तपाईँ खुसीमा देश बनाउँछु भन्नुहुन्छ, अनि दु:खी हुँदा देश छाड्छु ?

केही दिनअघि अनामनगरको एउटा क्याफेमा एक साथीसँग गफिँदै थिएँ । धेरैपछि भेट भएकोले कुराकानीको सुरूमा केही अफिसियल अनि आफ्ना पछिल्ला दिनहरूको व्यस्तताबाट गर्‍यौं । गफ गर्दै जाँदा उहाँ नयाँ ऊर्जासहित आफ्नो जन्म ठाउँ छोडेर फरक केही गर्छु भन्दै राजधानी आउनुभएको रहेछ । उहाँको अनुहारमा केही गर्नुपर्छ भन्ने जोश जाँगार र उत्साह प्रस्टै झल्किएको थियो । केही योजना, केही आशा र केही थान रहरका पोका बोकेर काठमाडौं सहरमा सपनाको उडान भर्न आएको कहानी सुनाउन थाल्नुभयो ।

मलाई पहिले धेरै बोल्न मन पर्थ्यो, तर आजभोलि सुन्ने काम बढी मन पर्न थालेको छ । घन्टौंसम्म झन्झट नमानी कसैको कुरा सुन्न सक्छु । आजभोलि अधिकांश मानिस सुनाउन उत्सुक हुन्छन्, सुन्ने धैर्यता कमैसँग हुन्छ । यदि सुनिहाले भने पनि जवाफ फर्काउन सुन्छन् न कि बुझ्नको लागि । त्यसैले होला त्यो भिडबाट म आफूलाई फरक पाउँछु ।

त्यस दिन पनि कुरा जमेको थियो । क्याफेमा म सुनेर नथाक्ने अडानमा थिएँ भने उहाँ बोलेर नथाक्ने जिद्दीमा । त्यसैले होला धेरै समय बस्दा पनि गफ अझै सकिएको थिएन बरु साँझ परिसकेको थियो । तर, हाम्रो गफको सूर्य भर्खर उदाउँदै थियो । गफ जीवन, राजनीति, भौतिक संसार, आध्यात्म सबैको भइरहेको थियो । सुरूमा कुरा गर्दा उहाँको मुहारमा छुट्टै चमक देखिइरहेको थियो ।

उहाँ मानव भएर जन्मेपछि हामीले धेरै योगदान दिनुपर्छ यो समाजलाई भन्दै हुनुहुन्थ्यो अनि सुनाउँदै हुनुहुन्थ्यो- यो मेरो जन्मभूमि समाज परिवार धेरैले मलाई म बन्न धेरै कुरा खर्चिएको छ । त्यसैले मैले पनि केही न केही यो मेरो गाउँ समाज राष्ट्रलाई फिर्ता गर्नुपर्छ र म मेरो काम निष्ठापूर्वक गर्छु भन्दै हुनुहुन्थ्यो । यो सबै कुरा गर्दैगर्दा उहाँको अनुहारमा चमक कायम नै थियो । उहाँको कुरामा म स्वयं आफैँ पनि डुबिरहेकी थिएँ ।

अब युवामा देखिएको नैरास्यतालाई खुसीमा परिणत गर्नेछ । हाम्रा युवा वैदेशिक शिक्षाको नाममा विदेशमा पिल्सनु पर्ने परिपाटी अन्त्य हुनेछ । विदेशमा अपमान र तिरस्कारको जीवन होइन, सम्मान र सत्कारका साथ रहने वातावरण बन्नेछ ।

उहाँभित्रको त्यो जोस र जाँगर भरिएको कुराले मलाई पनि ऊर्जा दिइरहेको थियो । हो त जिन्दगीमा धेरै कुरा गर्नु छ, धेरै छुटेका कुरालाई मिलाएर लानुछ । हामी आफ्नो लागि मात्र होइन । परिवार समाज र देशका लागि पनि केही गर्नुपर्छ, भन्ने लागिरहेको थियो । उहाँ आफ्नो सपनाको उडानको काहानी सुनाउँदै हुनुहुन्थ्यो । म एक टक उहाँको अनुहार हेर्दै कुरामा डुबिरहेको थिएँ । त्यतिकैमा एकजना वेटर हाम्रो टेबलमा अर्डर लिन आउनुभयो । उहाँले अमेरिकानो सिंगलसट मगाउनुभयो मैले मेरो फेवरेट मसाला मिल्क टी अर्डर गरेँ ।

केही समयमा हाम्रो अघि दुई फरक च्वाइस कफी र चिया आयो । उहाँले कफीको चुस्की लिँदै भन्नुभो, तपाईँलाई थाहा छ यो कफीको कल्चर कहाँबाट कहिलेदेखि सुरू भएको हो ? मैले भने पक्कै पनि विदेशबाटै होला ? नेपालदेखि त पक्कै होइन ? मैले उहाँको प्रश्नमा जिज्ञासा सहितको प्रश्नै तेर्स्याएँ, उहाँले भन्नुभयो- सही भन्नुभयो ! कफीको इतिहास इथियोपियासँग जोडिएको छ । त्यहाँका जंगलमा यसका बिरुवा निकै तीव्र गतिले हुर्किएपछि । बिस्तारै मानिसहरूको ध्यान यसतर्फ मोडियो । त्यसपश्चात सन् १६५१ मा बेलायतको अस्फोर्डमा विश्वकै पहिलो कफी हाउस खुलेको थियो । त्यसपछि लण्डनमा पनि कफी हाउस खोलियो । त्यसपछि त कफी हाउस पोर्टो क्लब जस्तै बने ।

अनि बिस्तारै अमेरिका यूरोप हुँदै । विश्वभरी फैलियो नेपालमा त भर्खर-भर्खर मात्र व्यापक भएको हो । हामीले प्रयोग गर्ने कफीहरू पनि केही नेपालमै उत्पादन भए पनि माग धान्न नसकेर विदेशबाटै निर्यात हुन्छ । हामी त सबैमा अरुमै त निर्भर छौं के मा पो आत्मनिर्भर छौं र ? त्यत्तिकैमा उहाँ एकछिन एकोहोरो कतै हराएको जस्तो हुनुभयो ।

मैले उहाँलाई हेल्लो सरकार ! एकाएक ध्यान केमा अड्कियो भनेर प्रश्न गरे, उहा झसंग झस्के जसरी केही समयअघिको ऊर्जाशील र आत्मविश्वासले भरिएको आवाजलाई थकित मुद्रामा लगेर भन्न थाल्नुभयो, हामी आफूलाई वीर नेपाली स्वाभिमानी नेपाली कसैसँग गुलाम नभएको आत्मरतिमा रमाउँछौं । तर, हामीले दाँत कोट्याउने सिङ्कादेखि सियोसम्म पनि बाहिरबाट ल्याउनुपर्छ । हामीलाई के अब पनि स्वाभिमानी भन्न सुहाउँछ त ? देशमा बेरोजगारी गरिबि यति चरम रूपमा मौलाइरहेको छ ।

यस्तो अवस्थामा के मेरो भविष्य यहा सुरक्षित होला त ? अनि के मेरो सपना पूरा होला त ? के मेरो एक्लो प्रयासले यो देशको परिवर्तन सम्भव होला त ? मेरो एउटा मुर्ख्याइँ र पागलपनाले मेरो सिंगो जिवन र जवानी व्यर्थै खेर त जाँदैन ? भन्दै भविश्य प्रति शंका,डर, अनिश्चिताको कालो बादल उहाँको अनुहारमा एकाएक मडारियो । म एकैछिन अगाडि उहाँका कुरामा मोटिभेट भएको मान्छे हेरेको हेरै भएँ, केही समयअगाडि खुसी हुँदा आफ्ने लक्ष्य प्राप्तिको निमित्त मिहिनेत गर्छु, केही समय आफूलाई खर्चिन्छु, असल मान्छे बन्छु देश परिवर्तन गर्न २०८४ को चुनावमा म आफ्नो जन्म जिल्लाबाट उठ्छु अनि यो मान्छे नेता भएर आएपछि यो सबै राम्रो परिवर्तन गर्‍यो नेता भनेको यस्तो पो हुनु पर्छ भन्ने बनाउँछु भन्दै हुनुहुन्थ्यो । उहाँभित्र देशमा आमूल परिवर्तन ल्याउने आगो दन्किरहेको थियो ।

तर, केही क्षणमै त्यो आगो निभ्यो । किनकी उहाँले सम्झिन थाल्नुभो देशको अवस्था, केही गर्छु देशमै भन्दा आफन्त, गुरुहरूले होइन तिमीजत्तिको मान्छे विदेश गएको नै राम्रो भनेर सम्झाएको कुरा, यो देशमा केही हुन्न पुराना बुढा नेताहरूले देश सिध्याइसके भनेर चोक चौतारो चिया पसलमा गुञ्जिएको जबरजस्त भाष्य, सम्झेर उहाँ झसङ्ग हुनुभएछ ।

अनि भन्न थाल्नुभो केही क्षणअघि देश बनाउँछु भन्नुभएको अब विदेश जान्छु रे ! अनि यति बेरसम्म कुरा सुनेर बसेको मैले भनेँ- तपाईँ खुसी हुँदा देश बनाउँछु भन्नुभयो अनि दु:खी हुँदा विदेश जान्छु भन्नु हुन्छ । सायद यो व्यथा हरेक युवाको हुनुपर्छ ।

घटना फरक होला, विषय फरक होला, पात्र फरक होला तर कहानी सबैको एकै हो, अवस्था सबैको उस्तै हो । हरेक युवा एक समय कट्टर राष्ट्रवादी बन्छ, देश बनाउँछु भनेर कम्मर कस्छ । तर, जब घरदेखि दस पाइला बाहिर निस्कन्छ उसले धुलाम्मे सडक देख्छ, सडकमा धुवाँ फ्याक्दै हिँडेको सवारी देख्छ । त्यही सडक पेटीमा हिँडिरहेका हरेक मानिसको मुहारमा निराशाको धुलो र पीडाको तुवाँलो मडारिएको देख्छ । अनि उसको राष्ट्रवाद र देश प्रेम त्यही बेला सहिद हुन्छ । उसको सपना रहर र इच्छाले त्यही बेला आत्महत्या गर्छ ।

हरेक नेपाली युवाहरूले आफ्नो आत्माको, इच्छाको, सपनाको हत्या गर्दै मनमा नेपाल, गलामा राष्ट्रिय झण्डा र आँखामा आँशु बोकेर आफू जन्मेको देश, आफ्नो परिवार साथीसंगीलाई चटक्कै छाडेर भाषा, भेष, भूगोल, संस्कृति केही नमिल्ने अर्को समाजमा गएर समाहित हुन पुग्छन् । यो बाध्यताको भुमरीमा हरेक नेपाली युवाको जीवन र जवानी परेको छ । धेरै आफ्ना सपना पूरा गरेर देश फर्कन्छन् त केहीका सपना काठको बाकसमा । दैनिक रूपमा नेपालमा ४ वटा शवको हाराहरीमा विदेशबाट आइपुग्छ ।

उहाँले सम्झिन थाल्नुभो देशको अवस्था, केही गर्छु देशमै भन्दा आफन्त, गुरुहरूले होइन तिमीजत्तिको मान्छे विदेश गएको नै राम्रो भनेर सम्झाएको कुरा, यो देशमा केही हुन्न पुराना बुढा नेताहरूले देश सिध्याइसके भनेर चोक चौतारो चिया पसलमा गुञ्जिएको जबरजस्त भाष्य, सम्झेर उहाँ झसङ्ग हुनुभएछ ।

सन् २०२३ मा १२ लाख ६३ हजार ४६९ जना नेपाल फर्किएका थिए भने सन् २०२४ मा १३ लाख ११ हजार तीन सय ७० विदेशबाट फर्किएका छन् । हामी नेपाली विदेश गएको मात्र देख्छौं तर पछिल्लो दुई वर्षको तथ्यांक हेर्ने हो भने लाखौंको संख्यामा नेपाली नेपाल फर्किएका पनि छन् ।

रेक युवाको रोजाइमा त्रिभुवन विश्वविद्यालय पर्नु पर्ने ठाउँमा त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल परेको छ ।

आफ्नो ऊर्जाशील जवानी र जोसलाई अरुको देशमा खर्च गरेर बुढो र रोगी शरीर बोकेर आफ्नो देश फर्किरहेको नेपालीको न अनुहारमा चमक हुन्छ न आत्ममा आत्माविश्वास, ‘यो नेपाली शिर उचाली संसारमा लम्किन्छ…’ होइन यो नेपाली पासपोर्ट उचाली देश विदेशको गल्लीमा भौतारिन्छ । भन्ने अवस्था बनेको छ ।

आशा छ सरकारले अब समयमै यस विषयमा गम्भीर रूपमा सोचेर युवा शक्तिलाई देशमै परिचालन गरि विकास र समृद्धिमा फड्को मार्ने छ । शिक्षित कर्मठ युवाहरूलाई देशमै केही गर्न सकिन्छ भन्ने भाव जगाउने छ । युवा जनशक्तिलाई देशको आमूल परिवतर्नको निमित्त सदुपयोग गर्नेछ ।

अब युवामा देखिएको नैरास्यतालाई खुसीमा परिणत गर्नेछ । हाम्रा युवा वैदेशिक शिक्षाको नाममा विदेशमा पिल्सनु पर्ने परिपाटी अन्त्य हुनेछ । विदेशमा अपमान र तिरस्कारको जीवन होइन, सम्मान र सत्कारका साथ रहने वातावरण बन्नेछ ।

हाम्रा युवा अब यो देशमा विरक्तिएर होइन, आफैँसँग हार खाएर होइन सुन्दर सपना देखेर आफ्नो सपना साकार गर्न खुशीका साथ विदेशको उडान भर्नेछन् । र, त्यहाँ लिएको शिक्षाको प्रयोग आफ्नो देशको परिवर्तनको निमित्त गर्ने छन् । र, हाम्रो देश पनि विश्वमा एक विकसित र खुसी मुलुक बन्नेछ ।