प्ररायुसंघदेखि जेन-जी आन्दोलनसम्म : राजनीतिक रूपान्तरणमा युवा शक्ति

नेपालको राजनीतिक परिवर्तनको यात्रा सधैं युवाको उर्जासँग जोडिएको छ । विभिन्न समयका स्वतन्त्रताको आन्दोलनदेखि सामाजिक पुनर्निर्माणसम्म, युवाहरूले देशको दिशा तय गर्दै आएका छन्।

यो यात्राको केन्द्रमा पछिल्लो कालखण्डमा एउटा नाम घन्किन्छ – केपी शर्मा ओली । उनी न केवल राजनीतिज्ञ, बरु युवा चेतना र आत्मनिर्भर नेपालको प्रतिक पनि हुन्। नेपालमा युवा आन्दोलनको नयाँ धाराको कडी जोड्ने इतिहास पनि उनीसँगै जोडिएको छ ।

२०४७ जेठ १ को युवा एकता २०४७ जेठ १ गते, देशभक्त, प्रगतिशील र जनवादी युवाहरूलाई एकताबद्ध गर्दै तत्कालीन नेकपा (एमाले) का नेता केपी शर्मा ओलीको नेतृत्वमा‘प्रजातान्त्रिक राष्ट्रिय युवा संघ नेपाल (प्ररायुसंघ)’ स्थापना गरिएको थियो ।

यसले युवालाई राष्ट्रिय आकांक्षासँग जोड्ने आन्दोलनको बीउ रोप्यो।समयक्रममा यो संगठन विकसित हुँदै राष्ट्रिय युवा संघ नेपालका रूपमा देशभर फैलियो । संघले सरकारको राम्रो कार्यमा साथ र गलत कदममा विरोध गर्दै सडकदेखि संसद् सम्म युवाको आवाज बुलन्द पार्ने परम्परा कायम राखेको छ ।

ओली र युवाप्रतिको दृष्टि-

“अवसर सिर्जना गर्ने युवाहरू चाहिन्छ” भनेका केपी शर्मा ओलीको राजनीतिक यात्राको केन्द्रमा सधैं युवा रहे । उनी युवालाई नेतृत्व, नीति र अवसरको केन्द्रमा राख्ने राष्ट्रप्रेमी नेता हुन्।

२०७२ सालमा राष्ट्रिय युवा परिषद् गठनका क्रममा उनले कार्यकारी उपाध्यक्षमा माधव प्रसाद ढुङ्गेललाई नियुक्त गर्दै “युवा लगानी, सीप विकास र उद्यमशीलता” लाई राष्ट्रिय नीति तहमा पुर्‍याए। “रोजगारी खोज्ने होइन, अवसर सिर्जना गर्ने युवाहरू चाहिन्छ भनेर उनले २०७२ सालमा पहिलोपटक प्रधानमन्त्री भएका बेला प्रष्ट बताएका थिए ।

ओलीको यस दृष्टिकोणले नेपालको युवा आन्दोलनलाई आर्थिक सशक्तिकरणतर्फ मोड्ने आधार बनायो । अर्कोतिर पार्टीभित्रको युवा नीति निर्माण पनि ओलीले नेपालका राजनीतिक दलहरुमा मानक स्थापित गरेका हुन् ।

नेतृत्व हस्तान्तरणको संस्कारको कुरा गर्दा नेकपा (एमाले) ले युवालाई जिम्मेवारीमा ल्याउने संस्थागत संस्कार स्थापित गरेको छ। ३० वर्षभन्दा कम उमेरका युवालाई पार्टीका हरेक तहमा भूमिका दिने व्यवस्था ओलीकै दृष्टिकोण हो ।

“नेतृत्व हस्तान्तरण क्रमशः हुनुपर्छ, तर योग्यतालाई आधार बनाउनुपर्छ।” ओलीको यहि दृष्टिकोणले एमालेलाई केवल राजनीतिक संगठन होइन, युवा–केन्द्रित र भविष्यमुखी शक्तिका रूपमा पुनःस्थापित गरेको छ।

४० वर्षमुनिका युवालाई पार्टीका हरेक कमिटीमा प्रतिनिधित्वको सुनिश्चिततामात्र होइन आसन्न महाधिवेशनमा कोटा तोकेरै प्रतिनिधिमा अवसर दिने कामको नेतृत्व ओलीबाट भएको छ । युवालाई टिकट दिएर संसदमा लैजाने, प्रमुख सचेतक तथा सचेतक र मन्त्री बनाउने अनि लोकप्रिय युवाहरूलाई स्थानीय तहमा जिम्मेवारी दिने काम पनि त ओलीबाटै भएको हो ।

नेतृत्व विकासमा ओलीले हवल्दारबाट असई बढुवा शैली होइन, तलबाटै फ्री कम्पिटिशनको युवा नेतृत्व स्थापित गर्न योजनाबद्ध पहल गरेका हुन् । यहि पहलकै कारण सुहाङ नेम्वाङ,सुनिता डंगोलदेखि महेश बर्तौला र सुनिता बरालहरुले राष्ट्रिय राजनीतिमा स्थापित हुने मौका पाएका होइनन् ? ६० कटेका ‘युवा नेता’लाई नेतृत्व किस्तीमा राखेर दिने कि ४० नकटेका युवालाई नेतृत्वमा ल्याउने ? आजको बहस यो होइन र ?

उद्यमशीलता र स्टार्टअप नीति –

आत्मनिर्भर युवातर्फ ओली सरकारले ल्याएको स्टार्टअप कर्जा नीति नेपालको युवा नीतिमा ऐतिहासिक मोड थियो। नविन सोच, सीप र क्षमताका साथ युवाहरूलाई स्वावलम्बी र सृजनशील व्यवसायतर्फ उन्मुख गराउने यो योजनाले हजारौं युवाको जीवनमा नयाँ अध्याय खोलेको छ।

विदेशिनु समस्याको समाधान होइन, सृजनशील सोच नै भविष्य हो ।” जेनजी आन्दोलन- डिजिटल युगको नयाँ चेतना आजको पुस्ता — Gen Z वा Zenz y — डिजिटल दुनियाँमा हुर्किएको, स्वतन्त्र सोच र नवीन दृष्टिकोण बोकेको पुस्ता हो।

उनीहरू सडकमा होइन, स्क्रिनमार्फत आवाज उठाउँछन्। नीति, समाज र राष्ट्रियतामा डिजिटल सहभागिता जनाउँदै,डिजिटल राष्ट्रियताको नयाँ रूप प्रस्तुत गर्छन्।तर उनीहरूको प्रेरणाको स्रोत अझै पुरानै छ ।

केपी शर्मा ओली, जसले युवामा देश बनाउन सक्ने आत्मविश्वास जगाएका छन्।ओली र Zenz y पुस्ता — सोच फरक, लक्ष्य एउटै २०४७ सालमा ओलीले उद्घोष गरेका थिए — “युवाशक्ति नै राष्ट्रशक्ति ।” त्यो नारा आजको Zenz y आन्दोलनमा डिजिटल स्वरूपमा पुनर्जीवित भएको छ।

Zenz y पुस्ता असफलताबाट डराउँदैन, परिवर्तन चाहन्छ र अवसर खोज्छ —ठ्याक्कै ओलीको दर्शनजस्तैः “डर होइन, सोच बदल्नुपर्छ; सपना देख्नुपर्छ, पूरा गर्न जुट्नुपर्छ।”

मानवीय अपेक्षा र नेतृत्वको उत्तरदायित्व आजको Zenz y पुस्ता प्रविधिमा अगाडि भए पनि मानवीय दृष्टिले अपेक्षाको संसार त्यत्तिकै असीमित छ। अपेक्षा किन असिमित हुन्छन् ? किनकी ती एकपछि अर्को थपिँदै जाने मानवीय चाहना हुन्।तर पूरा गर्नका साधन सीमित छन् — त्यसैले विवेक र प्राथमिकता आवश्यक हुन्छ।नेता र प्रतिनिधि केवल राजनीतिक होइन, सामाजिक पनि हुन्छन्।

घरदेखि समाजसम्म प्रत्येक जिम्मेवार व्यक्ति कुनै न कुनै रूपले नेतृत्व गर्छ। यस अर्थमा हरेक सचेत व्यक्ति स्वयं पनि एक प्रतिनिधि हो।जब हरेक व्यक्तिले आफ्ना अपेक्षा र जिम्मेवारी सन्तुलित रूपमा पूरा गर्न सिक्छ,त्यहीँबाट वास्तविक नेतृत्वको चेतना सुरु हुन्छ।

त्यसैल युवाशक्ति नै राष्ट्रशक्ति २०४७ सालको युवा आन्दोलनदेखि २०८२ दशकको Zenz y चेतनासम्मको यात्रा नेपालको राजनीतिक, सामाजिक र सांस्कृतिक विकासको साक्षी हो।यस यात्रामा केपी शर्मा ओलीको नेतृत्व, नीति र प्रेरणा अपरिहार्य र ऐतिहासिक रहेका छन्।

राष्ट्रिय युवा संघ नेपाल र Zenz y आन्दोलन दुवै एउटै विचारमा उभिएका छन् – “देशको विकास युवाको नेतृत्व र उद्यमशीलताबाट मात्रै सम्भव छ।” आज आलोचना सजिलो छ, तर सिंहदरबारभित्र समाधान खोज्ने आँट चाहिन्छ।

डिजिटल हिरोहरूले वास्तविक नीति–निर्माता हिरोहरूलाई कमजोर बनाउँदा देश छोटो लोकप्रियतामा रमाएर दीर्घकालीन समृद्धिको बाटो बिर्सिने खतरा हुन्छ।त्यसैले —केपी शर्मा ओली मात्र नेता होइनन्, उनी युवा पुस्ताका प्रेरणाका शाश्वत स्रोत हुन्।

(रमिला नेपाल राष्ट्रिय युवा संघ नेपालको केन्द्रीय सचिवालय सदस्य तथा कानून विभाग प्रमुख हुन्)