मलेसियाका लगानीकर्ताले नेपालमा देखेको सम्भावना- श्रमिक होइन, वस्तु निर्यात गर्ने देश बनाउन सकिन्छ (भिडिओ)

काठमाडौं । नेपालमा सम्भावित लगानी अवसरहरूको अध्ययन गर्न मलेसियाबाट लगानीकर्ताको टोली केही दिनयता काठमाडौंमा छ । उनीहरू नेपालमा लगानीको वातावरणबारे बुझ्ने प्रयास गरिरहेका छन् । नेपालमा लगानी ल्याउने सम्भावना र सहजताबारे उनीहरूले अध्ययन गरिरहेका छन् ।

टोलीले पर्यटन, प्लास्टिक रिसाइक्लिङ प्लान्ट, टेक्नोलोजी पार्क, आईटी उद्योग र पूर्वाधार क्षेत्रमा लगानी गर्ने सम्भावनाबारे नेपालका निजी क्षेत्रदेखि अर्थमन्त्री, प्रधानमन्त्रीसँग छलफल गरिरहेको छ । नेपालमा लगानी गर्न तयार रहेकाले व्यावसायिक वातावरण बनाइदिन उनीहरूले आग्रह गरिरहेका छन् ।

नेपालमा लगानीको सम्भावना उच्च रहेकाले आफूहरू लगानी गर्न आकर्षित भएको लगानीकर्ताहरूको नेतृत्व गरिरहेका मलेसिया नेपाल बिजनेस काउन्सिलका अध्यक्ष प्रदीपकुमार कुकरेजा बताउँछन् । उनै प्रदीपकुमार कुकरेजासँग नेपालमा लगानी गर्न खोजिएका क्षेत्र र उनीहरूले देखेका सम्भावनाबारे नेपालप्रेसकर्मी विराट अनुपम र रिता राउतले कुराकानी गरेका छन् । प्रस्तुत छ सोही कुराकानीको सम्पादित अंशः

– लगभग १०० पटक नेपाल भ्रमण गरिसकेको मलेसियाली उद्यमी तथा व्यवसायी फेरि काठमाडौं आउनुभएको छ । पछिल्लो पटक नेपाल आउँदा कस्तो लागिरहेको छ ?

काठमाडौं मेरो मन पर्ने सहर हो र म यहाँ विगत ३५ वर्षदेखि यात्रा गरिरहेको छु- हरेक वर्ष, दुई वा तीन पटक । नेपालमा मेरो यात्रा हुँदा मलेसिया र नेपालबीचको आवतजावत त्यति धेरै थिएन । त्यतिबेला मलेसियामा करिब ३० हजार नेपाली कामदार थिए, तर त्यतिबेला मैले नेपाल एयरलाइन्ससँग वार्ता गरेको थिएँ । उनीहरूसँग मलेसियामा उडान ल्याउन वार्ता गरेँ ।

सुरुमा उनीहरू धेरै हिचकिचाए । उनीहरूले भनेका थिए- होइन, हामीसँग यात्रुको चाप छैन, तपाईंलाई थाहै छ । मानिसहरू बसबाट सिंगापुर जान सक्छन् र सिंगापुरबाट यात्रा गर्न सक्छन् ।

तर मैले उनीहरूलाई एक प्रकारको आश्वासन दिएँ कि यदि कुनै आर्थिक असर पर्छ भने हामी ग्यारेन्टी बस्न तयार छौँ । त्यो बैठकपछि नेपाल एयरलाइन्सले लगभग २५ वर्षअघि मलेसियामा उडान भर्ने निर्णय गर्‍यो । मैले उद्घाटन उडानको आयोजना गर्ने र म उनीहरूको जनरल सेल्स एजेन्ट बन्ने तय भयो । लगभग १५ वर्षसम्म मलेसियामा उनीहरूको सञ्चालन सम्हाल्ने सौभाग्य पाएँ । त्यस समयदेखि व्यापार क्षेत्रमा हाम्रो सम्बन्ध यस्तो रहँदै आएको छ ।

– तपाईंलाई नेपालसँग योस्तरसम्म जोड्ने कारक के थियो ?

यहाँ धेरै भावनात्मक र सांस्कृतिक सम्बन्ध छ । यो देश बहुसंख्यक हिन्दू भएको तथ्य र यति धेरै राम्रा मन्दिरहरू, असल मानिसहरू र समग्रमा संस्कृतिले मलाई सधैँ यहाँ आकर्षित गरेको छ । त्यो सांस्कृतिक र भावनात्मक सम्बन्धबाट व्यापार विकासमा परिणत भयो । त्यसपछि त्यो विस्तारै एउटा नयाँ प्रकारको उद्देश्यमा विकसित भयो । मैले नेपाललाई परिवर्तन गर्नसक्छु, यहाँ व्यापार साझेदारहरू बनाउन मद्दत गर्नसक्छु भन्ने लाग्यो ।

लगभग १५ वर्षअघि मैले मलेसिया नेपाल बिजनेस काउन्सिल स्थापना गरेँ । आज हामी यही संस्थासँग छौँ- मलेसिया नेपाल बिजनेस काउन्सिल । यो १५ वर्षअघि विशुद्ध रूपमा हामीले मलेसियालाई नेपालसँग कसरी अझ सक्रिय रूपमा जोड्न सक्छौँ भनेर हेर्न स्थापना गरेका थियौं । किनभने मलेसियामा त्यस्तो कुनै निकाय वा संस्था थिएन, जसले नेपालको व्यापारिक समुदायसँग व्यवस्थित तरिकाले संलग्न भइरहेको होस् । त्यसैले मैले सोचेँ, सायद यो एउटा सानो मञ्च बन्नसक्छ । हामीले विगत १५ वर्षमा राम्रै गरेका छौँ । हामीले आठ वटा व्यापारिक प्रतिनिधिमण्डल नेपालमा ल्याइसकेका छौँ ।

आज हामी फेरि अर्को व्यापारिक प्रतिनिधिमण्डल लिएर यहाँ छौँ । यसले व्यापारिक अवसरहरू बढ्नेछन् । हामीले धेरै नेपाली व्यवसायीहरूलाई मलेसियाली व्यवसायीहरूसँग जोड्न सक्छौँ । नेपालबाट थप निर्यात र मलेसियाबाट थप आयातलाई प्रोत्साहन गर्न सक्छौँ । मूलतः हाम्रो आफ्नै सानो तरिकाले नेपालको अर्थतन्त्रमा योगदान गर्न सक्छौँ ।

– नेपालले दीर्घकालमा मलेसियाबाट के सिक्न सक्छ ?

मलेसिया आसियान क्षेत्रमा छ । सिंगापुरपछि मलेसिया वा भियतनाम होला शीर्ष एक, दुई वा तीन निर्यात गर्ने देशहरूमा, तर आज मलेसिया विश्वको २०औँ ठूलो निर्यातकर्ता देशको रूपमा उभिएको छ । विश्वमा धेरै निर्मित उत्पादनहरू निर्यात गर्छ । ४० वर्षअघि मलेसियाको नेतृत्वमा प्रधानमन्त्री महाथिर थिए जस्तो लाग्छ । उहाँले मलेसियालाई औद्योगीकरण गर्न चाहनुहुन्थ्यो । त्यसैले उहाँले मलेसियाको औद्योगीकरणको एजेन्डालाई धेरै आक्रामक र व्यवस्थित तरिकाले अगाडि बढाउनुभयो ।

आज नेपाल त्यही स्थितिमा छ । मैले पछिल्लो १० वर्षमा धेरै परिवर्तन देखेको छु । यति धेरै वृद्धि, राम्रो सडक र धेरै भवन बनिरहेका छन् । सायद पूर्वाधार क्षेत्रमा अझै पनि कमी छ । हामीले मलेसियाबाट के सिक्न सक्छौँ भने नेतृत्वले ठूलो फरक पार्छ । शीर्षमा बसेको कसैले नेतृत्वसँग अब हामी नेपाललाई कृषिमा आधारित देशबाट औद्योगिक देश, उत्पादनमूलक देशमा रूपान्तरण गर्न चाहन्छौँ भन्ने दूरदृष्टि हुनुपर्छ । यसलाई विशुद्ध पर्यटकीय देश बनाउन सकिन्छ । यो नेतृत्वले के चाहन्छ र जनताले के चाहन्छन् भन्ने कुरामा निर्भर गर्छ ।

तर यदि नेपालले दिगो अर्थतन्त्र निर्माण गर्न चाहन्छ भने उनीहरूलाई उद्योग चाहिन्छ । कुनै पनि देश उद्योगविना बाँच्न सक्दैन । त्यसैले उद्योग निर्माण गर्न कार्ययोजना चाहिन्छ । सरकार आफ्नो दृष्टिकोणमा धेरै स्पष्ट हुनुपर्छ । उद्योगहरू कहाँ अवस्थित हुनेछन्, उनीहरूले कुन उद्योगहरूलाई लक्षित गर्न चाहन्छन् र त्यसपछि विश्वभरि गएर नेपालमा उद्योगहरू आकर्षित गर्न सरकारको तर्फबाट ठूलो पहल हुनुपर्छ ।

केही उद्योगहरू आइरहेको देख्छु, तर मैले यो पनि देखिरहेको छु कि नेपालमा उद्योगहरू आकर्षित गर्न विश्वभर जाने जस्तो कुनै योजना छैन । जब लगानीकर्ताहरू आउँछन्, जुन प्रायः निजी क्षेत्रको पहल हो । आज हामी निजी क्षेत्रबाट यहाँ आएका छौँ । हामी हाम्रा समकक्षीहरूसँग भेटिरहेका छौँ, जस्तै सीएनआई, एफएनसीसीआई, फीन र चेम्बर यी सबै मानिससँग हाम्रो बैठक भयो । यो लगभग सबै निजी क्षेत्रको पहल हो ।

त्यसैले यदि सरकारले आफ्नो मानसिकतालाई अलिकति परिवर्तन गरेर अझ बढी व्यापारमैत्री बनायो भने उनीहरू वास्तवमा विश्वभर विभिन्न देशहरूमा लक्षित परियोजनाहरू, लक्षित क्षेत्रहरू लिएर जान सक्छन् र लगानीकर्ताहरूलाई आउन निम्तो दिन सक्छन् । यो मलेसियाले ४० वर्ष पहिलेदेखि गरेको हो र उनीहरूले आज पनि यो गरिरहेका छन् । आज पनि लगानीकर्ताहरू, एफडीआईहरू र निर्माताहरूलाई भित्र्याउन सरकारद्वारा सधैँ व्यापारिक मिसनहरू जान्छन् । सायद अब नेपाल सरकार र प्रशासनले अलि बढी आक्रामक रूपमा काम गर्ने समय आएको छ ।

– तपाईं मलेसियाको औद्योगिक नेता हुनुहुन्छ । तपाईँको विचारमा नेपालको व्यापार क्षेत्रमा के-के बाधा अड्चनहरू छन् ?

विश्व बैंकको ‘इज अफ डुइङ बिजनेस’ (व्यापार गर्न सहजता) प्रतिवेदनले नेपाल कहाँ छ भनेर बताउनेछ । मौरिसस जस्तो सानो देश व्यापार गर्न सहजताको लागि विश्वको शीर्ष १० मा पर्छ । मलेसिया आज व्यापार गर्न सहजताको लागि विश्वको शीर्ष २० मा छ जस्तो लाग्छ । सिंगापुर विश्व बैंकको प्रतिवेदनमा सधैँ नम्बर एक, नम्बर दुईमा हुन्छ । न्युजिल्यान्ड पनि नम्बर एक, नम्बर दुई हो । नेपाल लगभग १३०-१४० को हाराहारीमा छ ।

व्यवसाय दर्ता गर्ने कर्मचारीतन्त्र, बैंक खाता खोल्ने कर्मचारीतन्त्र, लाइसेन्स दिने कर्मचारीतन्त्र, साइनबोर्ड स्वीकृत गराउने कर्मचारीतन्त्र । यी सबै कर्मचारीतन्त्रका झन्झटहरू हुन् । सरकारले विश्व बैंकको इज अफ डुइङ बिजनेस प्रतिवेदनमात्र हेर्छ भने उनीहरूले सुधार गर्नुपर्ने मापदण्डहरू के-के हुन् भनेर त्यहाँ भेट्टाउनेछन् । हामीले भेटेका केही मानिसहरूसँग पनि यसबारे कुरा गर्‍यौं । सरकारले यो पहल गर्छ भने नेपाल जस्तो देशको लागि जुन व्यवस्थापन गर्न धेरै गाह्रो छैन । यो प्रशासन व्यवस्थापन गर्न अपेक्षाकृत सजिलो छ । आउने दुई-तीन वर्षमा ठूलो परिवर्तन ल्याउन सकिन्छ ।

यदि कुनै लगानीकर्ता यहाँ आउँछ भने एक दिनभित्र उसले आफ्नो कम्पनी दर्ता गर्न सकोस्, एक दिनमा बैंक खाता खोल्न सकोस्, एक दिनमा लाइसेन्स स्वीकृत गराउन सकोस् र एक हप्ता वा १० दिनमा व्यवसाय सुरु गर्न सकोस् । यसले तपाईंलाई व्यापार गर्न सहजता कति महत्त्वपूर्ण छ भन्नेबारे फराकिलो दृष्टिकोण दिन्छ ।

– तपाईंले नेपालका निजी क्षेत्रदेखि अर्थमन्त्रीसम्मलाई भेट्नुभयो । उहाँहरूसँगको बैठकपछि कतिको आशावादी हुनुहुन्छ ?

हाम्रो धेरै राम्रो बैठक भयो । हामीले उहाँसँग केही क्षेत्रहरूबारे कुरा गर्‍यौँ । जहाँ हामी आएर लगानी गर्न तयार छौँ । यो प्रतिनिधिमण्डलमा नै हामीसँग केही यस्ता व्यक्तिहरू छन्, जो यहाँ लगानी गर्न चाहन्छन् । उनीहरूले नेपालको वृद्धि देखिरहेका छन् र उनीहरूले यो पनि देखिरहेका छन् कि नेपाल अहिले एउटा यस्तो मोडमा छ, जहाँ वृद्धि निकै तीव्र हुनसक्छ ।

नेपालको पूर्वाधार क्षेत्रमा राम्रो भएको छ, धेरै मानिसहरू मध्यम वर्ग भएका छन्, धेरै मानिसहरू शिक्षित छन् । बैंकहरू हामीसँग कुरा गरिरहेका छन्, उनीहरू धेरै सकारात्मक छन् लगानी र अन्य कुरामा । हामीले अर्थमन्त्रीसँग कुरा गर्‍यौं । उहाँले यो पूरै पहलको प्रशंसा गर्नुभएको छ । हामीले उहाँलाई यो पनि भन्यौँ कि नेपाल पक्षले लगानीकर्ताहरूलाई आमन्त्रण गर्न अलि बढी सक्रिय हुन जरुरी छ ।

अहिलेको अवस्था यस्तो छ कि लगानीकर्ताहरू उनीहरूकहाँ आइरहेका छन्, अर्थमन्त्रीकहाँ गएर भनिरहेका छन्, ‘हामी यो गर्न चाहन्छौँ ।’

– मलेसियाबाट आएका लगानीकर्ताहरूले नेपालमा लगानी गर्न चाहेका क्षेत्रहरू कुन-कुन हुन् ?

हामीले केही क्षेत्रहरूलाई साँघुरो बनाएका छौँ र त्यसमा काम गरिरहेका छौँ । ललितपुरका मेयरलाई भेट्यौँ र उहाँसँग पनि कुरा ग¥यौं । एउटा क्षेत्र जहाँ हामी पहिल्यै आइसकेका छौँ- त्यो खुद्रा क्षेत्र हो । खुद्रा क्षेत्रमा केके मार्ट अहिले यहाँ छ । केके मार्टका १९ वटा आउटलेट छन् र तिनीहरू बढिरहेका छन् । त्यस क्षेत्रमा हामीले केही चुनौती सामना गर्‍यौं, तर अब यो स्थिर भएको छ र सही दिशामा अघि बढिरहेको छ ।

त्यसपछि अर्को क्षेत्र, जहाँ हामी धेरै सक्रिय रूपमा हेरिरहेका छौँ- त्यो हो प्लास्टिक रिसाइक्लिङ प्लान्ट । हाम्रो एक जना प्रतिनिधिले मलेसियामा एउटा प्लान्ट राख्नुभएको छ र उहाँले यहाँको वातावरण हेर्नुभएको छ । लगभग ३० प्रतिशतभन्दा बढी प्रयोग गरिएको प्लास्टिक ल्यान्डफिलमा फोहोरको रूपमा गइरहेको छ । यदि उनीहरूले त्यो मात्राको प्लास्टिक उपयोग गर्नसके भने धेरै रिसाइक्लिङ गर्न सकिन्छ र त्यसपछि यो उत्पादन विश्वमा बेच्न धेरै मूल्यवान बन्नसक्छ ।

त्यसपछि हामीसँग एक जना हुनुहुन्छ, जो टेक उद्योग, आईटी उद्योगमा धेरै बलियो हुनुहुन्छ । उहाँ देशको सबैभन्दा ठूलो ई-कमर्स प्लेटफर्ममध्ये एक हुनुहुन्छ, जहाँ उनीहरूले व्यापारी र व्यवसायीहरूका लागि इकोसिस्टम प्रदान गर्छन् । त्यसैले उनीहरूले यहाँको ई-कमर्स क्षेत्र पनि हेरिरहेका छन् । उनीहरूले अहिले यसलाई धेरै फराकिलो रूपमा हेरिरहेका छन् कि उनीहरूले यहाँ टेक्नोलोजी पार्क स्थापना गर्न सक्छन् कि सक्दैनन् ?

आज नेपाललाई टेक्नोलोजी पार्क चाहिन्छ । टेक्नोलोजी पार्कले नेपाललाई धेरै फाइदा पुर्‍याउँछ भने हाम्रा प्रतिनिधि सदस्य जस्ता मानिसहरू त्यो परियोजनामा भाग लिन तयार छन् । त्यस्ता केही कुराहरू विकास भइरहेका छन् । हामी आशा गर्छौँ कि ती साकार हुनेछन् । यसबारे हामीले निजी क्षेत्रसँग पनि कुरा गरेका छौँ । हामी उनीहरूलाई मलेसियामा आफ्नो सामान निर्यात गर्न कसरी मद्दत गर्न सक्छौँ भनेर हेर्न सक्रिय भूमिका खेल्न चाहन्छौँ ।

त्यसैले हामीले मलेसियामा गोदाम सुविधा स्थापना गर्नेबारे छलफल गरिरहेका छौँ । जहाँ उनीहरूको सामान आउनसक्छ र त्यसपछि उनीहरूले आफ्ना सामानहरू मलेसियाका सबै खुद्रा विक्रेता वा थोक विक्रेताहरूलाई वितरण गर्न सक्छन् ।

– नेपालबाट विशेषगरी मलेसियाली उपभोक्ताहरूका लागि प्रमुख निर्यात वस्तु के हुनसक्छ ?

मैले देखेअनुसार नेपालसँग अहिले धेरै कृषि उत्पादन छन् । त्यसबाहेक हस्तकलाका सामान, जुत्तालगायत धेरै उत्पादन छन् । हामीले यसलाई राम्ररी हेर्‍यौं । तीमध्ये धेरै उत्पादन निर्यात गर्न सक्षम छन्, तर हामीलाई योजना चाहिन्छ, यसलाई अगाडि बढाउने तरिका चाहिन्छ ।

त्यसैले हामीले मलेसियामा गोदाम सुविधाबारे छलफल गर्‍यौं, जो आफ्नो उत्पादन निर्यात गर्न चाहन्छन्, उनीहरूले यो गोदाममा पठाउन सक्छन् । त्यसपछि गोदामले उत्पादनहरू बेच्न सहयोग गर्ने, भुक्तानी सङ्कलन गर्ने र उनीहरूलाई फिर्ता पठाउने काम गर्नेछ ।

– श्रम निर्यात गर्ने देशको पहिचानबाट मलेसियामा वस्तु वा सेवा निर्यात गर्ने देशको पहिचानमा जान नेपाली व्यापारिक नेताहरू र सरकारलाई तपाईंको सुझाव के छ ?

यो मेरो लागि धेरै रोचक विषय हो । मैले यो कुरा केही समयदेखि भन्दै आएको छु । मूलतः सबैले नेपाललाई श्रम निर्यातकर्ताको रूपमा हेर्छन् । यो राम्रो ब्रान्डिङ होइन । उद्योगका मानिसहरूलाई पनि कहिलेकाहीँ लाग्छ कि हामीलाई यस्तो देशबाट आएको भनेर हेरिन्छ, जहाँ हामीलाई केवल श्रमिक निर्यात गर्नमात्र आउँछ ।

सबैभन्दा पहिले यसलाई हेर्ने दुई वटा तरिका छन् । पहिलो- नेपालमा अहिले सानोस्तरमा भए पनि पर्याप्त उत्पादन बनिरहेका छन् । जसलाई अझ आक्रामक रूपमा निर्यात गर्न सकिन्छ । नेपालका उत्पादनहरूलाई अझ आक्रामक रूपमा निर्यात गर्न सकिन्छ र निश्चित रूपमा तपाईंले बजार पाउनुहुनेछ । सुरुमा यो ठूलो नहुनसक्छ, तर तपाईंले कतैबाट सुरु गर्नुपर्छ । केही उत्पादन केवल अमेरिका, क्यानडा, बेलायत जस्ता ठाउँहरूमा मात्र निर्यात गरिरहेका छन् । भारत र चीनबाहेक धेरै कम एसियाली देशहरू छन्, जहाँ निर्यात भइरहेका छन् ।

त्यसैले हामीले छलफल गरेको एउटा कुरा यही हो कि तपाईंहरूले निर्यातको लागि मलेसियालाई किन नहेर्ने ? सिंगापुरलाई हेर्नुहोस्, इन्डोनेसियालाई हेर्नुहोस् । धेरै ठूलो बजार र आसियान बजार ७० करोड मानिसहरूको छ । यो विशाल बजार हो, तर तपाईँले आएर ती देशहरूमध्ये एकमा आधार स्थापना गर्नुपर्छ र त्यहाँबाट निर्यात गर्नुपर्छ । हामीले यसबारे राम्रो छलफल गरेका छौँ र यो चाँडै सफल हुनेछ ।

दीर्घकालीन पक्षमा हामीसँग एउटा योजना छ । हामी सोच्छौँ कि उद्योग, निजी क्षेत्र र सरकार यदि यसमा संलग्न भए भने उनीहरूले नेपाललाई आगामी १० देखि १५ वर्षमा श्रम निर्यात गर्ने बजारबाट प्रतिभा निर्यात गर्ने बजारमा रूपान्तरण गर्न सक्छन् ।

हाम्रो मलेसियामा धेरै ठूलो परियोजना छ । पछिल्लो पाँच वर्षमा हामीले मलेसियामा ३० भन्दा बढी केन्द्र स्थापना गरेका छौँ, यसले धेरै राम्रोसँग काम गरिरहेको छ । हामीले यो पहल नेपालमा ६ महिना अघि यहाँको स्थानीय फाउन्डेसन, बज्रयोगिनी फाउन्डेसन र अर्को विष्णु शाश्वती फाउन्डेसनलाई साझेदार बनाएर सुरु गर्‍यौं । यी दुई फाउन्डेसनले हामीसँग काम गरिरहेका छन् ।

पछिल्लो ६ महिनामा हामीले यहाँ ६ वटा केन्द्र स्थापना गरिसकेका छौँ । हामीसँग सयौँ बालबालिका विद्यालयपछि हाम्रो कक्षामा आइरहेका छन् । उनीहरू विद्यालय छुट्टी भएपछि हामीकहाँ आउँछन् । हामी उनीहरूलाई अतिरिक्त ट्युसन दिन्छौँ । जुन अहिले केवल मध्यम वर्ग, उच्च मध्यम वर्गका परिवारका बालबालिकाले मात्र धान्न सक्छन् ।

उनीहरूले ट्युसन धान्न सक्दैनन् । त्यसैले उनीहरू सम्भावित मजदुर हुन् । हामी उनीहरूलाई विद्यालयपछि यो अतिरिक्त कोचिङ प्रदान गरिरहेका छौँ र हामी आशा गर्छौँ कि यी बालबालिका, जो सम्भावित मजदुर हुन्, १० वर्षमा सम्भावित स्नातक बन्नेछन् ।

नेपाललाई रूपान्तरण गर्न दीर्घकालीन योजना हुनुपर्छ । अवश्य पनि धेरै कुराहरू गर्न सकिन्छ । यो हामीले निजी क्षेत्रको रूपमा, उद्यमीहरूको रूपमा, समाजलाई मद्दत गर्नसक्ने सानो कुरामध्ये एक हो । म प्रधानमन्त्रीलाई सुझाव दिन चाहन्छु कि उहाँको मन्त्रालयअन्तर्गत एउटा टोली हुनुपर्छ जुन देशमा एफडीआई भित्र्याउन विश्वभरि जान्छ । त्यो सक्रिय दृष्टिकोण धेरै महत्त्वपूर्ण छ ।

पछिल्लो केही दिनयता हामीले धेरै छलफल गर्‍यौं । हामीले पत्ता लगाएको एउटा कुरा के हो भने पर्यटन नेपालका लागि धेरै महत्त्वपूर्ण छ । यति धेरै होटेल र पर्यटनसँग सम्बन्धित विभिन्न चिज आइरहेका छन् । हरेक वर्ष १८ हजारको हाराहारी मानिस मलेसियाबाट नेपाल आउँछन् । मलेसिया जस्तो ठूलो अर्थतन्त्रबाट यो धेरै सानो सङ्ख्या हो । ठूलो अर्थतन्त्र एउटा कुरा हो । त्यसबाहेक हामी केवल साढे चार घण्टाको दूरीमा छौँ । हाम्रो सीधा उडान छ । सीधा उडान त्यो पनि दिनमा तीन-चार वटा छ ।

त्यसो भए किन केवल यति पर्यटकमात्र आइरहेका छन् ? वास्तवमा मलेसियाका मानिसहरूलाई नेपालको बारेमा केही पनि थाहा छैन । मलेसियामा नेपालको बारेमा कुनै प्रचारप्रसार गरिएको छैन । सिंगापुरमा, इन्डोनेसियामा कुनै प्रचारप्रसार गरिएको छैन ।

यदि कुनै प्रचारप्रसार भएको भए त्यहाँबाट आउने अधिकांश पर्यटक ब्याकप्याकर र बजेट यात्रु हुन्छन् । मलेसिया, सिंगापुर, इन्डोनेसियाबाट आउने मानिसहरू सबै चार तारे, पाँच तारे पर्यटक हुनेछन्, तर हामीले पर्याप्त ध्यान दिइरहेका छैनौँ । त्यसैले प्रचार गर्ने फरक तरिका हुनुपर्छ । यहाँको पर्यटन बोर्ड त्यहाँ जान्छ, रोड शोहरू गर्छ, तर त्यो प्रचार गर्ने पुरानो तरिका हो, पुरानो शैली हो ।

डिजिटल प्लेटफर्म यति शक्तिशाली छ, तपाईं आफ्नो कार्यालयबाट बाहिर नगई संसारमा पुग्न सक्नुहुन्छ । त्यसैले हामीले अब मलेसियाली जनसङ्ख्यासम्म नयाँ तरिकाले पुग्नुपर्छ । मेरो पछिल्लो ४५ वर्षदेखि पर्यटन पृष्ठभूमि छ । यदि यो कुरा राम्ररी गरियो भने एक वर्षमा मलेसियाबाट पर्यटक आगमन ४०० देखि ५०० प्रतिशतले बढ्नसक्छ । १८ हजारबाट तपाईंले १ लाख मानिस आउनसक्ने बनाउन सक्नुहुन्छ । त्यसको लागि उचित रणनीति चाहिन्छ । त्यो रणनीति अहिले हराइरहेको छ ।

– अहिलेसम्म नेपालमा तपाईंको व्यावसायिक उद्यमहरू के-के छन् ?

नेपालप्रति म धेरै सकारात्मक छु । मैले यहाँ धेरै व्यवसायी ल्याएको छु । हामीले एक समयमा जडीबुटी प्रशोधन प्लान्टमा पनि लगानी गर्‍यौं । हामी पर्यटन पक्षमा पनि धेरै सक्रिय छौँ । हामीले नै यहाँ केके मार्ट ब्रान्ड ल्याएका हौँ । जसले अहिले राम्रो गरिरहेको छ । यो बढ्दै जानेछ । मलाई लाग्छ, नेपालमा धेरै अवसर छन् । यसमा अलिकति व्यापार गर्न सहजताको पक्ष आउनुपर्छ । नेपालमा विकासको अवसर अहिले अपार छ । चाहे त्यो आईटी क्षेत्र होस्, उत्पादन क्षेत्र होस्, पर्यटन क्षेत्र होस्, पूर्वाधार क्षेत्र होस्, सबैतिर हामीले चासो देखिरहेका छौँ ।

सरकारको पहलले यो धेरै चाँडै हुनसक्छ । त्यो व्यापारिक पक्षमा भयो । त्यसपछि गैरव्यापारिक, व्यक्तिगत, मानवीय पक्षमा, मैले भने जस्तै हामी नेपाली गरिब बालबालिकाका लागि प्रारम्भिक शिक्षा कार्यक्रममा धेरै संलग्न छौँ । हामीले यो पछिल्लो ६ महिनामा मैले उल्लेख गरेका दुई फाउन्डेसनसँग सुरु गर्‍यौं । यो राम्रोसँग चलिरहेको छ ।

मलेसियाका लगानीकर्ताहरूलाई यहाँ आएर लगानी गर्न, धेरै पैसा खर्च गर्न लगाउनुपर्छ । त्यसको लागि सरकारले भूमिका खेल्नुपर्छ । पर्यटन बोर्डले भूमिका खेल्नुपर्छ । उनीहरू सक्रिय हुनुपर्छ ।