लुम्बिनी यस वर्षको विपद् जोखिम प्रभावित सूचीमा अगाडि- झस्कियो प्रदेश सरकार

रुपन्देही । राष्ट्रिय विपद्‌ जोखिम न्यूनीकरण तथा व्यवस्थापन प्राधिकरणले सार्वजनिक गरेको ‘मनसुन पूर्वतयारी तथा प्रतिकार्य राष्ट्रिय कार्ययोजना २०८२ अनुसार यस वर्ष लुम्बिनी प्रदेशमा सबैभन्दा बढी प्रभावित हुने देखिएको छ । उक्त कार्ययोजनाका अनुसार लुम्बिनीमा करिब १ लाख १९ हजार ८३० घरधुरीका ५ लाख २३ हजार ६५६ जनसंख्या प्रभावित हुने अनुमान गरिएको छ ।

सोहीअनुसार प्रदेश तहमा सतर्कता र तयारीका काम अघि बढाइएको छ । बुधबार प्रदेश विपद्‌ व्यवस्थापन परिषद्को बैठक बसेर मनसुनजन्य विपद्बाट लुम्बिनी प्रदेशलाई सुरक्षित बनाउन सबै पक्ष संवेदनशील र जिम्मेवार भई प्रभावकारी भूमिका निर्वाह गर्नुपर्ने निष्कर्ष निकालिएको छ ।

जल तथा मौसम विज्ञान कार्यालय भैरहवाका वरिष्ठ मौसमविद्‌ वरुण पौडेलले यस वर्ष लुम्बिनी प्रदेशका पहाडी जिल्लामा अधिक वर्षाको सम्भावना रहेकाले त्यसअनुसार प्रभावकारी विपद्‌ प्रतिकार्य योजना निर्माणमा जोड दिनुपर्ने बताए ।

बुधबारको बैठकमा मुख्यमन्त्री चेतनारायण आचार्यसहित आर्थिक मामिला तथा योजनामन्त्री धनेन्द्र कार्की, कृषि भूमि व्यवस्था तथा सहकारीमन्त्री दिनेश पन्थी, आन्तरिक मामिला तथा कानूनमन्त्री आदेशकुमार अग्रवाल, स्वास्थ्यमन्त्री खेमबहादुर सारु, वन तथा वातावरणमन्त्री देवकरणप्रसाद कलवार, प्रदेशसभा सदस्य तथा प्रदेश मामिला तथा कानून समितिका सभापति दिलकुमारी बुढा, नेपाली सेनाको नम्बर १९ बाहिनी अड्डा तुलसीपुरका बाहिनीपति पदमबहादुर बुढा, सशस्त्र प्रहरी बल नम्बर ५ विन्ध्यवासिनीका सशस्त्र प्रहरी नायब महानिरीक्षक दीपेन्द्र कुँवर, नेपाल प्रहरी लुम्बिनी प्रदेश प्रहरी कार्यालयका वरिष्ठ प्रहरी उपरीक्षक जनार्दन जिसी, नेपाल रेडक्रस सोसाइटी लुम्बिनी प्रदेशका अध्यक्ष कृष्ण पंगेनीलगायतले पूर्वतयारीका लागि जुट्न आग्रह गरेका थिए ।

मुख्यमन्त्री आचार्यले मनसुनजन्य विपद्को पूर्वतयारी र प्रतिकार्यका लागि उच्च सतर्कताका साथ तयारी अवस्थामा रहन मातहतका निकायलाई निर्देशन दिए ।

उनले अन्य प्रदेशको तुलनामा लुम्बिनी सबैभन्दा बढी प्रभावित हुने प्रक्षेपण गरिएकाले उच्च सतर्कता आवश्यक भएको बताए ।

‘मनसुनजन्य विपद्बाट लुम्बिनीमा सबैभन्दा बढी प्रभावित हुने आँकलन गरिएको छ । त्यसैले क्षति न्यूनीकरणमा ध्यान केन्द्रित गरी उच्च सतर्कताका साथ खटिन आवश्यक छ’, उनले भने, ‘समुदायको परिचालनमार्फत मात्रै विपद्बाट हुने क्षति न्यूनीकरण गर्न सकिन्छ । यस कार्यमा स्थानीय सरकार, सुरक्षा निकाय र स्वयंसेवक युवाहरुबीच समन्वय हुनुपर्छ ।’

मुख्यमन्त्री आचार्यले विपद्‌पूर्वको अवस्थाबाट नै प्रभावकारी सूचना प्रवाह, सुरक्षित स्थानको व्यवस्था, नागरिक शिक्षा तथा सचेतनामूलक अभियान सञ्चालन, खोज तथा उद्धार कार्य प्रभावकारी बनाउनुपर्ने, जोखिमयुक्त क्षेत्रमा सुरक्षाकर्मी तथा स्वयंसेवक परिचालन गर्नुपर्ने तथा विपद्‌पछिको राहत, पुनःस्थापना, खाद्यान्न उपलब्धता, शुद्ध खानेपानी र स्वास्थ्य सेवा सुनिश्चित गर्नुपर्ने मातहतका निकायलाई निर्देशन दिए ।

दश वर्षमा ८ हजारभन्दा बढी परिवार प्रभावित

गत वर्ष लुम्बिनीमा बाढी, पहिरो, भारी वर्षाका कारण ५३ जनाको मृत्यु, ७० जना घाइते, ९ जना बेपत्ता र १०९ परिवार प्रभावित भएका थिए । करिब ५४ करोड रुपैयाँ बराबरको क्षति भएको थियो ।

लुम्बिनीमा पछिल्ला १० वर्षमा मनसुनजन्य विपद्का १ हजार ६१८ वटा घटना भएका छन् । ती घटनामा ४५९ को मृत्यु, ६१९ घाइते र ३२ जना बेपत्ता भए । त्यस्तै ८ हजार ३१५ परिवार प्रभावित भएको आन्तरिक मामिला तथा कानून मन्त्रालयका विपद्‌ फोकल पर्सन गंगाधर पाण्डेले जानकारी दिए ।

२०८१ मा मात्रै २९२ विपद्‌का घटना भएका थिए । मानवीय क्षतिको हिसाबले सबैभन्दा धेरै २०७३ सालमा १०७ जनाको ज्यान गएको थियो ।