युक्रेन शान्ति वार्तामा युरोपको समर्थन

काठमाडौं । अमेरिकी पक्षबाट अमेरिका–मध्यस्थतामा अघि सारिएको शान्ति सम्झौता छिटो स्वीकार गर्न बढ्दो दबाब आइरहेका बेला युरोपेली नेताहरूले युक्रेनलाई निरन्तर र स्पष्ट समर्थन जनाउने अपेक्षा गरिएको छ । युरोपको शान्ति र सुरक्षा सुनिश्चित गर्ने उद्देश्यका साथ युक्रेन, अमेरिका र युरोपेली पक्षबीच जारी शान्ति प्रयासहरू सोमबार पनि बर्लिनमा जारी रहेका छन् ।

अमेरिकी दूतहरू, युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमर जेलेन्स्की तथा युक्रेनी र युरोपेली अधिकारीहरूबीचको शान्ति वार्ता बढ्दो रूपमा आक्रामक देखिएको रुसको सन्दर्भमा महादेशीय स्थायित्व सुरक्षित गर्ने प्रयासको अङ्गका रूपमा अघि बढाइएको हो ।

बर्लिनमा भइरहेको वार्ताको दोस्रो दिन स्थानीय समयअनुसार सोमबार दिउँसो सुरु भएको थियो । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र राष्ट्रपति जेलेन्स्कीबीच प्रमुख युरोपेली वार्ताकारहरूमध्ये एक मानिनुहुने फिनल्यान्डका राष्ट्रपति अलेक्जान्डर स्टब सोमबार बिहान बर्लिनको सहर क्षेत्रमा देखिनु भएको थियो ।

लगभग चार वर्षदेखि जारी युद्धको अन्त्य गर्ने आशाका साथ राष्ट्रपति जेलेन्स्की आइतबार अमेरिकी विशेष दूत स्टिभ विटकफ र राष्ट्रपति ट्रम्पका ज्वाइँ जारेड कुशनरसँग जर्मन सङ्घीय चान्सलरको कार्यालयमा भेटवार्तामा सहभागी भएका थिए ।

राष्ट्रपति ट्रम्प रुस–युक्रेन युद्धको छिटो अन्त्यका लागि दबाब दिँदै आएका र वार्तामा ढिलाइ हुँदा असन्तुष्टि व्यक्त गर्दै आउनुभएकाले वासिङ्टनले पछिल्ला महिनाहरूमा दुवै पक्षका मागहरूलाई समन्वय गर्ने प्रयास गर्दै आएको छ ।

सम्भावित शान्ति सम्झौताका क्रममा युक्रेनको पूर्वी डोनेट्स्क क्षेत्रको नियन्त्रण जस्ता विषयहरू प्रमुख अवरोधका रूपमा देखिएका छन्, जहाँ हाल ठूलो भूभाग रुसी सेनाको नियन्त्रणमा रहेको छ । करिब पाँच घण्टासम्म चलेको बैठकपछि अमेरिकी सरकारले आइतबार राति विशेष दूत विटकफको खाताबाट सामाजिक सञ्जालमा ‘धेरै प्रगति भएको छ’ भन्ने आशयको जानकारी सार्वजनिक गरेको थियो ।

यसअघि, अमेरिका तथा अन्य पश्चिमी राष्ट्रहरूले नाटो सदस्य राष्ट्रहरूलाई प्रस्ताव गरिने जस्तै सुरक्षा ग्यारेन्टी युक्रेनलाई उपलब्ध गराइएमा राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले नाटो सदस्यताका लागि आफ्नो देशको प्रयास त्याग्न सक्ने सङ्केत दिएका थिए । तर, युक्रेनले आफ्नो भूभाग रुसलाई सुम्पनुपर्ने अमेरिकी दबाबलाई भने निरन्तर अस्वीकार गर्दै आएको छ । रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले शान्तिका प्रमुख सर्तहरूमध्ये डोनेट्स्क क्षेत्रको केही भागबाट युक्रेनी सेना फिर्ता हुनुपर्ने माग राख्दै आएका छन् ।

राष्ट्रपति पुटिनले युक्रेनको नाटो सदस्यताका प्रयासलाई मस्कोको सुरक्षाका लागि गम्भीर खतरा भन्दै सन् २०२२ को फेब्रुअरीमा सुरु गरिएको पूर्ण आक्रमणको मुख्य कारणका रूपमा व्याख्या गर्दै आएका छन् । क्रेमलिनले कुनै पनि सम्भावित शान्ति सम्झौतामा युक्रेनले नाटो सदस्यताका लागि आफ्नो दाबी त्याग्नुपर्ने अडान राखेको छ । यस सन्दर्भमा राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले पश्चिमी सुरक्षा आश्वासनहरू कानूनी रूपमा बाध्यकारी हुनुका साथै अमेरिकी कङ्ग्रेसबाट पनि समर्थित हुन आवश्यक रहेकोमा जोड दिएका छन् ।

क्रेमलिनले सोमबार बर्लिन वार्ता सम्पन्न भएपछि अमेरिकी पक्षबाट विस्तृत जानकारी प्राप्त हुने अपेक्षा गरिएको जनाएको छ । क्रिसमससम्म शान्ति वार्ता टुङ्गिन सक्छ कि भन्ने प्रश्नमा राष्ट्रपतिका प्रवक्ता दिमित्री पेस्कोभले समयसीमा अनुमान गर्नु ‘धन्यवादहीन कार्य’ भएको टिप्पणी गरे । उनले भने, ‘म रुसी पक्षका लागि, राष्ट्रपति पुटिनका लागि मात्र बोल्न सक्छु । उहाँ गम्भीर शान्ति र गम्भीर निर्णयका लागि खुला हुनुहुन्छ तर समय तान्ने उद्देश्यका कुनै पनि चालप्रति खुला हुनुहुन्न ।‘

यसैबीच, लन्डनमा बेलायतको विदेशी गुप्तचर संस्था एमआई–६ का नयाँ प्रमुखले सोमबार राष्ट्रपति पुटिनको विश्वभर अराजकता फैलाउने दृढ सङ्कल्पका कारण द्वन्द्वका परम्परागत नियमहरू पुनः लेखिँदै गएको र नयाँ सुरक्षा चुनौतीहरू सिर्जना भइरहेकोबारे चेतावनी दिने तयारी गरेका छन् । एमआई–६ की प्रमुख ब्लेज मेट्रेवेलीले आफ्नो पहिलो सार्वजनिक सम्बोधनमा बेलायतले ‘आक्रामक र विस्तारवादी’ रुसका कारण बढ्दो रूपमा अप्रत्याशित र आपसमा जोडिएका खतराहरूको सामना गरिरहेको बताउने अपेक्षा गरिएको छ ।

युद्धक्षेत्रमा ड्रोन आक्रमणहरू भने जारी छन् । युक्रेनी वायु सेनाका अनुसार आइतबारदेखि सोमबारसम्म रुसले विभिन्न प्रकारका १५३ वटा ड्रोन युक्रेनतर्फ प्रहार गरेको थियो । वायु सेनाले सोमबार बिहानसम्म १३३ वटा ड्रोन निष्क्रिय बनाइएको र थप १७ वटा ड्रोनले लक्ष्यमा क्षति पुर्‍याएको जनाएको छ । उता रुसमा, रक्षा मन्त्रालयले रातारात १३० वटा युक्रेनी ड्रोन खसालिएको र सोमबार बिहान ७ देखि ८ बजेको बीचमा थप १६ वटा ड्रोन नष्ट गरिएको जानकारी दिएको छ । मस्को क्षेत्रमा मात्र १८ वटा ड्रोन खसालिएको बताइएको छ ।

सुरक्षाका कारण मस्कोका डोमोडेडोभो र झुकोभ्स्की विमानस्थलमा उडानहरू अस्थायी रूपमा रोकिएको थियो । क्षति र सम्भावित हताहतको विवरण भने तत्काल उपलब्ध हुन सकेको छैन ।

युरोपेली राजनीतिक सन्दर्भमा, जर्मन चान्सलर फ्रेडरिक मेर्जले फ्रान्सेली राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोन र बेलायती प्रधानमन्त्री किर स्टार्मरका साथमा युक्रेनलाई समर्थन गर्ने युरोपेली प्रयासहरूको नेतृत्व गर्दै आएका छन् । उनले शनिबार भने, ‘युरोप र जर्मनीका लागि दशकौँदेखि कायम ‘प्याक्स अमेरिकाना’ अब धेरै हदसम्म समाप्त भएको छ ।‘ ‘प्याक्स अमेरिकाना’ भन्नाले दोस्रो विश्वयुद्धपछिको अमेरिकी प्रभुत्व र त्यसले ल्याएको सापेक्ष विश्व शान्तिलाई जनाउँछ ।

चान्सलर मेर्जले राष्ट्रपति पुटिनको उद्देश्य ‘युरोपको सीमामा मौलिक परिवर्तन ल्याउने र पुरानो सोभियत सङ्घजस्तै प्रभाव क्षेत्र पुनःस्थापना गर्ने’ रहेको चेतावनी दिए । ‘यदि युक्रेन ढल्यो भने, उहाँ त्यहीँ रोकिनुहुन्न‘, उनले म्युनिखमा आयोजित पार्टी सम्मेलनमा चेतावनी दिएका थिए ।

यसै क्रममा, राष्ट्रपति म्याक्रोनले आइतबार सामाजिक सञ्जाल एक्समार्फत फ्रान्स ‘युक्रेन र युरोपको दीर्घकालीन सुरक्षा र सार्वभौमिकताको ग्यारेन्टी गर्ने बलियो र दिगो शान्ति निर्माणका लागि युक्रेनको पक्षमा छ र रहनेछ’ भनी प्रतिबद्धता व्यक्त गरेका छन् । यद्यपि राष्ट्रपति पुटिनले भने कुनै पनि युरोपेली मुलुकमाथि आक्रमण गर्ने योजना नरहेको दाबी गर्दै आएका छन् ।

– रासस/एपी