उक्त भवन १८ महिनामा निर्माण सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिएको छ । भवन शिलन्यास कार्यक्रममा उपस्थित प्रमुख जिल्ला अधिकारी, सुरक्षा निकायका प्रमुख, जनप्रतिनिधिलगायत उपस्थित थिए ।

काठमाडौं । नेपालीको महान् चाड बडादसैँ नजिकिएसँगै उपत्यका छाड्ने यात्रुको संख्या बढ्न थालेको छ । यही असोज १ देखि सात गतेसम्म भित्रिने र बाहिरिने यात्रु बराबर थिए । अहिले भने बाहिरिने यात्रु बढिरहेको महानगरीय ट्राफिक प्रहरी महाशाखाले जनाएको छ । काठमाडौँ भित्रिने र बाहिरिने यात्रुको संख्या विष्लेषण गर्दा अहिलेसम्म औपचारिकरुपमा एक लाख बढी यात्रु काठमाडौँबाट बाहिरिएका छन् । प्रहरीलेको अभिलेखभन्दा बाहिरबाट समेत यात्रु बाहिरिएका छन् ।

महाशाखाका प्रमुख प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक जनक भट्टराईले बिस्तारै यात्रु बाहिरिनेक्रम बढिरहेका र दसैँ बिदा सुरु भएपछि भने यो संख्या अझै बढ्ने बताए । ‘अहिलेसम्म सामान्यरुपमा बढिरहेको छ, आजदेखि भने बाहिरिने यात्रुको चाप बढ्छ’, महाशाखाका प्रमुख भट्टराईले भने ‘यात्रुको सहजताका लागि हामीले चुस्त ट्राफिक व्यवस्थापन मिलाएका छौँ, बाहिरिने यात्रुका सहज व्यवस्थापनका लागि रातदिन नभनी प्रहरी खटाइएको छ ।’

यही असोज १६ गतेसम्म यात्रु हाराहारीमा भित्रिने र बाहिरिने गरेका थिए । प्राप्त विवरणअनुसार १६ गते भित्रिने संख्या ४२ हजार २२६ थियो भने बाहिरिने संख्या ४१ हजार ४८४ थियो । त्यसपछि भने बाहिरिने यात्रुको चाप बढेको हो । असोज १६ गते भित्रिने ३८ हजार ७४९ रहेकामा बाहिरिने यात्रु बढेर ४३ हजार ४३९ पुगेका थिए । त्यसपछि क्रमशः बाहिरिने यात्रु बढ्न थालेका हुन् ।

यही असोज २१ गते सात हजार २८० सवारी साधनमा ३४ हजार १४६ यात्रु भित्रिएकामा सोही दिन सात हजार ८१४ सवारी साधनमा ४५ हजार ३६२ यात्रु बाहिरिए । महाशाखाले दिएको तथ्याङ्कअनुसार असोज २२ गते शुक्रबार छ हजार ७७८ सवारीमा ३२ हजार ९८४ यात्रु भित्रिएका थिए । सोही दिन सात हजार ३१५ सवारीमा झण्डै ५२ हजार यात्रु बाहिरिएका छ । त्यसपछि बाहिरिनेक्रम झन् बढिरहेको महाशाखाले जनाएको छ ।

असोज १ देखि २२ सम्ममा कूल एक लाख ४२ हजार २२७ सवारी साधनमा सात लाख ७६ हजार ३७१ यात्रु भित्रिएका तथ्याङ्क छ । सोही अवधिमा कूल एक लाख ४३ हजार ७७३ सवारी साधनमा आठ लाख ७० हजार ४९६ यात्रु बाहिरिएका महाशाखाले जनाएको छ । प्राप्त विवरणमा अहिलेसम्म यात्रु भित्रिने र बाहिरिने सङ्ख्याका हिसाबले एक लाख बढी यात्रु बाहिरिएका छन् ।

यद्यपि रिजर्भ गरेर जाने यात्रुको संख्या यसपाली बढी छ । त्यसरी जानेको संख्या भने प्रहरीको अभिलेखमा रहँदैन । साथी वा आफ्नो परिवार मिलेर साना गाडी रिजर्भ गर्ने अनि घर जाने प्रचलन यसपाली बढी देखिएको महाशाखाका प्रहरी निरीक्षक जितेश दाहालले जानकारी दिए ।

यसपाली असोज ११ गतेदेखि गाडीको अग्रिम टिकट बिक्री खुला गरिएको थियो । अहिले पनि अनलाइन वा प्रत्यक्ष भेटेर टिकट काट्ने यात्रुको चाप बढी छ । त्यस्ता काउन्टर तथा यात्रुको भिडभाड हुने क्षेत्रमा भिडभाड रोक्न प्रहरी परिचालन गरिएको महाशाखाले जनाएको छ ।

प्रहरीले उपत्यकाका मुख्य चोकमा यात्रु सहायता कक्षा स्थापना गरी सेवा दिइरहेको छ । माइकिङ गरेर यात्रुलाई सचेत गराउने, सुरक्षित यात्राका लागि आग्रह गर्ने गरिरहेको छ । कोभिड–१९ का कारण उपत्यकामा विगतका वर्षमा भन्दा मानिस कम रहेका जनाइएको छ ।

यद्यपि प्रहरीले चाडबाडका मौका छोपी चोरी तथा आपराधिक घटना घटाउनसक्ने हुनाले त्यसको निगरानीका लागि र शान्तिसुरक्षा कायम गर्न ७७ वटै जिल्लामा विशेष सुरक्षा योजना बनाएर लागू गरेको प्रहरी प्रधान कार्यालयले जनाएको छ ।

प्रहरी प्रवक्ता वरिष्ठ उपरीक्षक वसन्तबहादुर कुँवरले साता पोशाकमा समेत प्रहरी परिचालन गरेर ठगी, कालोबजारी, चोरी आपराधिक क्रियाकलाप नियन्त्रण्मा प्रहरी खटाइएको जानकारी दिएका छन् ।

चाडबाडका बेला आफैँ पनि सावधान हुन र केही समस्या घटना परेमा नजिकको प्रहरी कार्यालयमा सम्पर्क गर्न प्रहरी प्रधान कार्यालयले सबैमा अनुरोध गरेको छ ।

काठमाडौं । नेपाल वार एशोसिएशनका कोषाध्यक्ष रुद्र पोखरेलले अहिलेको सरकार नै अदालतले बनाइदिएको हुनाले एकजना मन्त्री अदालतको कोटाबाट पर्नु अनौठो नभएको टिप्पणी गरेका छन् ।

रिपोर्टस क्लवमा बोल्दै पोखरेलले प्रधान्यायाधीशले मात्र नभई फुल कोर्ट र अदालतका ५/६ जना वरिष्ठ न्यायाधीशले यसको जवाफ दिनुपर्ने बताए । पोखरेलले यसमा प्रधानन्यायाधीश मात्र नभइ सर्वोच्च अदालतको सबै टीम दोषी रहेको दावी गरे ।

अधिवक्ता पोखरेलले न्यायालय ऐन नियमको व्याख्यताको रुपमा नभइ शक्तिकेन्द्रको रुपमा विकसित भएको बताउँदै सरकार अदालतको एउटा शाखाको रुपमा रहेको बताए ।

कोषाध्यक्ष पोखरेलले भने, अहिलेको सरकार भनेको अदालतको मातहत छ, अदालतको निर्देशनको सरकारले पालना गर्ने हो, तर अदालतलाई जानेर नजानेर शक्ति केन्द्रको रुपमा स्थापित गर्यौं, ऐन, नियमको व्याख्याताको रुपमा होइन, अदालत न्यायनिरुपणको रुपमा होइन शक्तिकेन्द्रको रुपमा विकसित भएर गएको छ, त्यसैले अदालतको एउटा शाखाको रुपमा सरकार रह्यो, यो प्रष्ट देखिएको छ ।’

चितवन । कोभिडका कारण लामो समय बन्द रहेको मनकामना केवुलकारमा यति बेला यात्रुको चाप बढ्दै गएको छ । गत भदौ २३ गतेदेखि सञ्चालनमा आएको केवलकारमा नौरथा लागेसँगै यात्रुको चाप बढेको हो ।

मनकामना दर्शन प्रालिका सहायक महाप्रबन्धक उज्ज्वल शेरचनका अनुसार बिहीबार केवलकार यात्रा गर्नेको सङ्ख्या दुई हजार ३०० थियो । खुलेको पहिलो दिन भदौ २३ गते ५०० हाराहारी रहेको संख्या बढ्दै गएको हो । गएको वैशाख १६ गतेदेखि केवलकार बन्द रहेको थियो ।

कोभिडका कारण ठूलो नोक्सान बेहोर्नुपरेको शेरचनले बताए । विगतका वर्षमा यात्रुको चाप हुँदै गर्दा एकै दिन आठ हजार ८०० सम्म यात्रुले केवलकार चढेको तथ्याङ्क छ ।

चितवनको इच्छाकामना गाउँपालिकाको कुरिनटारस्थित चेरेसमा केवलकारको मुख्य स्टेशन छ । त्यहाँबाट गोरखाको मनकामनामा केवलकार चढेर मन्दिरको दर्शन गर्न भक्तजन जाने गर्दछन् । भारतीय पर्यटक आइनसकेकाले सङ्ख्या धेरै बढेको छैन । भारतीय पर्यटक आएसँगै यो संख्या बढेर जाने शेरचनले बताए ।

काठमाडौं । गण्डकी प्रदेश सरकारले गण्डकीलाई साक्षर प्रदेश घोषणा गर्ने भएको छ । यही असोज २४ गते पोखरामा विशेष समारोहका साथ प्रदेशलाई साक्षर प्रदेश घोषणा गरिने शिक्षा संस्कृति विज्ञान प्रविधि तथा सामाजिक विकास मन्त्रालयले शुक्रबार पत्रकार सम्मेलन आयोजना गरी जानकारी दिएको हो ।

प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाको उपस्थितिमा घोषणा समारोह राखिएको शिक्षा संस्कृति विज्ञान प्रविधि तथा सामाजिक विकासमन्त्रीसमेत रहेका घोषणा मूल समारोह समितिका संयोजक मेखलाल श्रेष्ठले बताए । पन्ध्र वर्षदेखि ६० वर्ष उमेर समूहका ९५ प्रतिशत नागरिक साक्षर भएको क्षेत्र, जिल्ला वा राष्ट्रलाई साक्षर घोषणा गर्न सकिने नीतिअनुसार घोषणाको तयारी गरिएको हो । गण्डकी प्रदेशको औसत साक्षर प्रतिशत ९६ दशमलव ५७ प्रतिशत रहेको उनले बताए ।

उनले भने, ‘लक्षित समूहका ९५ प्रतिशतभन्दा बढी नागरिक साक्षर भए घोषणा गर्न मिल्छ । अघिल्लो नीति तथा कार्यक्रममा दुई वर्षभित्र घोषणा गर्ने उल्लेख थियो, सोही अनुसार गर्न लागेका हौँ ।’ गत भदौ ३० मा बसेको प्रदेश मन्त्रिपरिषद् बैठकले सबै जिल्ला साक्षर घोषणा भइसकेकाले साक्षर गण्डकी अवधारणापत्र स्वीकृत गरी साक्षर प्रदेश घोषणा गर्ने निर्णय गरेको थियो ।

मन्त्रालयका शिक्षा महाशाखा प्रमुख तोयनाथ लम्सालले स्थलगत घरधुरी सर्भेक्षण गरी निरक्षर व्यक्तिलाई साक्षर बनाउन सरकारले अभियानको रुपमा ‘साक्षर नेपाल अभियान’ देशव्यापी सञ्चालन गरेको जानकारी दिए । शिक्षा तथा मानव विकास केन्द्रको तथ्याङ्कअनुसार गण्डकी प्रदेशको नवलपुरमा सबैभन्दा बढी ९८ प्रतिशत नागरिक साक्षर छन् । सबैभन्दा कम लमजुङमा ९५,५ प्रतिशतमात्रै नागरिक साक्षर भएको तथ्याङ्क छ ।

मुस्ताङ ९६ दशमलव ३५, स्याङ्जा ९६ दशमलव १६, कास्की ९६, तनहुँ ९६ दशमवल चार, बागलुङ ९६ दशमलव ५७, मनाङ ९६ दशमलव नौ, गोरखा ९७ दशमलव दुई, म्याग्दी ९६ दशमलव २७ र पर्वत ९६ दशमलव ९३ प्रतिशत नागरिक साक्षर भइसकेको मन्त्रालयले जनाएको छ । जिल्लागतरुपमा सबै जिल्ला यसअघिनै साक्षर घोषणा भइसकेका छन् । मुस्ताङ सबैभन्दा पहिलो साक्षर जिल्ला घोषणा भएको हो । विसं २०७१ असार ३१ मा मुस्ताङ घोषणा भएको हो भने सबैभन्दा अन्तिममा पर्वत विसं २०७४ माघ १८ मा घोषणा भएको थियो ।

सरकारले सबै नागकिलाई साक्षर बनाउन र विद्यालय जाने उमेरका पाँच वर्षमाथिका बालबालिकाका लागि विद्यालय भर्ना अभियान गत वर्ष सञ्चालन गरेको थियो । पन्ध्र वर्ष वा सोभन्दा माथिको उमेर समूहका सबै नागरिकलाई न्यूनतम साक्षर बन्ने अवसर प्रदान गरी साक्षर नेपाल घोषणाको नीति सरकारको रहेको छ ।

काठमाडौं । बालिकाविरुद्धको हिंसा र विभेद अन्त्यका लागि घर परिवारदेखि नै जागरण ल्याउनुपर्नेमा जोड दिइएको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय बालिका दिवस, २०२१ का सन्दर्भमा शुक्रबार महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिक मन्त्रालय र राष्ट्रिय बाल अधिकार परिषद्को आयोजनामा गरिएको कार्यक्रममा मन्त्रालयका सचिव यमकुमारी खतिवडाले गर्भमा रहँदादेखि नै बालिकामाथि विभेद हुने स्थिति अन्त्य हुनुपर्ने बताइन् । उनले बालिकामाथि हुने हिंसा र विभेद अन्त्यका लागि भएका कानून र नीतिको कार्यान्वयनमा नेपाल सरकार प्रतिबद्ध रहेको कुरा बताइन् ।

मन्त्रालयका सहसचिव उमेश ढुङ्गानाले भएका कानूनको कार्यान्वयनका लागि स्थानीय तहसम्म संरचना हुनुपर्ने भएकाले त्यसका लागि पहल भइरहेको बताए । परिषद्का कार्यकारी निर्देशक मिलनराज धरेलले स्थानीय तहमा बाल हेल्प लाइन र अन्य संयन्त्रबाट त्यहाँ हुने हिंसा र विभेदको उजुरी लिएर न्याय दिलाउन सकिने प्रणाली स्थापनाको पहल भइरहेको जानकारी दिए । राष्ट्रिय सञ्जालका संयोजक तिलोत्तम पौडेलले बालिकाको अधिकार संरक्षण र प्रवद्र्धन तथा विकासका लागि सबै पक्ष लाग्नुपर्ने बताए ।

सोही अवसरमा सडक बालबालिकालाई खेलकुदमा अग्रसर गराउन ‘सडकदेखि रङ्गशालासम्म’ कार्यक्रमका लागि परिषद् र नेपाल रग्बी सङ्घबीच सम्झौता सम्पन्न भयो । सम्झौतामा कार्यकारी निर्देशक धरेल र सङ्घका अध्यक्ष टङ्क घिसिङले हस्ताक्षर गरे । यस्तै राष्ट्रिय बाल दिवस (भदौ २९) का अवसरमा मन्त्रालय र परिषद्द्धारा आयोजित ‘सङ्घीय नेपालमा बाल अधिकार’ विषयक भिडियो निर्माण प्रतियोगिताका प्रथम र द्वितीय हुने बालबालिकालाई नगद क्रमशः रु २५ र २० हजारसहित पुरस्कार प्रदान गरियो ।

यही अक्टोबार ११ मा ‘डिजिटल पुस्ता, हाम्रो पुस्ता’ भन्ने नाराका साथ यस वर्षको दिवस विश्वभर मनाइँदैछ । १९ डिसेम्बर २०११ मा भएको संयुक्त राष्ट्र सङ्घीय साधारणसभाको विशेष प्रस्तावबाट निर्णय भई सन् २०१२ देखि प्रत्येक वर्ष अक्टोबर ११ मा यो दिवस मनाउन थालिएको हो ।

दिवसका अवसरमा संसारभरि बालिका अधिकारलाई प्रवर्द्धन गर्ने, बालिकालाई संरक्षण गर्ने, बालिकामाथि हुने सबै प्रकारका विभेदको अन्त्य, बाल विवाह, गरिबी, अशिक्षा र विभेदबाट बालिकालाई मुक्त गराउने जागरण र अभियान सञ्चालन हुनेछ ।

चितवन । खेलकुद र सांगीतिक कार्यक्रमका लागि चर्चित नारायणगढको क्याम्पाचौरमा शुक्रबार बिहान फरक दृश्य देखियो । एम्बुलेन्स, दमकलको साइरनले माहोल फरक थियो । सर्वसाधरण ‘बचाउ, बचाउ’ भन्दै कराए । कोही मलमपट्टी लगाउँदै थिए । कोही घाइतेलाई स्ट्रेचरमा राखेर दौडदैँ थिए ।

चितवनको शक्तिखोर केन्द्रबिन्दु बनाएर बिहान साढे ९ बजे आएको ७ दशलमव ३ रेक्टर स्केलको भूकम्पले भरतपुर महानगरको सहरी क्षेत्रका करिब ७ सय घरमा क्षति पुर्याएको, १५ जना गम्भीर, एक सय १५ जना सामान्य र ९ जना बेपत्ता भएका खबर गुञ्जिए । रेडियोमा भरतपुर–२ बेलटाँडीका काले भुजेलका १८ वर्षीय छोरा सिसिहाङ मृत फेला परेको समाचार बज्दै थियो । क्याम्पाचौरमा आश्रय लिएका भूकम्पप्रभावितहरु झाडापखलाबाट ग्रस्त भए । राहत नपाएको गुनासो गर्दै प्रभावितहरु महानगर र जिल्ला प्रशासन कार्यालय घेराउ गर्न पुगे । यी सबै घटनाले २०७२को भूकम्पकै झल्को दिँदै थियो । सेना, सशस्त्र प्रहरी बल, नेपाल प्रहरीलगायतले उद्दारमा खटिएका गतिविधि नियाल्दै स्थानीय झुम्मिएका थिए ।

केहीबेरपछि चौबिसकोठीमा रहेको शेर्पा इलेक्ट्रोनिक्स पसलमा विद्युत् सर्ट भएर चौविसकोठी आसपासका करिब १० घर जलेको खबर सुनियो । आगलागीबाट एक जनाको ज्यान गयो । घर जलेर नष्ट भएपछि प्रभावितलाई सुरक्षित स्थानमा स्थानान्तरण गरिएको थियो ।

स्थानीय प्रशासन, स्थानीय सरकारको टोलीले स्थलगत अवलोकन गरेका दृश्य पनि देखिए । अटो र मोटरसाइकल एकआपसमा ठोक्किँदा भएको दुर्घटनाको परिदृश्य पनि देखाइएको थियो । विपद्का बेला हुने गतिविधि र राज्यका संयन्त्रबीच हुने समन्वयलाई देखाउने प्रयास चल्दै थियो । तर यी कृत्रिम घटनाका दृश्य हुन् । सहरी विपद् पूर्वतयारी परियोजना युरोपियन यूनियनको आर्थिक सहयोगमा युएनडिपि र महानगरपालिकाको सहकार्यमा सञ्चालित छ ।

कृत्रिम घटना अभ्यासले विपद्को पूर्वतयारी, पुनर्लाभ र पुनःस्थापनाका विधिबारे जानकार बन्न सघाउने महानगरका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत रामबन्धु सुवेदीले बताए । मेयर रेनु दाहालले महानगरले जोखिम नक्सांकन गरेर विपद् नियन्त्रणका लागि पूर्वतयारी गर्दै आएको बताइन् ।

उनका अनुसार आपतकालिन पूर्वतयारी तथा प्रतिकार्य योजना, विपद् राहत मापदण्ड तथा विपद् व्यवस्थापन कोष कार्यविधि, कृत्रिम घटना अभ्यास निर्देशिका, आपलकालीन कार्य सञ्चालन केन्द्र सञ्चालन कार्यविधि बनाइएको छ । चितवनका प्रमुख जिल्ला अधिकारी आस्मान तामाङले हरेक बजेटमा विपद् न्यूनीकरणका लागि प्राथमिकतामा राख्नुपर्नेमा जोड दिए ।

महानगर क्षेत्र आगलागीबाट जोखिमयुक्त मानिन्छ । आवासीय भवनमा अस्पताल, स्कुलहरु सञ्चालनमा छन् । पेट्रोल पम्प र आवास क्षेत्र नजिकै छन् । महानगरको वारुण यन्त्र इकाईका इञ्चार्ज देवेन्द्रराज रेग्मीले गत वर्ष ७९ वटा आगलागीका घटना भएको बताए । ‘विद्युत् सर्ट, ग्याँस लिकेजकै कारण आगालागी धेरै भएका छन्, बस्ती बाक्लो भएकाले आगो फैलिने जोखिम उस्तै छ’, उनी भन्छन्, ‘आगो लागेको खबर पाउने बित्तिकै ५–१० मिनेटमा पुग्न सके धेरै क्षति हुनबाट बचाउन सकिन्छ, तर धेरै टाढासम्म पुग्दा क्षति रोक्न सकिँदैन ।’

महानगरमा हाल २ दमकल सञ्चालनमा छन् । ‘नवलपरासीको गैडाकोटदेखि हेटौंडासम्म आगो निभाउन जानुपर्ने अवस्था छ’, उनी भन्छन्, ‘महानगर क्षेत्रमै कम्तिमा ४ दमकल चाहिन्छ, ५ किमि दुरीको फरकमा दमकल स्टेसनहरु बनाउनुपर्ने देखिन्छ ।’

महानगर आपतकालीन सञ्चालन केन्द्रका सम्पर्क व्यक्ति बालकृष्ण थपलियाले विपद् व्यवस्थापनमा महानगरले यो वर्ष करिब ३ करोड खर्चिने बताए । उनका अनुसार विपद् व्यवस्थापन कोषमा १ करोड ५० लाख, कोभिड तथा अन्यप्रकोपजन्य घटनामा १ करोड ९० लाख र विपद् व्यवस्थापन तालिममा ६० लाख बजेट विनियोजन गरको छ । भरतपुर महानगरमा आगलागी र भूकम्पसहित बाढी, पहिरो, डुबान, जंगली जनावरको आतंक जस्ता विपद्को जोखिम छ ।

रुपन्देही । बुटवलमा बिहीबारदेखि दसैलक्षितं सस्तो बजार शुरु भएको छ । बुटवल उद्योग वाणिज्य संघको आयोजनामा असोज २५ गतेसम्म सञ्चालन गरिने दसैं सस्तो बजारमा दैनिक उपभोग्य बस्तु तथा नयाँ नोट सटहीको समेत गरी ३० स्टल राखिएको छ ।

दसैं सस्तो बजारको उद्घाटन गर्दै लुम्बिनी प्रदेश सरकारका उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्री अजय शाहीले उद्घाटन गरेका हुन् ।

मन्त्री शाहीले दसैंको समयमा दैनिक उपभोग्य बस्तुको खरिदमा उपभोक्ता ठगिने गुनासो आउने स्मरण गर्दै अनुमनलाई प्रभावकारी बनाउन समेत सरकारी संयन्त्रलाई निर्देशन दिएका थिए ।

मन्त्री शाहीले निजी क्षेत्रको बिकासको लागि आफूले काम काम गर्ने बताउँदै त्यसको लागि १२ वटै जिल्लाका निजी क्षेत्रसंग बसेर रायसुझाव लिने समेत बताए ।

संघका अध्यक्ष उज्वलप्रसाद कसजूले संघले विपन्न परिवारलाई लक्षित गरेर दसैंमा सस्तो बजार सञ्चालन गर्दै आएको स्मरण गर्दै यो २० औं संस्करणको भएको जानकारी दिए । कोरोना महामारीका कारण अघिल्लो वर्ष भने दसैं बजार सञ्चालन गरिएको थिएन ।

दसैं सस्तो बजारमा नेपाल राष्ट्र बैंकले उपलब्ध गराएको नयाँ नोट सटहीको लागि ग्लोवल आईएमई बैंकले व्यवस्थापन गरेको छ । त्यस्तै नेपाल दुग्ध विकास संस्थानको दुग्धजन्य उत्पादन, साल्ट ट्रेडिङको नुनलगायतका दैनिक उपभोग्य सामाग्रीसहित मासु तथा अण्डा सस्तो बजारमा राखिएको छ ।

दसैं सस्तो बजारमा बाहिर बजारमा भन्दा सुलभ मूयमा उपलब्ध गराइने महासचिव विमलराज भट्टराईले जानकारी दिए ।

रुपन्देही । लामो समय लाइसेन्स वितरणमा व्यवस्थापन नहुँदा यस क्षेत्रका सेवाग्राही हैरानी परेका बेला लुम्बिनीमा ट्रायल पास गरेर राजस्व बुझाएकै दिन परीक्षणकालीन अनुमति पत्र दिन शुरु गरिएको छ ।

प्रदेश सरकारले देशमै पहिलोपटक यसप्रकारको परीक्षणकालीन सवारी चालक अनुमति पत्र वितरण गर्न थालेपछि सेवाग्राहीलाई सहज भएको हो ।

पहिले ट्रायल कटाएर राजस्व तिरेको वर्षौंसम्म लाइसेन्स सेवाग्राहीको हातमा पर्दैनथ्यो । यसले गर्दा यातायात व्यवस्था कार्यालयले दिएको राजश्व तिरेको रसिद लिएर सेवाग्राहीले सवारी चलाउनुपर्ने बाध्यता थियो । रसिदमा रहेको फोटो र नाम केही दिनमा हराएर जाँदा चेकिङ गर्ने ट्राफिक प्रहरी र सेवाग्राहीलाई समस्या हुन्थ्यो ।

लुम्बिनी प्रदेश सरकारले देशमै पहिलोपटक परिक्षणकालिन सवारी चालक अनुमतिपत्र वितरण गर्न थालेको छ । ट्रायल पास गरेर राजस्व बुझाएकै दिन परीक्षणकालीन अनुमति पत्र दिन थालिएको हो ।

२०४९ सालमा आएको सवारी ऐनमा १ वर्षसम्म परिक्षणकालिन अनुमति दिनु पर्ने व्यवस्था रहेको छ । प्रदेश सरकारले परिक्षणकालीन अनुमतिपत्रको सुरुवात गरेपछि उक्त ऐन बल्ल लागू भएको हो । लुम्बिनी प्रदेश सरकारको श्रम रोजगार तथा यातायात ब्यवस्था मन्त्रालयले बुटवलबाट परीक्षणकालीन अनुमति पत्रको सुरुवात गरेको हो ।

अहिले अनुमति पत्र छाप्ने एउटा मेशिन राखेर कार्यालयले सेवा दिइरहेको छ । सवारी ट्रायल कटाएर र राजस्व तिरेको दिन नै एक वर्षसम्म परीक्षणकालीन अवधि रहेको लाइसेन्स कार्यालयले सेवाग्राहीलाई दिने गरेको यातायात व्यवस्था विभाग अन्तरगत सवारी अनुमतिपत्र कार्यालयका प्रमुख तेजनारायाण यादवले जानकारी दिए । लाइसेन्स छाप्ने मेसिन १ लाख ६० हजारमा ल्याएको बताउँदै कार्यालय प्रमुख यादबले स्मार्ट कार्डभन्दा सस्तो र सजिलो हुने बताए ।

तराईका जिल्लामा यस्ता किसिमका सुविधा पाइरहँदा प्रदेशका पहाडी जिल्लामा पनि कार्यालय सञ्चालन गर्ने तयारीमा रहेको लुम्बिनी प्रदेशका श्रम रोजगार तथा यातायात व्यवस्था मन्त्री पुर्मती ढेंगामगरले बताइन् ।

उनले जनतालाई सहज हुने किसिमका कार्यहरु लुम्बिनी प्रदेश सरकारले गर्ने बताउँदै नयाँ र प्राविधिक कामहरूलाई सबैले सहयोग गर्नेगरी काम थालेको जानकारी दिइन् ।

लुम्बिनी प्रदेश सरकारले यातायात व्यबस्था, सवारी चालक अनुमति पत्र कार्यालय रहेको दाङ्ग र नेपालगञ्जबाट पनि स्मार्ट परीक्षणकालीन सवारी चालक अनुमति पत्र वितरण गर्ने तयारी गरेको छ । सेवाग्राहीले पर्ने समस्यालाई सामाधानको लागि परीक्षणकालीन लाइसेन्सको ब्यवस्था ल्याइएको जनाएको छ ।

यातायात व्यवस्था विभागअन्तरगत सवारी अनुमतिपत्र कार्यालय प्रमुख यादवले यो लाइसेन्स डुब्लिकेसन गर्न नमिल्ने बताए ।

‘यो लाइसेन्समा एउटा बारकोड छ, त्यसलाई ट्राफिक प्रहरीले सजिलै रिड गर्न सक्दछ, नक्कली बनाउने सम्भावना छैन’ उनले भने ।