देउडा गीतलाई आधुनिक शैलीमा चिनाउँदै चक्र बम

काठमाडौँ । सुदूरपश्चिम भन्नासाथ मनमा आउने दृश्य हुन्छ हरिया खेतबारी, बाख्रा चराउने पहाड, गौरा पर्वको उल्लास र देउडाको मीठो तालमा गुञ्जिने गाउँघर।
त्यही देउडाको धुनसँगै हुर्किएका र त्यसलाई विश्वभर पुर्‍याउने सपना बोकेका कलाकार हुन् चक्र बम। उनले केबल गीत गाउँदैनन्, आफ्नो माटो, भाषा र संस्कृतिलाई आधुनिक स्वरूपमा प्रस्तुत गर्ने अभियान पनि चलाइरहेका छन् ।

संघर्षको सुरुवातः गाउँको माटोबाट संगीतको मञ्चसम्म

कैलालीको एउटा सामान्य गाउँमा जन्मिएका चक्र बम बाल्यकालदेखि नै देउडा गीतप्रतिको गहिरो आकर्षण बोकेर हुर्किए। गाउँका मेलापात, चाडपर्व र रातभर चल्ने देउडा साँझहरूमा उनले आफूलाई हराइदिने गर्थे । तर त्यो बेला कसैले सोचेको थिएन कि यही गाउँको केटो एक दिन सिंगो सुदूरपश्चिमको आवाज बन्छ। संगीतप्रति उनको लगाव बलियो थियो, तर अवसर भने सीमित ।

देशको राजधानीमा बजार, पहुँच र प्राविधिक सहयोगबिना कलाकार बन्ने सपना देख्नु आफैँमा साहसिक कुरा थियो। तर चक्र बमले हारेनन्। अभावलाई प्रेरणा र कठिनाइलाई सीपमा रूपान्तरण गर्दै उनले आफ्नो पहिलो गीत ‘मोटो चामल’ सार्वजनिक गरे। यही गीतले उनको यात्रा शुरु गर्‍यो छोटो छैन, तर अर्थपूर्ण ।

देउडा सुदूरपश्चिमको आत्मा हो । तर समयसँगै यसले युवा पुस्तामा आफ्नो स्थान गुमाउँदै गएको थियो । शहरका युवा देउडा भन्दा ‘पप’ वा ‘¥याप’ सुन्न रुचाउँथे । तर चक्र बमले यो सोचाइ बदलिदिए ।

उनी भन्छन्, ‘परम्परा पुरानो हुँदैन, त्यसलाई हामीले नयाँ रूप दिनुपर्छ।’ त्यही सोचले उनले देउडालाई परिमर्जित शैलीमा गर्न थाले ।

परम्परागत लय, ठेठ पश्चिमेली बोली, आधुनिक वाद्य र पप धुनको संयोजनमार्फत उनले नयाँ स्वाद दिए । परिणामस्वरूप ‘ओए काजल’, ‘भन साली तेरो दिदीका छ’, ‘लाल कुर्ती’, ‘नजर लगाली’, ‘नाचमेरी झुमा’ जस्ता गीतहरूले लाखौँ दर्शक र श्रोता आकर्षित गरे।

उनका गीतहरूले पुरानो पुस्तालाई गर्व दिलाए, नयाँ पुस्तालाई आकर्षित गरे र सुदूरपश्चिमलाई राष्ट्रिय मञ्चमा उठाए। चक्र बमका गीतहरू सुन्दा केबल धुन होइन, त्यसमा बाँचिरहेको संस्कृति, परम्परा र जनजीवनको कथा पनि महसुस गर्न सकिन्छ। उनका भिडियोहरूमा गाउँघरका भेषभूषा, खेतबारी, पर्व–उत्सव, गौरा र देउडाको नाच जीवित छन्।

यसरी उनले आधुनिक प्रविधि र भिडियो प्रस्तुतीमार्फत सुदूरपश्चिमको पहिचानलाई मौलिक सौन्दर्यका साथ पुनर्जीवित गरिरहेका छन् । उनका गीतका शब्दहरूमा आम मानिसका भावना हुन्छन्— प्रेम, माया, सम्बन्ध, समाज, र ग्रामीण जीवनका साना–ठूला प्रसङ्ग । त्यसैले उनका गीतहरू सुन्दा गाउँको बास्ना, घरको सम्झना र माटोको स्पर्श महसुस हुन्छ।

सफलतापछि पनि चक्र बमले आफ्नो सृजनात्मक आधार गाउँमै जोगाइराखे । उनले स्थापना गरेका “ऋद्य ऋचभबतष्यल” केवल एउटा युट्युब च्यानल होइन ( यो सुदूरपश्चिमको आवाजलाई संसारमा पु¥याउने सांस्कृतिक मञ्च हो । यहाँ उनी आफ्ना गीत मात्र सार्वजनिक गर्दैनन्, नयाँ प्रतिभा, नयाँ स्वर र नयाँ सपना बोकेका कलाकारहरूलाई पनि अघि ल्याउँछन्।

सीबी क्रियसनमार्फत उनले संगीतलाई व्यवसायिक रूपमा आत्मनिर्भर बनाउने दृष्टि अघि सारेका छन्। यसले सन्देश दिन्छः सांस्कृतिक गीत पनि आधुनिक मञ्चमा सफल हुन सक्छ, यदि त्यसमा मौलिकता, दृष्टि र पेशागत सोच मिसिएको छ भने ।

भाषा, परम्परा र व्यवसायः आधुनिकताको सन्तुलन

आजको बजारमा अंग्रेजी र शहरी शैलीका गीतहरूले बढी स्थान ओगटेका छन् । तर चक्र बमले प्रमाणित गरेका छन् –आफ्नो भाषा र परम्परा पनि विश्वस्तरीय बन्न सक्छ।

उनका गीतहरूमा ‘डोटेली’, ‘बाजुरोली’ र ‘अछामेली’ भाषाको प्रयोग हुन्छ। यसले सुदूरपश्चिमका लाखौँ युवामा गर्वको भावना जगाएको छ।
अझ ठूलो कुरा—उनले देखाएका छन् कि संस्कृति र परम्परालाई व्यवसायिकरूपमा अघि बढाउन सकिन्छ।

उनका गीतहरूले युट्युबमा करोडौँ भ्युज प्राप्त गरेका छन्, भिडियो उत्पादन, म्युजिक टुर र ब्रान्ड सहकार्यमार्फत उनले आफ्नो संगीतलाई पेशाको रूपमा रूपान्तरण गरेका छन्। यो केबल व्यक्तिगत सफलता होइन— यो सन्देश हो कि मौलिकता पनि व्यापार बन्न सक्छ, यदि त्यसमा आत्मा र सीप मिसिएको हो भने ।

चक्र बम सुदूरपश्चिमका जनताको कथा हुन्। उनले आफ्नो संगीतमार्फत देखाएका छन्–नेपालको सांगीतिक शक्ति केबल काठमाडौंमै सीमित छैनः यो माटोको प्रत्येक कुनामा गीत र भावना बाँचिरहेको छ।

उनले गाउँका बुढाबुढीले गाउने देउडालाई सहरका युवाको मोबाइलसम्म पुर्‍याएका छन्। उनका गीतहरूले सुदूरपश्चिमलाई गर्व, आत्मविश्वास र पहिचान दिएका छन्। र सबैभन्दा ठूलो कुराः उनले आफ्नो माटोलाई बिर्सेनन्।

चक्र बमको कथा कुनै सामान्य कलाकारको कथा होइनः यो एउटा सन्देश हो । ‘आफ्नो भाषा, संस्कृति र मौलिकतालाई माया गरे संसारले पनि सुन्छ।’

उनले देखाएका छन् कि देउडा केवल नाचगान होइन– यो जीवनको कथा हो, भावना हो, र पहिचान हो । आधुनिक धुन, आकर्षक भिडियो र व्यवसायिक सोचका माध्यमबाट उनी सुदूरपश्चिमको देउडालाई राष्ट्रिय सम्पदामा रूपान्तरण गर्दैछन्।

आजका युवाहरूका लागि उनले एउटा बाटो देखाएका छन( परम्परा लाजको होइन, गर्वको विषय हो । आधुनिक बन्ने अर्थ आफ्नै जरा बिर्सनु होइन,
बरु जरा मज्जाले समातेर नयाँ पात पलाउन सक्नु हो ।

देउडाको पुनर्जन्मः
आज जब उनका गीतहरू युट्युबमा बज्छन्, सुदूरपश्चिमका गाउँहरूदेखि काठमाडौँका चोकहरूसम्म एकै तालमा नाचिन्छ। यो केवल संगीतको सफलता होइन, यो संस्कृति र पहिचानको पुनर्जन्म हो ।

चक्र बमले प्रमाणित गरेका छन् संगीतले सीमाना तोड्दैन, बरु माटो र मन जोड्छ। त्यसैले उनलाई केबल गायक भन्नु अन्याय हुनेछ। उनी हुन्—सुदूरपश्चिमको आवाज, देउडाको नयाँ स्वर, र नेपाली मौलिक संगीतको आधुनिक पहिचान । साँचो अर्थमा देउडा गीतलाई आधुनिक शैलीमा चिनाउने, आफ्नो भाषा, परम्परा र मौलिकतालाई व्यवसायिक रूपमा अघि बढाउने नाम हो, चक्र बम ।