साहसको पर्याय बनेर फुलेको कुश्मा

‘फाँटहरूले कस्लाई पुग्छ र भिरमा पनि फुलिदिन्छु…’ । नारायण गोपालले गाएको यो गितको शब्द प्रयोग गरेर केहीँ समय पहिँले पर्वत आएका एमालेका उपमहासचिव एवम् पुर्व मन्त्री प्रदिप ज्ञावलीले फेसबुकमा एक पोष्ट गर्नुभयो । यो गीतले भने जस्तै सजिला फाँटहरू सबैका लागि नहुन सक्छन्, तर साहस हुनेहरूका लागि कठोर भिर पनि फूलाउने थलो बन्न सक्छ । आज यही कुरा साँचो भएको छ । पर्वत जिल्लाको कुश्मा नगरपालिकामा अवस्थित कुश्मा बञ्जी जम्पिङमा ।

फाँटहरूले मात्रै होइन, भीरहरूले पनि भविष्य बोकेका हुन्छन् । जब त्यहाँको माटोको सम्भावनालाई पौरखीहरूले बुझ्छन्, र सपना देख्न सक्ने आँखा लिएर जोखिम उठाउँछन् । जहाँ विगतमा शिर झुकाएर काप्दै हेर्ने भीर थियो, जुन भिरमा बाँदर र कालो चट्टान बाहेक अरु केही देखिदैन्थ्यो । आज त्यही ठाउँ साहसिक पर्यटनको केन्द्र बनेको छ । ‘द क्लिफ’ ले त्यस भीरलाई रमाइलोको रोमाञ्च, आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकको आकर्षण, र अवसरको उज्यालोमा रूपान्तरण गरेको छ ।

कालीगण्डकीको खोंचमा पर्वतको कुश्मा र बाग्लुङको बलेवा जोड्ने आधा किलोमिटर लामो पुल छ । त्यसको बिच भागको २२८ मिटरको उचाइबाट कालिगण्डकी खोँचमा हामफाल्नु कुनै सामान्य साहस होइन । तर यो केवल सहासिक खेल मात्र नभई, यो मानिसको सोच, आत्मबल र डरमाथिको जितको प्रतीक पनि हो ।

पहाडको चट्टानमाथि स्काई क्याफे, बञ्जी जम्प, स्विङ, स्काई साईक्लिङ, स्काई चियर, मेगा ट्रोल जस्ता साहसिक खेलहरू अहिले कुश्माको परिचय बन्दै छन् । अग्लो र लामा पुलको शहरका रुपमा पनि चिनिएको कुश्माले हिजो आज भने सहासिक शहरको रुपमा परिचित भएको छ । यहाँ साहस मात्र होइन, सम्भावना छ र चुनौतीलाई अवसरमा बदल्ने क्षमता पनि उत्तिकै छ भन्ने सन्देश दिईरहेको छ ।

अहिले कुश्मा बञ्जी जम्पिङ नेपालकै साहसिक गन्तव्यको पर्याय बनेको छ । देश-विदेशबाट युवायुवतीहरू यहाँ आउँछन्, हाम फाल्छन्, रमाइलो गर्छन् । उनीहरू यस अनुभवलाई जीवनकै ‘टर्निङ पोइन्ट’ भन्ने पनि गर्दछन् । यतिमै कुश्माको शक्ति सकिँदैन । यहाँ पूर्व तर्फ उर्लेको मोदी खोला र बञ्जीको तल उर्लेको कालिगण्डकी सम्भावनाको नदीले स्थानीय विकास र वैदेशिक लगानी लाई एकैसाथ आकर्षित गर्न थालेको छ ।

पहिला जहाँ सुनसान भिर थियो, आज त्यहीँ पर्यटकहरूको चहलपहल छ । जहाँ जोखिम थियो, अहिले त्यहीँ लाभको अवसरमा परिणत भएको छ । कुश्मा बञ्जी जम्पिङले तीनवटा स्पष्ट संकेत दिइरहेको छ । त्यो हो स्थानीय पर्यटनको केन्द्र बन्न सक्ने क्षमता, पूर्वाधारको माग, र स्थानीय साझेदारीको बलियो सम्भावना । यिनै पक्षहरूले कुश्मालाई भविष्यको इनोभेटिभ टुरिज्म हब मा रूपान्तरण गर्ने बाटो खोलिरहेको छ ।

केवल प्रचारका लागि मात्र नभएर पर्यटनको माध्यमबाट रोजगारी सिर्जना गर्न, गाउँको जीवनशैलीमा परिवर्तन ल्याउन र नेपालको सौन्दर्यलाई विश्व सामु पु¥याउन अझै भन्दा पर्यटन लाई समृद्धिको पहिलो आधार मान्न यी सहासिक पाइलाहरू लम्किरहेका छन् । वास्तवमा विकास भिरालो भीर र बन्जर देखिएका ठाउँहरूमा पनि सम्भव छ । यस्ता क्रियाकलापले केवल पर्यटन प्रवद्र्धन मात्र गर्दैन, मानिसको सोच बदल्छ । निराशालाई उत्साहमा परिणत गर्दछ । यही पृष्ठभूमिमा नारायण गोपालको कालजयी गीतको शब्दहरू झन् झन् गहिरो भएर मनमा बज्छ ।

‘फाँटहरूले कसलाई पुग्छ, भीरमा पनि फुलिदिन्छु,
हाँसो मात्र कहाँ हुन्छ, पीरमा पनि फुलिदिन्छु !’

यो गीत अब केवल प्रेमको प्रतीक मात्र होइन, नेपालका ती स्थानहरूको आवाज बनेको छ, जसलाई कहिल्यै उपयोगी मानिएन, तर जसले आफूलाई प्रमाणित गरिरहेका छन् । राजु कार्की,नेत्र पराजुली लगाएतका कर्मशील व्यक्तित्वहरूले यो क्षेत्रमा जे गरिरहनु भएको छ, त्यो केवल व्यावसायिक मात्र भन्दा पनि यो देशलाई हेर्ने दृष्टिकोणमै रूपान्तरण ल्याउने प्रयत्न हो ।

धेरै लगानीकर्ता सजिला ‘फाँटहरू’ खोज्दै हिँड्छन् । जहाँ पूर्वाधार तयार छ, बजार छ, नीति स्पष्ट छ । तर साँच्चिकै लाभदायी र प्रभावशाली लगानी त्यहाँ हुन्छ, जहाँ जोखिम हुन्छ, तर सम्भावना पनि अपार हुन्छ । कुश्मा त्यहीँ भिर हो, जहाँ केही वर्षअघि कालो पत्थर मात्र देखिन्थ्यो, तर आज साहस, सौन्दर्य र संयोगको संगम बनेको छ । त्यत्ति मात्र होईन संघियता पछि पर्वतमा ७ ओटा स्थानिय तह भए । सबै सेवा नागरिकहरुले सोही ठाउँ बाट पाउन थालेपछि गुञ्जार कुश्मा बजार सुनसान बनेको थियो । सबै सटर डाउन थिए । स्थानिय व्यापारी कुश्माको विकल्प खोज्दै थिए वा त्यहाँ बाट प्लायन हुन थालेका थिए ।

बञ्जि जम्प निर्माण पछि एकाएक कुश्मा बजारमा फेरी चहलपहल बढ्यो अनि गुञ्जार बन्यो । यहाँ सबैको चासो छ, पर्यटक बर्सेनि दोब्बर हुँदैछन्, र विदेशीयका युवा वर्ग गाउँमै बसेर केहीँ काम गर्ने् सोच बनाएका छन् । गीतले भनेझैं—“भिरमा पनि फुलिदिन्छु”, कुश्माको भिर अहिले साँच्चै फुल्दैछ । तर यो फूल आफैँ फुल्दैन । यसमा स्थानीय संकल्प, पर्यटकको आकर्षण, र लगानीकर्ताको दृष्टि मिसिनु पर्छ भने सरकारले पनि सोही अनुरुपको वातावरण बनाउनुपर्छ । आज लगानीकर्ताका लागि यो एउटा शून्यता बाट सिर्जना गर्ने दुर्लभ अवसर हो । यहाँ नेपालकै नमुना साहसिक गन्तव्य बन्ने क्षमता पनि उत्तिकै छ । र यहाँबाट फुल्ने फूलले नाफा मात्र होइन । पहिचान, प्रेरणा र परिवर्तन पनि दिन सक्छ । अब यहाँ फाँटहरू बाँकी छैनन्, तर भिर छन । जुन फुल्न थालेका छन् । र तपाईं, सहासिक पर्यटनको अनुभव लिन मात्र होईन, लगानीकर्ताको बीउ बन्नुहोस् । कुश्माले भनिरहेको छ, आउनुहोस्, लालीगुराँस झै फूल्नुहोस् ।